Οι επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονομία

Σταδιακά γίνονται όλο και πιο αισθητές στην παγκόσμια, αλλά και στις εθνικές οικονομίες, οι επιπτώσεις του κορωνοϊού. Σε κάποιους τομείς, όπως είναι ο τουρισμός και οι αερομεταφορές, οι επιπτώσεις είναι εμφανείς, ενώ επηρεάζεται όλο και περισσότερο η παγκόσμια ζήτηση και η εφοδιαστική αλυσίδα.

Παρόμοια κατάσταση είχε προκύψει και την περίοδο 2002-2003 με την έξαρση του ιού SARS, η οποία κράτησε για περίοδο έξι μηνών και στοίχισε στην παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, σαράντα δισεκατομμύρια δολάρια ή 0,1% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος.

Όπως και σήμερα έτσι και τότε ο ιός ξεκίνησε από την Κίνα και εξαπλώθηκε σταδιακά σε άλλες χώρες. Τότε όμως η κινεζική οικονομία συνεισέφερε 4% με 5% στο παγκόσμιο ΑΕΠ, ενώ σήμερα αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία με συνεισφορά περίπου 14% με 16%. Όπως γίνεται αντιληπτό, η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας θα επηρεάσει και τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, κάτι το οποίο έχει σημειώσει και η Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα.

Η πιο πάνω κατάσταση έρχεται να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το οικονομικό κλίμα μετά τον διεθνή εμπορικό «πόλεμο», την αβεβαιότητα που ενδεχομένως προκαλεί η έξοδος του Ηνωμένου Βασίλειου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα σύννεφα ύφεσης που μαζεύτηκαν πάνω από την ευρωπαϊκή οικονομία με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οικονομίες του πυρήνα της, όπως αυτές της Ιταλίας και της Γερμανίας.

Το μεγάλο ζητούμενο είναι το πόσο θα διαρκέσει η συγκεκριμένη κατάσταση, εφόσον μια παρατεταμένη περίοδος θα ενισχύσει τις υφεσιογενείς τάσεις. Σημαντικό ρόλο σε μια οικονομία διαδραματίζει η ψυχολογία των καταναλωτών, των επιχειρηματιών και των επενδυτών. Η αβεβαιότητα οδηγεί σε πτώση των χρηματαγορών αλλά και της παγκόσμιας κατανάλωσης και ζήτησης προϊόντων.

Η πτώση στη ζήτηση επηρεάζει τη δυνατότητα της αγοράς να απορροφήσει τα προϊόντα που παράγονται, οδηγώντας τις επιχειρήσεις σε μειωμένους κύκλους εργασιών, κάτι που θα έχει αρνητικές συνέπειες και στην απασχόληση.

Σημαντικές είναι και οι συνέπειες στην εφοδιαστική αλυσίδα, κυρίως για οικονομίες που σχετίζονται με χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον ιό. Για παράδειγμα, από τη μια γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εξεύρεση ανταλλακτικών, εφόσον πολλά εργοστάσια στην Κίνα παραμένουν κλειστά για αρκετές μέρες και από την άλλη, είναι εμφανής η μείωση στη ζήτηση αυτοκινήτων στην Κίνα. Η κινεζική αγορά αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς προορισμούς για τα γερμανικά προϊόντα.

Ήδη κάποιες κυβερνήσεις σχεδιάζουν πακέτο μέτρων για ενίσχυση των οικονομιών τους και καλύτερη απορρόφηση των κραδασμών που δημιουργούνται. Για παράδειγμα, η Γερμανική κυβέρνηση σχεδιάζει πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων για τις βιομηχανίες οι οποίες έχουν πληγεί.

Την ίδια στιγμή, η Κεντρική Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (FED) προχώρησε στη μείωση των επιτοκίων, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της ρευστότητας στην αγορά και διασφάλισης των θετικών ρυθμών ανάπτυξης, μετριάζοντας τις οικονομικές συνέπειες από τον ιό. Υπενθυμίζεται ότι, μετά από μια παρατεταμένη περίοδο προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, απόρροια της κρίσης του 2008, η FED προχώρησε σε σταδιακή απόσυρση των συγκεκριμένων έκτακτων μέτρων, εφόσον η αμερικανική οικονομία ανέκαμψε. Η μείωση των επιτοκίων, αναστρέφοντας ουσιαστικά την προηγούμενη απόφαση, υποδηλώνει τις ανησυχίες για τις οικονομικές συνέπειες της υπάρχουσας κατάστασης.

Σε συγκεκριμένες χρηματιστηριακές συναντήσεις υπήρξαν μαζικές ρευστοποιήσεις τίτλων, απόρροια της αβεβαιότητας που επικρατεί λόγω της εξάπλωσης της ασθένειας. Πολλοί είναι οι αναλυτές που τονίζουν ότι οι αγορές έψαχναν αφορμή για διόρθωση, εφόσον τα τελευταία χρόνια λόγω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης υπήρξε μια σημαντική αύξηση των αξιών των μετοχών, χωρίς πάντοτε oι συγκεκριμένες αξίες να υποστηρίζονται από τα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία των εταιρειών.

Σημαντικό είναι το πλήγμα στην τουριστική βιομηχανία, με την Κύπρο να μετρά επίσης τις αρνητικές συνέπειες από τις εξελίξεις. Η σημαντική μείωση στις κρατήσεις αεροπορικών εισιτηρίων οδηγεί πολλές αεροπορικές εταιρείες να αναστείλουν ή να διαμορφώσουν μέρος του πτητικού τους προγράμματος. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, μειωμένες φαίνεται να είναι οι κρατήσεις σε αεροπλάνα και ξενοδοχεία για το επερχόμενο καλοκαίρι, συγκρίνοντας τη φετινή με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Την ίδια στιγμή, σημαντική μείωση φαίνεται να παρατηρείται και στην εξωγενή ζήτηση στα ακίνητα, εφόσον τα τελευταία χρόνια σημαντικός ήταν ο αριθμός των συναλλαγών που αφορούσε αγοραστές ασιατικής καταγωγής. Πολλοί από τους υποψήφιους αγοραστές ακινήτων έχουν αναβάλει τα ταξίδια τους, ενώ το φαινόμενο φαίνεται να επεκτείνεται και σε άτομα από άλλες χώρες, εφόσον οι πιθανότητες εξάπλωσης του ιού εντός κλειστών χώρων (όπως το αεροπλάνο) είναι μεγαλύτερες.

Το ζητούμενο αυτήν τη στιγμή είναι η διάρκεια της υπάρχουσας κατάστασης, εφόσον μια παρατεταμένη περίοδος εξάπλωσης του ιού θα ενισχύει τα προβλήματα που δημιουργούνται στην οικονομία. Αναλυτές τονίζουν ότι με την επίλυση του προβλήματος αναμένεται να υπάρξει μια θετική «αντίδραση» στις οικονομίες. Σημειώνεται ότι η διόρθωση σε μια οικονομία αποτελεί υγιές φαινόμενο - το ζητούμενο είναι όμως να μην παρουσιαστούν αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας, την προηγούμενη βδομάδα ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας ήταν 3,2%. Αν και κρίνεται σημαντικός, αποτελεί τον χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων πέντε χρόνων, περιόδου μετά την οικονομική κρίση. Αυτό επιβεβαιώνει την επιβράδυνση της οικονομίας, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και το 2020, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σε ό,τι αφορά τους τομείς που συνεισέφεραν σημαντικά θετικά στο ΑΕΠ της χώρας, είναι αυτοί του τουρισμού, των κατασκευών και του δημοσίου, με τον τραπεζικό τομέα (όπως ήταν αναμενόμενο) να συρρικνώνεται. Επισημαίνεται ότι, παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες περί δημιουργίας νέου οικονομικού μοντέλου (πρόσφατα υπήρξαν αναφορές για προώθηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, με βάση πρόταση από το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου), είναι οι ίδιοι παραδοσιακοί τομείς που συνεισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας όπως και πριν από δέκα χρόνια.

Οι οικονομίες παρουσιάζουν κυκλικότητα και είναι αναμενόμενο μετά από περιόδους συνεχόμενων θετικών ρυθμών ανάπτυξης να παρουσιαστούν σημάδια «κόπωσης» και επιβράδυνσης. Η εξάπλωση του ιού ενισχύει τις πιέσεις που δέχεται η κυπριακή οικονομία, με το μεγάλο ερώτημα να είναι αν έχουμε δημιουργήσει αυτά τα «οικονομικά αντισώματα» που να μας επιτρέπουν να απορροφήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις αρνητικές πιέσεις, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι η κυπριακή οικονομία, ως εξωγενής, επηρεάζεται σημαντικά από τις μεταβολές στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.