Χριστός γεννάται σήμερον
Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος: «Τα μηνύματα της εορτής είναι πολλά και μεγάλα. Δεν εξαντλούνται στην επιδερμική συγκίνηση των επίκαιρων ύμνων, ούτε και στη συναισθηματική διακόσμηση σπιτιών και δρόμων»
Ημέρα των Χριστουγέννων, ημέρα αγάπης, ευλογίας, κατάνυξης, και οι απανταχού Χριστιανοί γιορτάζουν τη χαρμόσυνη είδηση της Γέννησης του Θεανθρώπου.
Ο Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου, Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος, εξηγεί στη «Σημερινή» της Κυριακής την σημασία των ημερών που διανύουμε και το νόημα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων.
Πανιερώτατε, ποιο το νόημα των Χριστουγέννων για την Ορθόδοξη Εκκλησία και για όλους εμάς του Χριστιανούς;
- Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο τα Χριστούγεννα είναι η «Μητρόπολη» όλων των εορτών, με την έννοια ότι αν δεν είχαμε τα Χριστούγεννα δεν θα είχαμε καμιάν άλλη γιορτή στη θρησκεία μας. Αν δεν είχαμε Χριστούγεννα, δεν θα είχαμε ούτε Θεοφάνια, ούτε Σταύρωση, ούτε Ανάσταση του Χριστού.
Τα μηνύματα της εορτής είναι πολλά και μεγάλα. Δεν εξαντλούνται στην επιδερμική συγκίνηση των επίκαιρων ύμνων ούτε και στη συναισθηματική διακόσμηση σπιτιών και δρόμων. Συγκεκριμένα:
- Η Γέννηση του Θεού (ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός αληθινός) από μια γυναίκα, την Παρθένο Μαρία, μας δείχνει τις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης. Αν ο άνθρωπος δεν διαφθαρεί από την αμαρτία, μπορεί να χωρέσει μέσα του τον ίδιο τον Θεό, να γίνει «Χώρα του αχωρήτου». Μπορούμε, μιμούμενοι την Παναγία στην καθαρότητα βίου, να δεχτούμε επάξια μέσα μας (με τη Θεία Κοινωνία, εμείς) τον ίδιο τον Θεό.
- Είναι μήνυμα ειρήνης τα Χριστούγεννα. Η ειρήνη που έφερε στη Γη ο Χριστός έχει σχέση με την ήσυχη συνείδηση, τη συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Θεό και με τον συνάνθρωπό του. Όταν ο άνθρωπος έχει ήσυχη τη συνείδησή του ότι τίποτα δεν τον χωρίζει από τον Θεό ή τον συνάνθρωπό του, έστω κι αν δίπλα του εκρήγνυνται χειροβομβίδες, δεν θα ταράσσεται. Η άλλη, η εξωτερική ειρήνη, είναι απλό επακόλουθο αυτής της εσωτερικής ειρήνης.
Η ειρήνη που εξήγγειλαν οι άγγελοι εκείνη την ανεπανάληπτη νύκτα έχει, επομένως, σωστή υποδομή. Βασίζεται στη δικαιοσύνη και την ευνομία.
- Με την ενανθρώπισή Του ο Χριστός πήρε την κοινή σε όλους ανθρώπινη φύση και την ένωσε με τη θεότητά Του. Δεν ενώθηκε ο Θεός Χριστός με έναν συγκεκριμένο άνθρωπο για να γίνει ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός. Μέσα στην άχραντη μήτρα της Θεοτόκου πήρε την ανθρώπινη φύση, που είναι κοινή σε μαύρους, λευκούς και εσκιμώους, σε άνδρες και γυναίκες και την ένωσε μαζί Του. Έτσι στο πρόσωπο του Χριστού όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή και χρώμα, είναι αδελφοί. Επομένως τα Χριστούγεννα είναι και μήνυμα ισότητας όλων των ανθρώπων και εναντίον κάθε ρατσισμού.
