Φορολογικά κίνητρα για ασφάλιση και αποταμίευση

Ένα από τα μέτρα τα οποία προωθούνται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 είναι η αύξηση στο 1/5 του καθαρού εισοδήματος της φοροαπαλλαγής για συνδρομές σε Ταμεία Προνοίας, στο ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σε ασφάλειες ζωής και στο Γενικό Σύστημα Υγείας.

Σήμερα η απαλλαγή αφορά το 1/6 του καθαρού εισοδήματος του φορολογουμένου και με τη συμπερίληψη των συνδρομών σε ΓεΣΥ πολλοί φορολογούμενοι οι οποίοι προγραμμάτισαν τις συνεισφορές τους σε ασφαλιστικά προγράμματα και Ταμεία Προνοίας έκαναν δεύτερες σκέψεις, εφόσον οι συνεισφορές αυτές αθροιστικά ξεπερνούσαν το μέγιστο ποσό του 1/6 του καθαρού εισοδήματός τους, χωρίς οι ίδιοι να έχουν οποιοδήποτε φορολογικό όφελος.

Σημειώνεται ότι η αύξηση του ποσοστού στο 1/5 αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο για τον φορολογούμενο να προχωρήσει σε αύξηση των συνεισφορών του σε Ταμεία Προνοίας και ασφαλιστικά προγράμματα. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι η λήψη εφάπαξ ποσού από Ταμείο Προνοίας κατά τη διάρκεια της αφυπηρέτησης ή την αλλαγή εργοδότησης δεν φορολογείται, κάτι που ενισχύει τα πιο πάνω κίνητρα. Άρα οποιοσδήποτε καταβάλλει τις συγκεκριμένες συνδρομές απολαμβάνει τη φορολογική έκπτωση (για κάθε 100 ευρώ που καταβάλλει, η καθαρή επιβάρυνση στο οικονομικό εισόδημα είναι 80 ή 65 ευρώ, ανάλογα με τον συντελεστή φορολόγησης που βρίσκεται ο φορολογούμενος).

Ασφάλιστρα ζωής

Το ίδιο ισχύει και για τα ασφάλιστρα ζωής, νοουμένου όμως ότι η εξαργύρωσή τους γίνει μετά τον έκτο χρόνο από τη σύναψή τους. Αν η εξαργύρωση γίνει στα τρία χρόνια, τότε το 30% του ποσού εξαργύρωσης φορολογείται, ενώ από τον 4ο μέχρι τον 6ο χρόνο το 20%. Αυτό ενθαρρύνει τη σύναψη και διατήρηση ασφαλειών ζωής μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Κάθε νοικοκυριό και κάθε άτομο ξεχωριστά προσπαθεί να κάνει τον δικό του προϋπολογισμό, υπολογίζοντας τις τωρινές και ενδεχόμενες ανάγκες της οικογένειας, τη διασφάλιση του μέλλοντος για τον ίδιο (π.χ. σύνταξη) και τα παιδιά του (π.χ. σπουδές) και επενδύοντας ή αποταμιεύοντας τα πλεονάσματα.

Φυσικά ο καθένας και η κάθε οικογένεια έχει τις δικές της προτεραιότητες, ενώ μετά την οικονομική κρίση οι συνήθειες των πολιτών άλλαξαν, προσπαθώντας πρωταρχικά να διασφαλίσουν τα απαραίτητα και μετά να προχωρήσουν σε αγορές ειδών πολυτελείας. Τελευταία παρατηρείται αύξηση στις αγορές πολυτελών οχημάτων, ένδειξη της ανάκαμψης του οικονομικού κλίματος, της αύξησης των εισοδημάτων και ενδεχομένως λόγω του επικείμενου Brexit (σε ό,τι αφορά κυρίως την αγορά μεταχειρισμένων οχημάτων από το Ηνωμένο Βασίλειο).

Σε ό,τι αφορά την ασφάλιση και τα Ταμεία Προνοίας, παρέχονται συγκεκριμένα κίνητρα. Μεγαλύτερη συνεισφορά από τον πολίτη ισοδυναμεί και σε μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων του, προς όφελος όμως της διασφάλισης ενός σταθερού εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότησή του και καλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας όταν τις χρειαστεί.

Η παραχώρηση φορολογικών αφαιρέσεων αποτυπώνει την πρόθεση της πολιτείας να παραχωρήσει κίνητρα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις είτε να αποταμιεύσουν, είτε να προχωρήσουν σε επενδύσεις με σκοπό τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Εργαλείο δημοσιονομικής πολιτικής

Η φορολογία αποτελεί ένα εργαλείο δημοσιονομικής πολιτικής που επιτρέπει στην εκάστοτε κυβέρνηση να διαμορφώνει την κοινωνική της πολιτική, τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και την προώθηση πολιτικών που αφορούν στοχευμένες ενέργειες, όπως για παράδειγμα η προστασία του περιβάλλοντος.

