Η Τουρκία, η τρομοκρατία και η συνεχής άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Κατά το φθινόπωρο του 2020, η Γαλλία και η Αυστρία χτυπήθηκαν από τρομοκρατικές επιθέσεις με προφανή ισλαμιστικά κίνητρα. Ως αποτέλεσμα, οι κυβερνήσεις αυτών των κρατών καταδίκασαν το φαινόμενο που έχει χαρακτηριστεί στα Αγγλικά ως «Islamist terrorism», δηλαδή «ισλαμιστική τρομοκρατία».

Αυτές οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν ανάμεσα σε αυξημένες εντάσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Τουρκίας. Επομένως, προκύπτουν τουλάχιστον τρία διασυνδεδεμένα ερωτήματα.

Πρώτον, αληθεύουν οι σοβαροί ισχυρισμοί ότι, το 2014, η Τουρκία άρχισε να καλλιεργεί στενές σχέσεις με το λεγόμενο «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε»; Μάλιστα, έχουν βάση οι συγκεκριμένες καταγγελίες στην έκθεση του David L. Phillips, «ISIS-Turkey Links», που, το 2017, δημοσιεύτηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (Δείτε: https://docs.house.gov/meetings/FA/FA14/20170405/105842/HHRG-115-FA14-Wstate-PhillipsD-20170405-SD001.pdf);

Δεύτερον, πώς, σε ποιο βαθμό και με ποιες συνέπειες έχει τροφοδοτηθεί η «ισλαμιστική τρομοκρατία» από την εμπρηστική δημαγωγία του Ρετζέπ Ταϊγίπ Ερντογάν, ειδικά από το 2014, όταν ανέλαβε την Προεδρία της Τουρκίας;

Τρίτον, γιατί δεν τιμωρήθηκε η Τουρκία από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τη στιγμή που, δημοσίως, ο Πρόεδρος Ερντογάν απείλησε τους Ευρωπαίους στις 22 Μαρτίου 2017, 6 Οκτωβρίου 2020 και 26 Οκτωβρίου 2020;

Θέτω αυτά τα ερωτήματα, εν όψει ενός αυταπόδεικτου μοτίβου. Χαρακτηρίζεται από έναν περίεργο κύκλο. Περιλαμβάνει τουρκική προεδρική απειλή, που ακολουθείται από αδύναμη αντίδραση από την ΕΕ και μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων. Το μοτίβο εκδηλώθηκε τόσο το 2017, όσο και το 2020.

«Το επικίνδυνο μονοπάτι»

Σε μια δημαγωγική ομιλία στην Άγκυρα, που μεταδόθηκε ζωντανά από την τηλεόραση το πρωί της 22ης Μαρτίου 2017, ο Πρόεδρος Ερντογάν καταδίκασε «τις ευρωπαϊκές χώρες» που, δήθεν, «απειλούν την Τουρκία». Η ομιλία αντικατόπτρισε τον θυμό του Προέδρου Ερντογάν ενάντια στην αρνητική στάση της Ολλανδίας, της Αυστρίας και ορισμένων άλλων ευρωπαϊκών κρατών όταν ορισμένα στελέχη της τουρκικής κυβέρνησης ήθελαν να κάνουν εκστρατεία στο εξωτερικό εν αναμονή του συνταγματικού δημοψηφίσματος στην Τουρκία στις 16 Απριλίου 2017.

Στις 22 Μαρτίου 2017, τα κυριότερα σημεία της ομιλίας εκείνης της ημέρας κατεγράφησαν σε γραπτό ανακοινωθέν της Προεδρίας της Τουρκίας. Δημοσιεύθηκε στα Αγγλικά, προφανώς για να διαβαστεί από όλους τους μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους που διαβάζουν Αγγλικά, αλλά όχι Τουρκικά.

Στην αρχή του ανακοινωθέντος παρουσιάστηκε μια φωτογραφία που έδειχνε τον Πρόεδρο Ερντογάν με τα χέρια σηκωμένα. Επειδή κουκούλωσε τους δύο αντίχειρές του, ο Πρόεδρος Ερντογάν ξεδίπλωσε το σήμα γνωστό ως «Rabia», κάτι που σχετίζεται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα της Αιγύπτου.

Παρακάτω είναι μια μετάφραση της εισαγωγής του ανακοινωθέντος:

«Υποδεχόμενος μέλη της ‘Ένωσης ανατολικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων’ στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πρόεδρος Ερντογάν απευθύνθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες που απειλούν την Τουρκία και είπε: ‘Η Τουρκία δεν είναι χώρα που μπορεί να δεχθεί ασέβεια, καταπίεση, σπρωξίματα, διωγμούς των υπουργών της και το σπρώξιμο καταγής των πολιτών της. Όλα αυτά τα περιστατικά σε ολόκληρο τον κόσμο παρακολουθούνται στενά. Εάν [εσείς οι Ευρωπαίοι] συνεχίζετε να συμπεριφέρεστε έτσι, αύριο κανένας Ευρωπαίος δεν θα μπορεί να βγει στον δρόμο με ειρήνη και ασφάλεια οπουδήποτε στον κόσμο. Εάν ανοίξετε τον δρόμο γι’ αυτό το επικίνδυνο μονοπάτι, εσείς είστε αυτοί που θα υποστείτε τη σοβαρότερη ζημιά…».