- Η γέννηση του Χριστού στη Γη τονίζει και την αξία του ανθρώπινου σώματος. Οι αρχαίοι Έλληνες υποτιμούσαν το σώμα σε σχέση με την ψυχή. Έλεγαν ότι το σώμα είναι φυλακή της ψυχής. Το θεωρούσαν ως το κατώτερο συστατικό του ανθρώπου. Δεν τολμούσαν να εγχειρίσουν το ανθρώπινο σώμα, έστω κι αν είχαν προοδεύσει στην Ιατρική, γιατί πίστευαν ότι το σώμα ήταν κατοικητήριο δαιμόνων και με την εγχείρηση θα επροκαλείτο η μήνις των δαιμονικών δυνάμεων. Όταν
αυτό το σώμα, όμως, καταδέχεται να το πάρει ο ίδιος ο Θεός και να το κάνει δικό του σώμα, σημαίνει πως αυτό ούτε κατώτερο, ούτε δαιμονικό είναι. Κατά τον Μέγα Βασίλειο το σώμα είναι «το την ψυχή δοθέν όχημα προς τον βίον». Είναι το όχημα που μεταφέρει την ψυχή σ’ αυτήν τη ζωή. Γι’ αυτό και καλούμαστε να το φροντίζουμε και να το προστατεύουμε.
- Το σπουδαιότερο μήνυμα των Χριστουγέννων είναι το μήνυμα της θέωσης. Λεν οι πατέρες ότι «ο Χριστός ενηνθρώπησεν ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Έγινεν Εκείνος άνθρωπος για να γίνουμε εμείς Θεοί. Τι σημαίνει αυτό;
- Ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν αυτού». Του έδωσε γνωρίσματα της εικόνας του (το λογικό, την ελεύθερη βούληση κ.ά.) με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει και να φτάσει να ομοιωθεί με τον Θεό. Όσο και να προσπαθούσε ο άνθρωπος, μόνο με τις δικές του δυνάμεις δεν θα μπορούσε να ομοιωθεί πλήρως με τον Θεό. Γι’ αυτό στο προαιώνιο σχέδιο του Θεού υπήρχε η πρόνοια ότι σε κάποια χρονική στιγμή ο Υιός του Θεού θα γινόταν άνθρωπος, για να δώσει νέαν ώθηση στον άνθρωπο γι’ αυτήν την προσπάθειά του. Μεσολάβησε η αμαρτία (η πτώση των πρωτοπλάστων) κι όταν ήρθε ο Χριστός στη Γη θεράπευσε εκείνη την πτώση αλλά μας έδωσε και νέες δυνάμεις για τη Θέωσή μας.
Κάντε μας αναφορά και για τον Εκκλησιασμό της Πρωτοχρονιάς. Της γιορτής του Αγίου Βασιλείου…
- Η Εκκλησιαστική Πρωτοχρονιά δεν είναι η 1η Ιανουαρίου αλλά η 1η Σεπτεμβρίου. Ωστόσο η Εκκλησία τελεί Δοξολογία την 1η Ιανουαρίου, αποδεχόμενη τη νέα Πρωτοχρονιά, που θέσπισαν τα κράτη, για διάφορους δικούς τους λόγους. Ξέρει, εξάλλου, η Εκκλησία ότι η έννοια του έτους είναι σχετική, ανθρώπινο δημιούργημα. Εμείς οι άνθρωποι ορίσαμε ως έτος, έναν χρόνο, το διάστημα που χρειάζεται η Γη για να κάμει μιαν πλήρη περιστροφή γύρω από τον ήλιο.
Δοξάζουμε τον Θεό αυτήν την ημέρα γιατί μας αξίωσε να περάσουμε την προηγούμενη χρονιά και να δούμε νέο έτος. Τα πολλά χρόνια, που ευχόμαστε, έχουν και την έννοια της επιμήκυνσης της ζωής μας ώστε να μας δοθεί καιρός να μετανοήσουμε και να διορθώσουμε τα σφάλματά μας σ’ αυτήν τη ζωή.
Η Εκκλησία τιμά την ημέρα αυτή έναν από τους μεγαλύτερους θεολόγους της, τον Μέγα Βασίλειο. Την Πρωτοχρονιά τελείται στους ναούς μας η κατανυκτική Θεία Λειτουργία που συνέγραψε ο Μ. Βασίλειος, η οποία υψώνει πνευματικά τους πιστούς.
Και για λόγους ευχαριστίας, λοιπόν, προς τον Θεόν που μας αξιώνει να φτάσουμε σε «νέον ενιαυτόν», αλλά και για τιμή προς τον Μ. Βασίλειο οι πιστοί προστρέχουν στους ναούς αυτήν την ημέρα.
