Κύπρος, ένα αναγνωρισμένο ναυτιλιακό κέντρο από αρχαιοτάτων χρόνων

Η εξόρυξη και η παραγωγή χαλκού έφεραν μια πραγματική επανάσταση, που άλλαξε σημαντικά την καθημερινή ζωή και κυρίως την οικονομία της Κύπρου. Χάρη στον χαλκό και τη στρατηγική θέση της Κύπρου στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, οι Κύπριοι πρωταγωνίστησαν στο θαλάσσιο εμπόριο με τις γειτονικές χώρες από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ωστόσο, η ελκυστικότητα της χώρας ως ναυτιλιακού κέντρου είναι πέραν της στρατηγικής της θέσης. Η ανταγωνιστικότητα της Κύπρου, στον τομέα της ναυτιλίας, ενισχύθηκε σημαντικά με την εισαγωγή του Συστήματος Φόρου Χωρητικότητας (ΣΦΧ). Το ΣΦΧ για την εμπορική ναυτιλία της Κύπρου εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Μαρτίου 2010 ως συμβατό με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές για Κρατικές Ενισχύσεις στον τομέα των Θαλάσσιων Μεταφορών (και αναμένεται να ανανεωθεί μέχρι το τέλος του έτους για άλλα 10 χρόνια). Το ΣΦΧ της Κύπρου ήταν το πρώτο που ενέκρινε η ΕΕ και καλύπτει επιλέξιμους ιδιοκτήτες κυπριακών και ξένων πλοίων, ναυλωτές και διαχειριστές πλοίων που επέλεξαν και έγιναν δεκτοί για να φορολογούνται στο πλαίσιο του ΣΦΧ. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό επειδή προσφέρει ένα πλήρες φάσμα επιλογών σε εταιρείες που επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο.

Μεταξύ των πολλών προφανών πλεονεκτημάτων της Κύπρου, οι εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα της ναυτιλίας απολαμβάνουν τα εξής πλεονεκτήματα:

1. Χαμηλό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας σε σχέση με αρκετά άλλα αναπτυγμένα ναυτιλιακά κέντρα, όπως Σιγκαπούρη, Αμβούργο, Νορβηγία, Λονδίνο, Χονγκ Κονγκ κ.ά.
2. Ακολουθώντας όλα τα πρότυπα ασφάλειας και προστασίας που προκύπτουν από διεθνείς ναυτιλιακούς και άλλους οργανισμούς, η κυπριακή σημαία συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στις σημαίες των χωρών που υπάγονται στη «Λευκή Λίστα» των μνημονίων Paris και Tokyo MoU. Μεταξύ άλλων, αυτό συνεπάγεται λιγότερες επιθεωρήσεις των πλοίων υπό κυπριακή σημαία και λιγότερες καθυστερήσεις στα λιμάνια.
3. Ένα από τα δύο μόνο «Ανοικτά Νηολόγια» στην ΕΕ. Που σημαίνει ότι αν μια ναυτιλιακή εταιρεία έχει φορολογική έδρα την Κύπρο και είναι ιδιοκτήτης, ή διαχειρίζεται ή ναυλώνει πλοίο με σημαία της Κύπρου ή άλλης χώρας της ΕΕ, τότε οι άλλες ναυτιλιακές εταιρείες του ίδιου ομίλου με έδρα τρίτες χώρες (πλοία με σημαία πλην της ΕΕ) μπορούν επίσης να ενταχθούν στο ΣΦΧ κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.
4. Δυνατή παρουσία σε διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με θέματα ναυτιλίας και προσυπογράφουν διεθνείς ναυτιλιακές συμβάσεις (IMO, ILO).
5. Ναυτιλιακά γραφεία του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας (ΤΕΝ) σε Πειραιά, Λονδίνο, Αμβούργο, Νέα Υόρκη και Βρυξέλλες.
6. Τα εισοδήματα των αξιωματικών και του πληρώματος που εργοδοτούνται σε πλοία υπό την Κυπριακή Σημαία είναι αφορολόγητα.
7. Εκτενές δίκτυο διμερών συμφωνιών μεταξύ της Κύπρου και άλλων κρατών για θέματα εμπορικής ναυτιλίας και αποφυγή διπλής φορολογίας.
8. Φιλικό προς τις επιχειρήσεις νομοθετικό πλαίσιο βασισμένο στο Αγγλικό Δίκαιο.
9. Ιδανική διαφορά ώρας με τα άλλα μεγάλα ναυτιλιακά κέντρα.
10. Πολύγλωσσο ανθρώπινο δυναμικό.
11. Επαγγελματικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας.
12. Υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες μέσω του ΤΕΝ, και
13. Κράτος μέλος της ΕΕ.

