Ύστατη προσπάθεια και μετά…

Σε βραδυφλεγές φυτίλι που απειλεί να τινάξει στον αέρα όλο το κεκτημένο των συνομιλιών, υπερσκελίζοντας ακόμη και τα εξέχουσας σημασίας ζητήματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, μετατρέπεται εδώ και μερικούς μήνες το ζήτημα της πολιτικής ισότητας και αποτελεσματικής συμμετοχής της τ/κ κοινότητας στη λήψη αποφάσεων σε μια ομόσπονδη Κύπρο, μετά από λύση του εθνικού θέματος.

Η ταχύτητα με την οποία το εν λόγω ζήτημα προσέλαβε διαστάσεις τσουνάμι που απειλεί να παρασύρει όλες τις προοπτικές, προκαλεί εντύπωση δεδομένου ότι προ του Κραν Μοντανά, ακόμη και κατά τη διάρκειά του, δεν έδειχνε να αποτελεί ανυπέρβλητο πρόβλημα. Αντίθετα, υπενθυμίζεται, στην πρώτη έκθεση του Γενικού Γραμματέα, μετά την αποτυχημένη διάσκεψη στο ελβετικό θέρετρο, αναφερόταν ότι ουσιαστικά τα ζητήματα της εσωτερικής πτυχής ήταν σχεδόν λυμένα.

Έλεγε συγκεκριμένα στις 30 Σεπτεμβρίου 2017, στη σχετική έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας: «μέχρι το τέλος της διάσκεψης, οι πλευρές είχαν ουσιαστικά καταλήξει σε πλήρη συμφωνία για την ομοσπονδιακή εξουσία και την αποτελεσματική συμμετοχή». Και αυτά ενώ στα θέματα ασφάλειας - εγγυήσεων η Τουρκία συνεχίζει, σαν να μην πέρασε μια μέρα, τον αμανέ περί ονείρου για κατάργησή τους, όπως συχνά επαναλαμβάνει ο Τσαβούσογλου.

Το εκρηκτικό αυτό μίγμα, «στολίζει» την επικαιρότητα του Κυπριακού και «προβληματίζει» τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος, σε συνέντευξη του στη «Σημερινή» και την τηλεόραση Σίγμα, με αφορμή το νέο έτος, πάει ένα βήμα παρακάτω και εξηγεί γιατί πρέπει με νηφαλιότητα η πολιτική ηγεσία να εκτιμήσει ορθά τις εξελίξεις. Θετικό στίγμα; Η έμμεση παραδοχή του ότι η γεώτρηση της Exxon Mobil μπορεί να αλλάξει την ιστορία.
Τι Κύπρο θέλετε να αφήσετε πίσω σας παραδίδοντας την Προεδρία;

Όταν θα παραδίδω την Προεδρία, να παραδίδω μια χώρα η οποία να είναι ένα κράτος σύγχρονο, αν είναι δυνατό, και αυτή είναι η βούλησή μας που αποδεικνύεται τα τελευταία 45 χρόνια, επανενωμένο στη βάση κάποιων βασικών αρχών που είχαν συμφωνηθεί, αλλά και βασικών αρχών και αξιών που πρέπει να διέπουν τη λειτουργία του κράτους για να μπορεί να έχει μέλλον.

Διαφορετικά, αν είναι να βρούμε μια λύση μπαλωματική προς ικανοποίηση τρίτων, ενδεχομένως και να πούμε ότι έχουμε επιτύχει λύση η οποία λόγω των προνοιών της να καταρρεύσει την επομένη, αυτό δεν πρόκειται να το πράξω. Όμως είμαι αποφασισμένος να εργαστώ για να εξευρεθεί η λύση που θέλουμε, να μπορεί να ζήσει ο λαός μας είτε Ε/κ είτε Τ/κ σε συνθήκες που να έχει προοπτική και μέλλον ή τουλάχιστον αυτό που θα παραδίδω να είναι μόνιμη ειρήνη και σταθερότητα. Και για τους Ε/κ και για τους Τ/κ.
Τι είναι οι τολμηρές πρωτοβουλίες στις οποίες κάνατε λόγο στο διάγγελμά σας;

Εννοώ πως απαιτείται από την πολιτική ηγεσία, με νηφαλιότητα να κρίνουμε τις πραγματικότητες, έχουν περάσει 45 χρόνια, πρέπει να διαπιστώσουμε πού είμαστε σήμερα, πού μπορεί να είμαστε αύριο, τι είναι τα χειρότερα με άλυτο το Κυπριακό, τι είναι τα καλύτερα με λύση του Κυπριακού, όχι την όποια λύση, αλλά λύση που να διασφαλίζει ειρήνη και σταθερότητα στην Κύπρο, δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και μέσα από τη λύση βεβαίως και συμμαχίες που μπορούμε να επιτύχουμε και γιατί όχι και άριστες σχέσεις και με την Τουρκία. Αυτή είναι η γεωγραφία και πρέπει να δεις πώς ενεργείς. Είναι καιρός να σταματήσουμε να λέμε λόγια που περισσότερο είναι συνθήματα προς τους πρόσφυγες...
Λόγια που μπορεί κάποτε να τα είπατε κι εσείς, για να είμαστε δίκαιοι...

Βεβαίως δεν το αρνούμαι και αυτός ήταν ο στόχος μας 45 χρόνια. Αλλά την ίδια ώρα οι εξελίξεις, λόγω της αδιαλλαξίας της Τουρκίας, σου υπαγορεύουν να μελετήσεις τρόπους που επιτέλους να ξεπεραστούν οι καχυποψίες των δύο κοινοτήτων, να υπάρξει ειρήνη σε τούτο τον τόπο, προοπτική και μέλλον.
Δεν θα γίνουμε Βοσνία και Λίβανος

Άρα οι τολμηρές πρωτοβουλίες δεν εξαντλούνται στον προβληματισμό του Προέδρου για αποκέντρωση εξουσιών;

Αυτό που πρότεινα, μέσα από την αποκέντρωση εξουσιών, είναι γιατί θέλω να είναι λειτουργική και βιώσιμη η λύση. Και λειτουργική και βιώσιμη γίνεται όταν οι πλείστες όσες των εξουσιών, θα ανήκουν στις πολιτείες, συνεπώς οι πολίτες της μιας ή της άλλης δεν θα έχουν το άγχος αν θα λειτουργήσει το κράτος από δικής μας πλευράς, το άγχος αν θα επιβληθεί η ε/κ πλευρά στην τ/κ κοινότητα και πώς θα μπορεί να δημιουργηθούν τέτοιες συνθήκες στην κεντρική κυβέρνηση ώστε να διασφαλιστεί η λειτουργικότητα. Ναι, να έχετε τη θετική ψήφο αλλά πότε να την ασκείτε; Όχι επί παντός επιστητού και καθ’ υπαγόρευση άλλων. Αλλά εκεί και όπου ενδεχόμενα να επηρεαστείτε, αυτή είναι η ασφαλιστική δικλίδα. Την οποία αποδέχομαι γιατί αποδέχομαι τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων...
Εκείνη είναι η αφετηρία σας προφανώς...

Την ίδια ώρα όμως, δεν μπορώ να παραγνωρίσω της ανησυχίες των Ε/κ ότι μία εφ’ όλης της ύλης θετική ψήφος των Τ/κ μπορεί να δώσει λειτουργικό κράτος. Έχουμε παραδείγματα, Βοσνία, Λίβανος, όπου επιβλήθηκαν λύσεις, οι οποίες στο τέλος έδωσαν δυσλειτουργικά καθεστώτα. Ο Λίβανος είναι εδώ και έξι μήνες χωρίς κυβέρνηση. Η Βοσνία με τριβές και ακυβερνησία. Δεν μπορείς να υιοθετείς ανάλογα μοντέλα. Να προσπαθείς να εξεύρεις νέα μοντέλα που ανά το παγκόσμιο δεν υπάρχει ούτε ένα παράδειγμα.
Αυτό το επαναλάβετε πολλές φορές. Απλά προσπαθώ να δω ένα βήμα παρακάτω. Κάνατε μια κίνηση για αποκέντρωση. Αν ακόμη και αυτό δεν επιλύει το πρόβλημα, παρακάτω τι;

Αυτή την ώρα προσπαθούμε να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στη νέα προσπάθεια του Γ.Γ. Δεν θέλω να συζητώ για οτιδήποτε άλλο, όμως κανένας δεν μπορεί να μου απαγορεύσει να προβληματίζομαι για το πώς μπορεί στο μέλλον να ενεργήσουμε κατά τρόπο επαναλαμβάνω που να φέρει την ειρήνη και τη σταθερότητα στον τόπο, που την έχουμε απόλυτη ανάγκη. Και οι Ε/κ και οι Τ/κ.
Αλλάζει πολλά δεδομένα το αέριο

Πάμε στα θέματα ενέργειας. Επειδή πολύς κόσμος συζητεί για τη γεώτρηση της Exxon και έχουν, όπως αντιλαμβάνεστε, ανέβει οι προσδοκίες, αλλάζει κάτι την επομένη των ανακοινώσεων, αναλόγως βεβαίως περιεχομένου;

Αυτό που δεν θέλω να προβλέπω είναι ποια θα είναι τα αποτελέσματα των ερευνών. Ελπίδες έχουμε. Αλλά άλλο οι ελπίδες και άλλο να πραγματωθούν μέσα από τις έρευνες. Χωρίς αμφιβολία η ανεύρεση ποσοτήτων ικανοποιητικών αλλάζει πολλά δεδομένα. Άλλα προς τη θετική πλευρά και άλλα προς την αρνητική. Αρνητική είναι οι ενδεχόμενες πλέον αξιώσεις που μπορεί να εγερθούν από πλευράς Τουρκίας, αλλά την ίδια ώρα αποκτάς σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Γεωστρατηγικά θεωρείτε δηλαδή ότι θα είναι κομβικό το αποτέλεσμα αυτής της γεώτρησης, επαναλαμβάνω γιατί υπάρχουν πολλές προσδοκίες...

Πολύ σωστά το λέτε και γιατί έτσι αφέθηκε να εννοηθεί και από πλευράς των ερευνητών. Συνεπώς, θεωρώ ότι και με τις σχέσεις που αναπτύσσουμε με τα γειτονικά κράτη και όχι μόνο, θα υπάρξει μια διαφοροποίηση και αυτό δεν σημαίνει ότι σου δίνει τη δυνατότητα να επιτύχεις πολύ περισσότερα, από ό,τι οι προσδοκίες που καλλιεργείς, σε ό,τι αφορά βεβαίως στη λύση του Κυπριακού.
Ξέρετε γιατί σας ρωτώ; Και σας το μεταφέρω όπως μου το είπε ένας απλός πολίτης προ ημερών: θα νιώσουμε ότι είμαστε «καβάλα στ’ άλογο» αν πραγματωθούν οι προσδοκίες;

Αυτό που θα προσθέσει είναι η διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το αν θα ενισχύσει τη βελτίωση ή τις συνθήκες λύσης του Κυπριακού αυτό είναι ένα ερωτηματικό. Με την έννοια ότι οι ορέξεις της Τουρκίας ενδέχεται να πολλαπλασιαστούν και σε μια τέτοια περίπτωση οι κίνδυνοι θα είναι ακόμη μεγαλύτεροι. Γι’ αυτό και επείγει μέσα από ρεαλιστικές προσεγγίσεις να δοθεί ένα τέλος στην αβεβαιότητα που υπάρχει λόγω της συνεχιζόμενης εκκρεμότητας του κυπριακού προβλήματος. Έχουμε ανάγκη να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ειρήνης, έχουμε την ανάγκη βελτίωσης των σχέσεων με την Άγκυρα.
Ακόμη και αν αυτές οι συνθήκες ειρήνης υπαγορεύουν να κάνουμε θυσίες που πριν 40 χρόνια δεν τις σκεφτήκαμε;

Δεν είναι θέμα θυσιών. Είναι θέμα αν προλαβαίνεις αυτά που έχουν θυσιαστεί, λόγω της προδοσίας και της εισβολής. Δεν θέλω να πω περισσότερα. Θέλω να πω μόνο ότι με βασανίζει η ανάγκη λύσης του κυπριακού προβλήματος. Που θα δημιουργεί και θα διαφυλάττει την κυριαρχία του κράτους, τη λειτουργικότητα του κράτους, την απόλυτη συμβατότητά του με την ιδιότητα που έχει ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. Τότε και μόνο τότε θα νιώσεις ασφαλής και ήσυχος ότι αφήνεις πίσω σου ένα κράτος, μια λύση, η οποία δεν θα επιτρέπει ξανά συγκρούσεις, αμφισβητήσεις, εχθρότητες, αντιπαλότητες με την Τουρκία.
Έρχεται η Λουτ, στο επίκεντρο πάλι η ΟΥΝΦΙΚΥΠ
Αρχίζει εντός των ημερών ο... εξαμηνιαίος αγώνας ανανέωσης της θητείας του ΟΥΝΦΙΚΥΠ
Το σκηνικό στο Κυπριακό δεν επιτρέπει ιδιαίτερες προσδοκίες. Παρά ταύτα αναμένεται στην Κύπρο το επόμενο διάστημα η Τ. Χ. Λουτ, σε άλλο ένα επεισόδιο της σειράς «συνομολόγηση κοινών όρων αναφοράς για επανέναρξη συνομιλιών». Το Προεδρικό θέλει την Αμερικανίδα να επανακάμψει στο νησί προ του τέλους του μήνα, ώστε να σταλούν και ανάλογα μηνύματα στο Συμβούλιο Ασφαλείας που στις 22 Ιανουαρίου θα αρχίσει τη συζήτηση για ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για άλλους έξι μήνες. Στις 30 του μήνα αναμένεται η έγκριση ή όχι του ψηφίσματος και στο Προεδρικό θεωρούν ότι η παρουσία της ειδικής απεσταλμένης του Γ.Γ. στην Κύπρο εκείνο το διάστημα θα υποβοηθήσει πολύ την προσπάθεια για ανανέωση χωρίς προβλήματα.

Σημειώνεται ότι ενόψει των συζητήσεων για την ειρηνευτική δύναμη, αναμένεται πως τις αμέσως επόμενες μέρες θα διευθετηθούν συναντήσεις της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ με Αναστασιάδη - Ακιντζί, αφού η ειδική αντιπρόσωπος θα αναχωρήσει για τις ΗΠΑ μέχρι τα μέσα του τρέχοντος μηνός.