Υπάρχουν κοινότητες στις οποίες ο Εκκλησιασμός την Πρωτοχρονιά φτάνει στα επίπεδα της Μεγάλης Παρασκευής. Δείχνουν οι άνθρωποι αυτοί ότι ο πραγματικός εορτασμός της αλλαγής του χρόνου δεν είναι ούτε τα τυχερά παιχνίδια ούτε το ξενύχτι σε κοσμικές διασκεδάσεις, αλλά συναίσθηση και της αξίας του χρόνου και της ανάγκης ευχαριστίας προς τον Θεό για όσα μας αξίωσε την περασμένη χρονιά.
Τι σηματοδοτεί η γιορτή των Θεοφανίων;
- Ο όρος «Θεοφάνια» σημαίνει φανέρωση του Θεού. Σήμερα με το όνομα αυτό εννοούμε τη γιορτή της βάπτισης του Χριστού, στην οποία είχαμε φανέρωση της Αγίας Τριάδος: O Χριστός βαπτιζόταν στον Ιορδάνη, ο Θεός Πατέρας τον ομολογούσε από τους ουρανούς λέγοντας: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός», και το Άγιο Πνεύμα «εν είδει περιστεράς» υπερίπτατο του βαπτιζομένου Χριστού.
Μέχρι τον 4ον αιώνα, στις 6 Ιανουαρίου γιορτάζαμε μαζί Χριστούγεννα και βάπτιση του Χριστού, με το όνομα Θεοφάνια. Στην πρώτη περίπτωση ήταν η φανέρωση του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος στον κόσμο, ενώ στη δεύτερη και των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος. Οι δυο γιορτές ξεχώρισαν όταν κάποιοι αιρετικοί αμφισβήτησαν την πραγματική ενανθρώπιση του Χριστού. Για να τονίσει το γεγονός της σάρκωσης του Χριστού, η Εκκλησία όρισε ως ξεχωριστή ημέρα για τα Χριστούγεννα την 25η Δεκεμβρίου.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Αρμένιοι γιορτάζουν μέχρι σήμερα στις 6 Ιανουαρίου τόσο τα Χριστούγεννα όσο και τη βάπτιση του Χριστού.
Το σκηνικό της βάπτισης του Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό θύμιζε την εγκαθίδρυση των Εβραίων βασιλέων στο αξίωμά τους.
Κατά την εγκαθίδρυσή του, ένας βασιλιάς ραντιζόταν με αγιασμένο νερό, εχρίετο με αγιασμένο λάδι και αναγιγνωσκόταν ο δεύτερος ψαλμός του Δαβίδ, που έλεγε ανάμεσα σ’ άλλα: «Είπε Κύριος προς με· Υιός μου εί συ, εγώ σήμερον γεγέννηκά σε…» (δηλ. Είπε Θεός σε μένα: Είσαι υιός μου, εγώ σήμερα σε γέννησα).
Ο Χριστός στη βάπτισή του περιβάλλεται και ραντίζεται με τα νερά του Ιορδάνη που εθεωρούνταν αγιασμένα, λόγω των πολλών θαυματουργιών που έγιναν εκεί. Αντί αγιασμένου λαδιού έχουμε την παρουσία του Αγίου Πνεύματος που παρέπεμπε στην προφητεία του Ησαΐα: «Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ ου ένεκεν έχρισέ με» (Το πνεύμα του Κυρίου βρίσκεται σε μένα γιατί ο Κύριος με έχρισε…). Κι αντί να διαβάζεται ο δεύτερος ψαλμός, ο ίδιος, Θεός-Πατέρας ομολογούσε την υιότητα του Χριστού.
Έτσι, ουσιαστικά την ημέρα των Θεοφανίων με την έναρξη του επίσημου έργου Του, εορτάζουμε την αναγνώριση του Χριστού ως βασιλέως της κτίσεως. Επειδή η παρουσία του Χριστού στον κόσμο εξαφάνισε τα σκοτάδια της άγνοιας και της αθεΐας, η γιορτή είναι γνωστή και ως «Φώτα».
Συνέχιση του αγώνα για απελευθέρωση
Στις δύσκολες μέρες που διανύει η ημικατεχόμενη πατρίδα μας, η προσευχή και οι γιορτινές θρησκευτικές μέρες των Χριστουγέννων είναι μια παρηγοριά για τους Χριστιανούς;
- Κάθε θρησκευτική γιορτή φέρει μηνύματα στα οποία καλούνται να εγκύψουν οι πιστοί και να τα εφαρμόσουν στη ζωή τους. Ταυτόχρονα, όμως, συνοδεύονται και από νοσταλγίες άλλων εποχών ή περιόδων της ζωής μας, που ανακαλούν μέσα μας καταστάσεις που ζήσαμε προηγουμένως.
Για τους πρόσφυγές μας οι μέρες των γιορτών είναι πιο επώδυνες από τις άλλες. Τους θυμίζουν ευτυχισμένες μέρες και δράσεις στα χωριά και τα σπίτια τους, τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής τους. Και όλους, όμως, τους Κυπρίους, οι γιορτές μάς γεμίζουν με μια θλίψη, όταν αναλογιζόμαστε ότι δεν μπορούμε ελεύθερα να διακινηθούμε σ’ όλη τη νήσο μας και ότι το μέλλον μας ως Ελλήνων Χριστιανών διαγράφεται ζοφερό στη γη των πατέρων μας.
Οφείλουμε, εντούτοις, να μελετήσουμε τα μηνύματα της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων και να οπλιστούμε με δύναμη και θάρρος για συνέχιση του αγώνα της απελευθέρωσης της πατρίδας μας. Ο Χριστός έφερε στη Γη την ειρήνη που εδράζεται στη δικαιοσύνη. Αυτήν τη δικαιοσύνη να επιδιώξουμε, που θα φέρει στον τόπο μας την πραγματική ειρήνη. Τα Χριστούγεννα είναι μήνυμα ισότητας όλων των ανθρώπων. Αν εθελούσια δεχτούμε το 82% να εξισωθεί με το 18%, αρνούμαστε τη βασική αυτή αρχή που έφερε στη Γη ο Χριστός. Θα πρέπει επομένως να αγωνιστούμε για τα δικαιώματά μας.
Πέραν, επομένως, του κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου της, η εορτή των Χριστουγέννων στέλλει μηνύματα και για τις υποχρεώσεις μας έναντι της πατρίδας μας.
Στείλτε μας ένα δικό σας μήνυμα και μια ευχή για τα Χριστούγεννα και το νέο έτος.
- Το μήνυμά μου ταυτίζεται με το μήνυμα της Εκκλησίας: «Ο Χριστός ενηνθρώπησεν ίσα ημείς θεοποιηθώμεν». Έγινε άνθρωπος ο Χριστός για να οδηγήσει εμάς στη θέωση. Ας οικειοποιηθούμε τα αγαθά της ενανθρώπισης του Χριστού για να μπορέσουμε να πραγματώσουμε τον στόχο για τον οποίο δημιουργηθήκαμε: Να φτάσουμε στο «καθ’ομοίωσιν» με τον Θεό.
Η ευχή μου είναι όπως ανανήψουμε και από ένα είδος νωχέλειας που μας χαρακτηρίζει τον τελευταίο καιρό ως προς το εθνικό μας θέμα. Η παραμονή μας στη γη των πατέρων μας κινδυνεύει. Θα πρέπει να αγωνιστούμε προς κάθε κατεύθυνση. Να γνωστοποιήσουμε το δίκαιό μας, να επιδιώξουμε και να επιμείνουμε σε μιαν ορθή λύση που θα εγγυάται την εθνική επιβίωσή μας στην Κύπρο. Προέχει αυτήν τη στιγμή να αναδείξουμε την μεταξύ μας ενότητα, την ενίσχυση της αμυντικής μας θωράκισης και να αποτρέψουμε τον μεγάλο κίνδυνο του νέου εποικισμού των ελεύθερων περιοχών που επιχειρεί η Τουρκία με την αποστολή πολυάριθμων λαθρομεταναστών.
Με την ελπίδα ότι όλα αυτά θα τα επιδιώξουμε, εύχομαι σε όλους «Καλά Χριστούγεννα». Είθε ο Θεός να μας βοηθήσει ώστε η νέα χρονιά να αποβεί η αρχή της σωστής επίλυσης του προβλήματός μας.