Στέλλα Κυριακίδου: Αυτή η υγειονομική κρίση δεν θα είναι η τελευταία

Η Κύπρια Επίτροπος της ΕΕ, Στέλλα Κυριακίδου, μιλώντας στον Χρήστο Μιχάλαρο και στο «SigmaLive», ανέφερε πως πρόκειται επί της ουσίας για έναν μηχανισμό ο οποίος θα λειτουργεί συντονιστικά, καλώντας όλα τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν συστήματα και πρακτικές που θα καταστήσουν την ΕΕ πολύ πιο έτοιμη σε τυχόν μελλοντικές κρίσεις στον τομέα της Υγείας, οι οποίες είναι πολύ πιθανό να προκύψουν.

Τόνισε δε ότι η υγειονομική κρίση που διανύουμε εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, δεν θα είναι η τελευταία.

Κακά τα ψέματα: αυτή η πανδημία μας έπιασε όλους απροετοίμαστους. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση κλήθηκε να λειτουργήσει σε χρόνους ‘ρεκόρ’ για τα δικά της δεδομένα. Ποτέ ξανά ένας τόσο καθολικός κίνδυνος δεν χτύπησε την πόρτα της Ευρώπης. Κι αυτός, αντανακλαστικά, ενεργοποίησε λύσεις όπως οριζόντια ‘lockdown’, εγκλεισμό και απαγόρευση κυκλοφορίας, διαφόρων ειδών υποχρεωτικότητες (ακόμα και στους εμβολιασμούς σε κάποιες χώρες…) μαζικούς ελέγχους, καθώς και ακύρωση κάθε προγραμματισμού για ολόκληρους μήνες.

Μήπως ήρθε η ώρα μαζί με τον συγκεκριμένο μηχανισμό να ανοίξει η συζήτηση για αναθεώρηση στης Συνθήκης της Λισσαβόνας και την μετάβαση σε μια ‘πιο ενωμένη Ευρώπη στην Υγεία’ κατά τα πρότυπα της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, δηλαδή του κοινού νομίσματος, του ευρώ;

Ταξιδέψαμε στις Βρυξέλλες, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες της σε δημοσιογράφους μετά τους αυστηρούς περιορισμούς της πανδημίας. Συναντήσαμε την Ευρωπαία Επίτροπο Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων στα γραφεία της στο κτίριο Berlaymont, όπου στεγάζεται το ‘αρχηγείο’ της Κομισιόν και συζητήσαμε μαζί της για το θέμα.

«Η κατάσταση έχει ήδη γεννήσει σκέψεις και έχει οδηγήσει σε αλλαγές και προτάσεις για μια ‘Ευρωπαϊκή Ένωση της Υγείας’ μέσα όμως στο πλαίσιο της Συνθήκης. Σεβόμενοι τις αρμοδιότητες των κρατών μελών, θεωρούμε ότι μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις μπορούμε να βρούμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα θέματα δημόσιας Υγείας, αλλά και τις διασυνοριακές κρίσεις στην Ευρώπη, ώστε να έχουμε μια προσέγγιση στην Υγεία πιο κοντά στον Ευρωπαίο πολίτη, κάτι το οποίο ζητούσε από εμάς από την αρχή της πανδημίας. Έχουμε τροχοδρομήσει τις προτάσεις αυτές και ευελπιστώ μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια να έχουμε ήδη προχωρήσει σε αλλαγές», τόνισε ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται να προχωρήσουμε στο ‘ευρώ της Υγείας’.

Αυτοκριτική…

Κληθείσα να κάνει κάποιου είδους αυτοκριτική στο όνομα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξηγώντας τυχόν λάθη που έγιναν, η κα Κυριακίδου τόνισε εξ αρχής ότι, παγκοσμίως, καμία χώρα του κόσμου δεν ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει μια τέτοια πανδημία.

«Θεωρώ ότι κάτι που δεν μπορέσαμε να προβλέψουμε ήταν οι δυσκολίες που τελικά είχαν και οι ίδιες οι εταιρίες στην παραγωγή τόσο μεγάλων ποσοτήτων εμβολίων ταυτόχρονα. Αυτό ήταν κάτι που δημιούργησε τις αρχικές δυσκολίες στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής εμβολιασμού. Από εκεί και πέρα, ο λόγος που προχωρούμε τώρα με συγκεκριμένες προτάσεις για την ‘Ευρωπαϊκή Ένωση της Υγείας’ είναι για να είμαστε πιο προετοιμασμένοι, να μπορούμε να προβλέπουμε τις κρίσεις και να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε πιο άμεσα. Αυτό είναι σημαντικό διότι δυστυχώς η κρίση αυτή δεν πρόκειται να είναι η τελευταία που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε», είπε, επισημαίνοντας το νέο μηχανισμό διαχείρισης και αντιμετώπισης κρίσεων στον τομέα της Υγείας, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό και κεντρική διαχείριση από τα ευρωπαϊκά όργανα.

Σύμφωνα με την ίδια, δεν πρόκειται για έναν μηχανισμό που απλώς θα διαχειρίζεται τις κρίσεις, αλλά θα τις προβλέπει και θα μας προετοιμάζει γι’ αυτές.

«Είναι σημαντικό όταν δεν έχεις κάποια κρίση, να είσαι προετοιμασμένος ώστε να μπορείς να ενεργοποιείς τους μηχανισμούς αν χρειαστεί. Ιδιαιτέρως, όσον αφορά στις διασυνοριακές κρίσεις στην Υγεία. Ταυτόχρονα, ενισχύουμε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), δημιουργούμε μια νέα Αρχή, την ‘Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής’ Ανάγκης (HERA) ώστε ακριβώς να μπορούμε να ανταποκριθούμε πιο άμεσα στις απαιτήσεις των Ευρωπαίων πολιτών στα θέματα της Υγείας».

Εμβόλια σε τρίτες χώρες

Μεγάλη έμφαση έχει δώσει παγκόσμια κοινότητα, έτσι και η Ευρωπαϊκή Ένωση στο ζήτημα των εμβολιασμών που σύμφωνα με την επιστημονική τεκμηρίωση, αλλά και τα στατιστικά αποτελέσματα, είναι το μεγάλο όπλο απέναντι στην πανδημία. Τι γίνεται ωστόσο με χώρες εκτός Ευρώπης που δεν απολαμβάνουν των ίδιων μηχανισμών; Μήπως η Κομισιόν θα έπρεπε να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις περιφερειακές χώρες, αλλά και σε εκείνες από τις οποίες φεύγουν πρόσφυγες και μετανάστες με προορισμό τα ευρωπαϊκά εδάφη;

«Από την αρχή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τον εμβολιασμό, ποτέ δεν είπαμε ότι η Ευρώπη είναι πάνω απ’ όλα ή ότι πρέπει να στηριχτεί μόνο η Ευρώπη, διότι έχουμε να κάνουμε με μια πανδημία. Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συμβάλει ουσιαστικά στην δημιουργία του μηχανισμού COVAX, έχει εξάγει ένα σημαντικό μέρος των εμβολίων που παράγεται στην Ευρώπη, έχει ήδη δώσει εμβόλια σε πάνω από 150 άλλες χώρες, ενώ τα ίδια τα κράτη μέσα από το ‘Team Europe’ κάνουν δωρεές και προχωρούν δίνοντας εμβόλια σε τρίτες χώρες. Δεν μπορείς σε μια πανδημία να βλέπεις μόνο τον εαυτό σου και η Ευρωπαϊκή Ένωση ποτέ δεν είχε απαγορεύσει τις εξαγωγές εμβολίων, μάλιστα από την πρώτη στιγμή προσπαθούσαμε να στέλνουμε εμβόλια σε τρίτες χώρες της περιοχής μας, στα δυτικά Βαλκάνια», ανέφερε.

Πιο κοντά στην ολοκλήρωση ή στην διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δημιουργήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να προάγει τη συνεργασία και την αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών λαών και χωρών, έχει διέλθει τα τελευταία χρόνια μέσα από πολλές και πολύ σκληρές δοκιμασίες: Οικονομική κρίση, προσφυγική-μεταναστευτική κρίση, πανδημία και Brexit. Πόσο λειτούργησε η αλληλεγγύη; Τελικά, βρισκόμαστε πιο κοντά στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή στην διάλυση της ΕΕ;

«Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τους εμβολιασμούς έχει δείξει τι μπορούμε να πετύχουμε όλοι μαζί. Έχει δείξει τη δύναμη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και πιστεύω ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα για το πόσα μπορούμε να πετύχουμε όταν συνεργαζόμαστε όλοι μαζί. Ένα παράδειγμα για το τι σημαίνει ΕΕ. Κι αυτό μπορούμε να το δούμε σε πολλές άλλες πολιτικές. Όλα αυτά είναι παραδείγματα για το τι σημαίνει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Στοχεύουμε, εργαζόμαστε κι έχουμε προτείνει αλλαγές σε αυτό το πλαίσιο, της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», είπε.

Από το ‘farm to fork’ και τα μεγάλα συμφέροντα

Από τη συζήτηση δεν έλειψαν και οι αναφορές για την στρατηγική ‘Από το αγρόκτημα στο πιάτο’ (άλλως Farm to Fork) η οποία προωθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προνοεί την αναμόρφωση των συστημάτων τροφίμων σε όλα τα κράτη-μέλη, στοχεύοντας σε πιο υγιεινά τρόφιμα, στην επισιτιστική ασφάλεια, σε δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες αλλά και μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας. Είναι όμως έτοιμη η Ευρώπη να τα βάλει με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που θα πληγούν μεσοπρόθεσμα από μια τέτοια μεγάλη αλλαγή;

«Η αλήθεια είναι ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές, τόσο σε θέματα διατροφικής αλυσίδας, όσο και σε θέματα βιωσιμότητας. Αυτά είναι θέματα που σχετίζονται με την ανθρώπινη υγεία, αλλά και με την επιβίωση του δικού μας πλανήτη. Υπάρχει μια πολύ στενή συνεργασία με όλους, ενώ η στρατηγική περιλαμβάνει 27 δράσεις, είναι μέσα στο πλαίσιο της πράσινης συμφωνίας. Για να υλοποιηθούν αυτές οι δράσεις, βρίσκομαι προσωπικά σε συνεχή διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους. Σίγουρα υπάρχουν συζητήσεις, αλλά εμείς είμαστε εδώ για να πείσουμε και σε τελική ανάλυση, θεωρώ ότι όλοι θέλουμε να φτάσουμε στο ίδιο αποτέλεσμα που αφορά στην δημόσια Υγεία, στην προστασία του πλανήτη μας και στην ευημερία των ζώων και όχι μόνο. Ήδη κάποιες από τις δράσεις άρχισαν να εφαρμόζονται. Έχουμε διάφορους στόχους. Τώρα εργαζόμαστε σε θέματα που αφορούν στην πληροφόρηση των καταναλωτών, θα αναθεωρήσουμε τη νομοθεσία που αφορά στην ευημερία των ζώων με ορίζοντα το τέλος του 2023.

Όλο αυτό γίνεται σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, αλλά και με όλες τις οργανώσεις. Δημιουργήσαμε έναν κώδικα καλής πρακτικής, στον οποίο συμμετέχουν διάφοροι φορείς ώστε να είναι οι ίδιες οι εταιρίες που συμβάλουν μέσα από την δική τους αλλαγή. Πρέπει να υπάρχει μια αλλαγή νοοτροπίας στο πώς βλέπουμε τα θέματα που αφορά στην ασφάλεια τροφίμων και την βιωσιμότητα.