Ένα πρόσθετο κίνητρο, ιδιαίτερα σημαντικό, είναι μια νέα σχετικά νομοθεσία, η οποία προβλέπει φορολογικά κίνητρα για ξένους κατοίκους με υψηλά εισοδήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετοί επιχειρηματίες να μετεγκαταστήσουν τις οικογένειές τους αλλά και τις επιχειρήσεις τους (ναυτιλιακές και άλλες) στην Κύπρο. Επιπρόσθετα η νέα νομοθεσία έχει προσελκύσει και αρκετά εξειδικευμένα στελέχη που συνδέονται με τη ναυτιλιακή βιομηχανία, τα οποία θα βοηθήσουν στη διάδοση αλλά και μεταφορά γνώσης σε εξειδικευμένα και υψηλόμισθα επαγγέλματα στο τοπικό ανθρώπινο δυναμικό.

Το γεγονός ότι η Κύπρος πληροί τόσες πολλές προϋποθέσεις ως μια ανταγωνιστική βάση για τις διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες και συναφείς με την ναυτιλία υπηρεσίες, αντανακλάται στη συμβολή της ναυτιλίας και των συναφών υπηρεσιών στην οικονομία, με την προστιθέμενη αξία να φτάνει στο 7% του ΑΕΠ και την απασχόληση στους 9.000 εργαζόμενους στην ξηρά. Αν κάτι έχει επιβραδύνει την ανάπτυξη της Κύπρου ως ναυτιλιακού κέντρου, και του στόλου υπό Κυπριακή Σημαία, αυτό είναι το μακρόχρονο παράνομο τουρκικό εμπάργκο. Από το 1987, το εμπάργκο εμπόδισε την ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία της κυπριακής ναυτιλίας με την απαγόρευση πλοίων που σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με την Κύπρο να δένουν σε τουρκικά λιμάνια. Παρά το εμπάργκο, η Κύπρος έχει εξελιχθεί σε ένα αναγνωρισμένο ολοκληρωμένο ναυτιλιακό κέντρο με καλά οργανωμένες υποδομές και υπηρεσίες, με περισσότερες από 200 ναυτιλιακές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων μερικών πολύ γνωστών ονομάτων διεθνώς (εγκατεστημένες κυρίως στη Λεμεσό, την ναυτιλιακή πρωτεύουσα της Κύπρου). Γνωστός για την ανεξαρτησία του, ο κλάδος αυτός ευημερεί χωρίς σημαντικές κρατικές επενδύσεις, παρόλο που απολαμβάνει τη συνεχή και ισχυρή κρατική στήριξη. Οι δύο κύριες ιδιωτικές ναυτιλιακές οργανώσεις της Κύπρου, το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο και η Κυπριακή Ένωση Πλοιοκτητών (που αναμένεται να συγχωνευθούν σε μία ένωση), συνεργάζονται στενά με το κράτος για να αναβαθμίζουν συνεχώς τη ναυτική διοίκηση και να ενισχύσουν την ανταγωνιστική τους παρουσία. Σήμερα, η Κύπρος συγκαταλέγεται στα πέντε κορυφαία κέντρα διαχείρισης πλοίων στον κόσμο και το μεγαλύτερο στην ΕΕ. Επίσης, το νηολόγιο της Κύπρου είναι το 4ο μεγαλύτερο σε επίπεδο ΕΕ και 12ο σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο κυπριακό νηολόγιο είναι εγγεγραμμένα πάνω από χίλια υπερπόντια πλοία χωρητικότητας 24,4 εκατομμυρίων τόνων. Το νηολόγιο έχει αυξηθεί σταθερά σε χωρητικότητα από την εισαγωγή του ΣΦΧ, που εγκρίθηκε από την ΕΕ το 2010.

Υφυπουργείο Ναυτιλίας

Η κυπριακή Κυβέρνηση έλαβε το μήνυμα των δυνατοτήτων του τομέα και, το σημαντικότερο, έχει κινητοποιηθεί αναβαθμίζοντας το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας, που ήταν προηγουμένως τμήμα του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, σε Υφυπουργείο που αναφέρεται απευθείας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ως ένα μέσο για τη συνέχιση της ισχυρής ανάπτυξης του τομέα και για μεγαλύτερη ανεξαρτησία, ευελιξία και καινοτομία στον κλάδο. Στο πηδάλιο βρίσκεται η Νατάσα Πηλείδου, πρώην λογιστής και γενική διευθύντρια του Κυπριακού Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων (CIPA), η οποία ανέλαβε καθήκοντα ως η πρώτη Υφυπουργός Ναυτιλίας της Κύπρου την 1η Μαρτίου 2018.

Μια παγκόσμια φωνή

Το συνέδριο Ναυτιλιακή Κύπρος διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια από το Υφυπουργείο Ναυτιλίας σε συνεργασία με το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο και την Κυπριακή Ένωση Πλοιοκτητών. Το συνέδριο έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο σημαντικά ναυτιλιακά συνέδρια στον κόσμο με μεγάλη επισκεψιμότητα. Το κύρος του εξασφαλίζει πλέον μια σημαντική θέση στην ατζέντα πολλών ναυτιλιακών στελεχών, συμπεριλαμβανομένων πλοιοκτητών, πλοιοδιαχειριστών, καθώς και των επικεφαλής επιχειρήσεων που ασχολούνται με την παροχή υπηρεσιών συναφών με τη ναυτιλία. Το συνέδριο προσελκύει στην Κύπρο περίπου 850 στελέχη απ’ όλον τον κόσμο.

Διακεκριμένοι επισκέπτες και διεθνούς κύρους ειδικοί αναλύουν και συζητούν εξειδικευμένα θέματα, που απασχολούν τη ναυτιλιακή βιομηχανία.

Η φωνή της εγχώριας ναυτιλίας ακούγεται επίσης στο εξωτερικό μέσω της ενεργού συμμετοχής της Κύπρου σε διάφορα φόρα που σχετίζονται με τη ναυτιλία, όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO), η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS) και η Ένωση Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA).

Σαλπάροντας προς το μέλλον...

Ο οδικός χάρτης για την ανάπτυξη της κυπριακής ναυτιλίας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη μελέτη που διενήργησε η EY Κύπρου για τη ναυτιλία, μετά από ανάθεση του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας, σχετικά με την ανάπτυξη ενός ολιστικού Στρατηγικού Σχεδίου για την Κυπριακή Ναυτιλιακή Βιομηχανία με βάση την εξέταση και ανάλυση των σημερινών καθώς και των αναμενόμενων μελλοντικών τάσεων και εξελίξεων στη διεθνή ναυτιλιακή αγορά. Η μελέτη ανέλυσε τον ρόλο της Κύπρου και τον τρόπο με τον οποίο η ναυτιλιακή βιομηχανία πρέπει να εξελιχθεί ώστε να αναπτυχθεί και να συμβάλει περισσότερο στην οικονομία της χώρας, καθώς και πώς συγκρίνεται με άλλα ναυτιλιακά κέντρα.

Κύριος στόχος αυτής της μελέτης ήταν να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα που θα ενισχύσουν τον κυπριακό εμπορικό στόλο και την Κυπριακή Ναυτιλιακή Βιομηχανία με γνώμονα τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη για την κυπριακή οικονομία. Για τον σκοπό αυτό δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου και τον τρόπο παροχής κινήτρων.

Υπό το νέο Υφυπουργείο Ναυτιλίας, όλα τα ζητήματα που προέκυψαν από τη μελέτη επανεξετάζονται και υλοποιούνται με οργανωμένο τρόπο.

Κύπρος, ένα σύγχρονο

ναυτιλιακό κέντρο της ΕΕ

Η Κύπρος συνδυάζει πολλά συστατικά που δεν συγκεντρώνονται εύκολα σε ένα μέρος, όπως το ανθρώπινο δυναμικό, η ποιότητα ζωής, η σημαία υψηλού κύρους, το εγχώριο ναυτιλιακό σύμπλεγμα, η ανταγωνιστικότητα και τα εξαιρετικά πρότυπα ασφαλείας. Υπάρχει επίσης συνεχής συνεργασία με την ΕΕ, τον ιδιωτικό τομέα, άλλους οικονομικούς παράγοντες στην Κύπρο και στην ευρύτερη περιοχή και, σε συνδυασμό με την ισχυρή κρατική στήριξη, ο στόχος είναι να εξελιχθεί η Κύπρος σε ένα σύγχρονο ναυτιλιακό κέντρο, διασφαλίζοντας συγχρόνως ότι ο ναυτιλιακός τομέας της ΕΕ θα παραμείνει ισχυρός και θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Η εύρεση ενός τρόπου άρσης του τουρκικού εμπάργκο θα έχει θετικές συνέπειες για τη ναυτιλία της Κύπρου και της ΕΕ στο σύνολό της.

*Συνέταιρος, Επικεφαλής Ναυτιλιακού Τομέα, ΕΥ Κύπρου