Το ανακοινωθέν ολοκληρώθηκε με επανάληψη αυτής της ωμής απειλής προς τους Ευρωπαίους (Πηγή: www.tccb.gov.tr/en/news/542/73425/mansetlerle-carpisarak-bugunlere-geldik#).

Το απόγευμα της 22ας Μαρτίου 2017, λίγες ώρες μετά τη μετάδοση αυτής της τουρκικής προεδρικής απειλής, πραγματοποιήθηκε μια θανατηφόρα επίθεση στο Γουεστμίνστερ στην καρδιά του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) που, τότε, ήταν ακόμη κράτος μέλος της ΕΕ. Σκοτώθηκαν 6 άτομα, ένας από τους οποίους ήταν ο δράστης.

Στη Βουλή των Κοινοτήτων την επόμενη μέρα, η Theresa May, τότε Πρωθυπουργός του ΗΒ, περιέγραψε τον νεκρό δράστη ως «τρομοκράτη». Απαντώντας σε ερώτηση, η Πρωθυπουργός May διευκρίνισε: «Είναι λάθος να περιγράψουμε το τι συνέβη ως ισλαμική τρομοκρατία. Είναι ισλαμιστική τρομοκρατία – μια διαστροφή μιας μεγάλης πίστης».

Μεταγενέστερη δικαστική απόφαση ενός ιατροδικαστή σημείωσε ότι, καθώς πραγματοποιούσε την επίθεσή του, ο δράστης, Khalid Masood, «σκοτώθηκε νόμιμα» από στενό υπάλληλο προστασίας. Ένα από τα πέντε νεκρά θύματα του δράστη ήταν η Ayshe Frade. Ο ίδιος ο ιατροδικαστής αποφάσισε ότι «σκοτώθηκε παράνομα». Σύμφωνα με το BBC, η αείμνηστη Ayshe είχε πατέρα που καταγόταν από την Κύπρο.

Στους μήνες μετά τα διπλά επεισόδια της 22ας Μαρτίου 2017 – στην Άγκυρα και στο Γουεστμίνστερ αντίστοιχα – ακολούθησαν νέες τρομοκρατικές επιθέσεις με επιβεβαιωμένα ή προφανή ισλαμιστικά κίνητρα. Παραδείγματα είναι οι επιθέσεις στο Manchester στις 22 Μαΐου 2017 (με 22 νεκρούς), στη Γέφυρα του Λονδίνου στις 3 Ιουνίου 2017 (με 8 νεκρούς), στο Parsons Green του Λονδίνου στις 15 Σεπτεμβρίου 2017 (με 22 τραυματισμένους) και σε διάφορα άλλα μέρη της Ευρώπης, όπως το Παρίσι, το οποίο χτυπήθηκε κατ' επανάληψιν.

Σιωπή

Υπήρχε οποιαδήποτε σχέση μεταξύ της απειλητικής ομιλίας του Προέδρου Ερντογάν το πρωί της 22ας Μαρτίου 2017 και των τρομοκρατικών επιθέσεων που ακολούθησαν; Αυτό το κρίσιμο ερώτημα δεν υπεβλήθη, όταν, στις 23 Μαρτίου 2017, η επίθεση της προηγουμένης μέρας στο Γουεστμίνστερ συζητήθηκε εκτεταμένα στη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων.

Ούτε υπεβλήθη στις 22 Ιουνίου και 5 Δεκεμβρίου 2017, όταν οι τρομοκρατικές επιθέσεις των προηγουμένων εβδομάδων συζητήθηκαν εκτεταμένα στην ίδια Βουλή από την Amber Rudd, τότε Υπουργό Εσωτερικών του ΗΒ, και από άλλους βουλευτές.

Και στις τρεις περιπτώσεις, κανένας Βρετανός βουλευτής δεν ανέφερε την Τουρκία στο πλαίσιο της τρομοκρατίας.

Όσον αφορά την ΕΕ, η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της Τουρκίας και της τρομοκρατίας αγνοήθηκε, για παράδειγμα, από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων όταν συναντήθηκε στις 3 Απριλίου 2017, λίγες ημέρες μετά την τουρκική προεδρική απειλή της 22ας Μαρτίου 2017.

(Πηγές: Hansard, House of Commons Debates, 23.03.2017, Columns 928-951, 22.06.2017, Columns 195-213 & 5.12.2017, Columns 913-925, www.gov.uk/government/publications/the-westminster-bridge-terrorist-attack, https://westminsterbridgeinquests.independent.gov.uk/ και www.bbc.com/news/uk-39363933 και www.consilium.europa.eu/en/meetings/fac/2017/04/03/).

«Καταστροφή»

Το φθινόπωρο του 2020 ξετυλίχθηκε παρόμοιο μοτίβο με εκείνο του 2017.