Η διαμόρφωση τέτοιων πολιτικών πρέπει να λαμβάνει υπόψη από τη μια την κοινωνική συνοχή και από την άλλη τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης. Δεν πρέπει δηλαδή το φορολογικό βάρος να είναι τέτοιο σε πολίτες και επιχειρήσεις που για τους ιδιώτες να περιορίζει σημαντικά τις καταναλωτικές τους συνήθειες και για τις επιχειρήσεις να περιορίζει τις επενδύσεις και την περαιτέρω ανάπτυξή τους.

Σε ό,τι αφορά τις αποταμιεύσεις, τα τελευταία χρόνια βιώνουμε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων. Η υψηλή φορολόγηση των τόκων εισπρακτέων απομακρύνει ακόμη περισσότερο τους πολίτες από την αποταμίευση, οι οποίοι επιλέγουν την κατανάλωση ή/και τις επενδύσεις σε άλλους τομείς με μεγαλύτερες αποδόσεις. Τυχόν ενίσχυση της αποταμίευσης περιορίζει τη ρευστότητα στην αγορά και ενδεχομένως την ανάπτυξη.

Η βελτίωση του οικονομικού κλίματος και η σημαντική μείωση του ποσοστού της ανεργίας ενισχύουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών, τα οποία αναπροσαρμόζουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό (ο τελευταίος αντιμετωπίζει ακόμη προκλήσεις, λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους έναντι του ΑΕΠ της χώρας που παραμένει ιδιαίτερα υψηλό).

Παραδείγματα άλλων χωρών

Τα φορολογικά κίνητρα χρησιμοποιούνται απ’ όλες τις χώρες, ανάλογα με τις επιδιώξεις της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής. Υπάρχουν παραδείγματα διάφορων χωρών όπως η Ιρλανδία, η Μάλτα και το Λουξεμβούργο, που υιοθέτησαν ή υιοθετούν μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης μέσω φοροελαφρύνσεων.

Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία εφαρμόζονται φορολογικές ελαφρύνσεις/κίνητρα για την κατασκευή ή αγορά νέας μόνιμης κατοικίας (help to buy relief), για τις ανακαινίσεις κατοικιών (home renovation incentive) και για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων (start your own business relief). Στην πρώτη περίπτωση παρέχεται επιστροφή φόρου από τα τελευταία τέσσερα χρόνια μέχρι 5% της αξίας αγοράς ή κατασκευής νέου σπιτιού (η αξία της κατοικίας θα πρέπει να εμπίπτει σε συγκεκριμένα κριτήρια), ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους αγοραστές να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ποσά ως ίδια κεφάλαια όταν θα αιτηθούν για δανειοδότηση. Υπενθυμίζεται ότι για να μπορέσει κάποιος να δανειστεί, θα πρέπει να έχει ένα ποσό ως ίδια κεφάλαια. Στη δεύτερη περίπτωση παρέχεται φορολογική ελάφρυνση μέχρι και 13,5% των εξόδων που εμπίπτουν στη ρύθμιση και αφορούν επιδιορθώσεις και ανακαινίσεις μόνιμων κατοικιών και κατοικιών με συμβόλαια ενοικίασης, νοουμένου ότι τηρούνται όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις. Στην τρίτη περίπτωση, αν κάποιος είναι άνεργος και αποφασίσει να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση, τότε για τα πρώτα δύο χρόνια απαλλάσσεται από οποιεσδήποτε φορολογίες. Σημειώνεται ότι οι αιτήσεις για τα πιο πάνω γίνονται ηλεκτρονικά στο τμήμα φορολογίας.

Παρόμοια είναι και τα μέτρα που εφαρμόζονται στη Μάλτα, αφού υπάρχουν φορολογικά κίνητρα για τις ανακαινίσεις κατοικιών και ξενοδοχείων, παραχώρηση φορολογικών πιστώσεων από 25% μέχρι 40% του φορολογητέου εισοδήματος για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, καθώς και επιπλέον φορολογική πίστωση 150 ευρώ για κάθε 1.000 ευρώ που συνεισφέρει ο εργοδότης σε εγκεκριμένο συνταξιοδοτικό ταμείο. Επιπρόσθετα, τα φορολογικά κίνητρα μπορούν να συνδυαστούν με την εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής, όπως π.χ. η φορολόγηση του ενοικίου με 5% ανεξαρτήτως άλλων εισοδημάτων, όταν η κατοικία ενοικιάζεται σε άτομα χαμηλής εισοδηματικής τάξης.

Η ερώτηση φυσικά θα είναι αν όλα τα πιο πάνω δημιουργούν πρόβλημα στον προϋπολογισμό. Αν κάποιος τα εξετάσει προσεκτικά διαπιστώνει ότι μπορεί να μειώνονται τα έσοδα από τις ελαφρύνσεις, από την άλλη όμως αυξάνονται λόγω της επιχειρηματικής δραστηριότητας που δημιουργείται. Ο σωστός υπολογισμός του αντίκτυπου των μέτρων που εφαρμόζονται και η σωστή αποτύπωσή του στον κρατικό προϋπολογισμό διασφαλίζουν τη σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών.