Αναλύσεις

Μακροπρόθεσμες φορολογικές προεκτάσεις της πανδημίας

Ο αντίκτυπος των διaφόρων απαγορευτικών μέτρων που επηρεάζουν την απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων θα διαφανεί σε βάθος χρόνου και αναμένεται να επηρεάσει και τη φοροεισπρακτική ικανότητα της Δημοκρατίας. «Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος»

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πανδημία έχει αναταράξει τις ζωές μας και έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργούμε απ’ εδώ και πέρα, ακόμη και όταν επανέλθουμε στην κανονικότητα. Πέραν όμως των οποιωνδήποτε αλλαγών που μπορεί να έχει επιφέρει η πανδημία, έχει αναπόφευκτα οδηγήσει και τις οικονομίες πολλών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, σε μια βαθιά δημοσιονομική κρίση. Ο αντίκτυπος των διαφόρων απαγορευτικών μέτρων που επηρεάζουν την απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων θα διαφανεί σε βάθος χρόνου και αναμένεται να επηρεάσει και τη φοροεισπρακτική ικανότητα της Δημοκρατίας. «Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος».

Τόσο η Κύπρος όσο και άλλες χώρες έχουν προβεί στην κατάρτιση ενός σχεδίου παροχών, φορολογικών και μη, αποσκοπώντας στη στήριξη των επιχειρήσεων, παραχωρώντας ωφελήματα και επιχορηγήσεις μισθών, αναστολή στην καταβολή δόσεων δανείων, όπως επίσης και αναστολή της υποχρέωσης καταβολής ΦΠΑ ή παράταση στην υποβολή δηλώσεων, μεταξύ άλλων. Τα μέτρα αυτά έχουν βοηθήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην επιβίωση των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στον βαθμό που επιτρεπόταν από τα δημόσια οικονομικά και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Σημειώνεται ότι η Κύπρος ετοίμασε και εφάρμοσε ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα στήριξης κατ’ αναλογίαν μεγέθους.

Θα πρέπει όμως να αναλογιστεί κανείς και ποιος θα είναι ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της πανδημίας στις επιχειρήσεις, στους εργαζομένους και στο κοινωνικό σύνολο. Πρέπει επίσης να εκπονηθεί ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο στήριξης, το οποίο θα προσφέρει τις ανάλογες διευκολύνσεις για την επιβίωση των επιχειρήσεων, πάντοτε στα πλαίσια που μας επιτρέπεται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το πλαίσιο που διέπει τη νομοθεσία των κρατικών ενισχύσεων. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ακόμα και σε συνθήκες πανδημίας η συνεισφορά του τουριστικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται στο 23%, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας θα πρέπει να υπολογιστούν με βάση την ικανότητα επιβίωσης του τουριστικού τομέα και την ικανότητα των επηρεαζόμενων επιχειρήσεων ν’ αντεπεξέρχονται, μεταξύ άλλων, στις φορολογικές υποχρεώσεις τους.

Θα πρέπει, για παράδειγμα, να εξεταστεί το γεγονός ότι, λόγω της ανάπτυξης που είχε προηγηθεί τα τελευταία χρόνια, πολλά ξενοδοχεία, τουριστικά καταλύματα και συναφείς επιχειρήσεις είχαν προχωρήσει σε δανειοδότηση για τη διενέργεια ανακαινίσεων και περαιτέρω ανάπτυξης των υποδομών και υπηρεσιών τους. Συνεπεία της ραγδαίας μείωσης του κύκλου εργασιών τους, η αποπληρωμή των δανείων αυτών (και του επιβαλλόμενου επιτοκίου) καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη. Αναλογιζόμενοι και τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί στη μεταχείριση των τόκων ως εκπιπτόμενη δαπάνη, όπως επίσης και τους χρονικούς περιορισμούς στη μεταφορά ζημιών (5 έτη), αντιλαμβάνεται κανείς ότι επιχειρήσεις σε παρόμοια θέση ενδεχομένως να αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ενώ ταυτόχρονα δεν θα είναι και ανάλογη η μείωση της φορολογικής τους ευθύνης. Για παράδειγμα, το 2026, οι ζημιές των επιχειρήσεων λόγω COVID-19 κατά το 2020 θα έχουν χαθεί. Είναι αμφίβολο ότι με ανάκαμψη στα επόμενα χρόνια θα επιτευχθεί ισορροπία στην οικονομική δυνατότητα των επιχειρήσεων. Αυτό βέβαια δεν ισχύει μόνο για τις τουριστικές επιχειρήσεις, επεκτείνεται και στην εστίαση, στη μεταποίηση και σε όλες τις επιχειρήσεις οι οποίες υποχρεώθηκαν σε υπολειτουργία ή αναστολή λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν. Δυσκολίες αναμένεται να παρατηρηθούν και στην πληρωμή των φορολογικών υποχρεώσεων των εταιρειών, λόγω και της μειωμένης ρευστότητας που παρατηρείται στις επιχειρήσεις.

Συνεπώς, η ανάγκη καθορισμού ενός μακροπρόθεσμου πλάνου με στοχευμένα μέτρα (ανά κλάδο οικονομίας και όπου αυτό είναι εφικτό), καθίσταται επιβεβλημένη. Οποιοδήποτε σχέδιο μακροπρόθεσμης διαχείρισης των οικονομικών επιπτώσεων του COVID-19 θα πρέπει να εκπονηθεί στο πλαίσιο της δυνατότητας των δημόσιων οικονομικών, στον βαθμό που είναι επιτρεπτό και χωρίς να επηρεάζεται η εύρυθμη λειτουργία της κρατικής μηχανής.

Σαφέστατα, οποιοδήποτε πακέτο μακροπρόθεσμων μέτρων θα πρέπει επίσης να συνάδει με το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τις κρατικές ενισχύσεις και θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τους γενικούς κανονισμούς, όσο και το προσωρινό πλαίσιο που έχει εκπονηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης, με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας έξαρσης της νόσου COVID-19.

Θεωρούμε ότι η πρόληψη θα συμβάλει τα μέγιστα στη δημιουργία μιας υγιούς οικονομίας στη μετά-COVID-19 εποχή. Γι’ αυτόν τον λόγο, ως KPMG προκρίνουμε την εκπόνηση ενός σχεδίου μακροπρόθεσμης ανάκαμψης, με στοχευμένες, όπου αυτό είναι εφικτό, φορολογικές ή άλλες προτάσεις, που θα οδηγήσουν στην ανάκαμψη με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Θεωρούμε ότι σε αυτήν την προσπάθεια μπορούν και πρέπει να συμβάλουν με προτάσεις όλοι οι κοινωνικοί εταίροι, όπως για παράδειγμα ο ΣΕΛΚ, ο ΟΕΒ, το ΚΕΒΕ, κ.λπ.

*Διοικητικός Σύμβουλος, Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών, KPMG Limited