Στις 6 Οκτωβρίου 2020, ο Πρόεδρος Ερντογάν χρησιμοποίησε φλογερή δημαγωγία για να κατακρίνει τόσο τους «Ευρωπαίους πολιτικούς» που «στοχεύουν τους μουσουλμάνους», όσο και τον Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Ερντογάν, κάποια «σχόλια» του Γάλλου ομολόγου του – ότι «το Ισλάμ βρίσκεται σε κρίση» – ισοδυναμούσαν όχι μόνο με «ασέβεια», αλλά με «κατάφωρη πρόκληση».

Αποκεφαλίσεις

Στις 16 Οκτωβρίου 2020, ένας δάσκαλος, ο Samuel Paty, αποκεφαλίστηκε στο Παρίσι. Απ’ ό,τι φαίνεται, έπεσε θύμα ενός τρομοκράτη με ισλαμιστικά κίνητρα, που σκοτώθηκε από την Αστυνομία.

Στις 26 Οκτωβρίου 2020, επίσημο γραπτό προεδρικό ανακοινωθέν επανέλαβε αυτά που είχε πει ο Πρόεδρος Ερντογάν προηγουμένως την ίδια ημέρα. Μεταξύ άλλων μηνυμάτων, ο Πρόεδρος Ερντογάν κάλεσε τον «λαό του» «να μην αγοράσει γαλλικά προϊόντα». Πρόσθεσε μια ολοφάνερη απειλή:

«Ως Πρόεδρος μιας χώρας της οποίας έξι εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στην Ευρώπη, θεωρώ χρήσιμο να προειδοποιήσω τους ομολόγους μας. Ο ανταγωνισμός [σας] κατά των μουσουλμάνων δεν σας επιφέρει κανένα κέρδος. Στο τέλος αυτού του δρόμου που έχετε πάρει, για να αποκρύψετε την ανικανότητά σας, είναι η καταστροφή».

(Δείτε: www.tccb.gov.tr/en/news/542/122288/-turkey-is-the-biggest-opportunity-for-western-countries-in-the-fight-against-xenophobia-islamophobia-cultural-racism-and-extremism- και www.tccb.gov.tr/en/news/542/122501/-the-rising-islamophobia-in-the-west-has-turned-into-an-all-out-attack-on-our-book-our-prophet-and-all-our-sacred-values-).

Έτσι, στις 26 Οκτωβρίου 2020 ο Πρόεδρος Ερντογάν απείλησε και πάλι τα κράτη της Ευρώπης, αλλά ούτε η ΕΕ, ούτε κανένα ευρωπαϊκό κράτος έλαβε άμεσα και αυστηρά μέτρα κατά της Τουρκίας. Τρεις μέρες αργότερα, στην εκκλησία Notre Dame στη Νίκαια της Γαλλίας, ολοκληρώθηκε νέο θανατηφόρο εγκληματικό επεισόδιο με φερόμενα ισλαμιστικά κίνητρα. Είχε ως αποτέλεσμα τρεις θανάτους. Ένα από τα θύματα αποκεφαλίστηκε.

«Μίσος» και «βία»

Στις 4 Νοεμβρίου 2020 ξεκίνησε τρομοκρατική επίθεση στη Βιέννη, στην Αυστρία. Την ίδια μέρα, στη γαλλική Γερουσία, ο Jean-Yves Le Drian, Υπουργός Ευρώπης και Εξωτερικών Υποθέσεων της Γαλλίας, ξέσπασε. Σύμφωνα με επίσημη μετάφραση στα Ελληνικά, δήλωσε ότι οι «σχέσεις μας με την Τουρκία» έχουν φτάσει «σε ένα απαράδεκτο σημείο για συμμαχικές χώρες».

Πρόσθεσε:

«Οι προσβολές, οι συκοφαντίες, η προώθηση μιας εκστρατείας μίσους κατά της Γαλλίας και της Ευρώπης ανήκουν σε άλλη κατηγορία, είναι απειλές! Αναμένουμε λοιπόν από τον Τούρκο Πρόεδρο και την κυβέρνησή του να βάλουν άμεσα τέλος σε αυτές τις συμπεριφορές. Επίσης, δεν θα ανεχθούμε αυτό το μίσος και αυτή η βία να εξαχθούν σε γαλλικό έδαφος, επιτρέποντας την αναπαραγωγή τους από γκρουπούσκουλα που δεν πρέπει να έχουν πολιτικά δικαιώματα» (Πηγή: https://gr.ambafrance.org/Jean-Yves-Le-Drian-les-menaces-turques-doivent-cesser-11273).

Συμπέρασμα

O μακρόχρονος κατευνασμός της Τουρκίας απέτυχε και οι συνέπειες είναι τρομακτικές. Χωρίς μια νέα πανευρωπαϊκή στρατηγική κατά της Τουρκίας, ίσως το μοτίβο που έχω εντοπίσει να επαναληφθεί ξανά και ξανά.

Εν τω μεταξύ, η ΕΕ συνεχίζει να ακολουθεί μιαν αυτοκαταστροφική πολιτική, που χαρακτηρίζεται από αδυναμία, απάθεια και άρνηση.

*Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές.