Αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του θυρεοειδούς την τελευταία 5ετία

Σημαντική αύξηση των επιπτώσεων από τον καρκίνο του θυρεοειδούς καταγράφεται την τελευταία πενταετία στην Κύπρο, με τον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) να εξασφαλίζει στους ασθενείς την απαραίτητη, σύγχρονη ιατρική φροντίδα. Στα πρότυπα εξειδικευμένων κέντρων του εξωτερικού η λειτουργία της Κλινικής Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων που στεγάζεται στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Σε συνέντευξή του στο ένθετο «Υγεία» της «Σημερινής» της Κυριακής, ο Μάριος Λοΐζου, Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων και Επιστημονικός Διευθυντής Περιφέρειας Λευκωσίας του ΟΚΥπΥ, μας εξηγεί τι είναι ο θυρεοειδής αδένας, καταγράφει τα κύρια συμπτώματα που πρέπει να προσέξει κανείς ώστε να κλείσει έγκαιρα ραντεβού στον γιατρό του, όπως επίσης και τις πιο συνήθεις επεμβάσεις θυρεοειδούς που πραγματοποιούνται στην Κύπρο. Περαιτέρω, αναφέρεται στις στατιστικές των παθήσεων του θυρεοειδούς στη χώρα μας.

Στην Κύπρο πραγματοποιούνται επεμβάσεις στα νοσηλευτήρια του ΟΚΥπΥ. Πόσο εξελιγμένα είναι σε αυτόν τον τομέα;

Τα νοσηλευτήρια του ΟΚΥπΥ, όπως και οι υπόλοιποι τομείς υπηρεσιών υγείας του, παρέχουν στους ασθενείς υψηλού επιπέδου σύγχρονη ιατρική φροντίδα. Ειδικότερα στην περίπτωση της χειρουργικής αντιμετώπισης παθήσεων του θυρεοειδούς, η Κλινική Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, που λειτουργεί υπό τη διεύθυνσή μου, είναι η πρώτη οργανωμένη Κλινική Χειρουργικής Ενδοκρινών. Μέσα από τη λειτουργία της η Κύπρος αναβαθμίστηκε σε σημαντικό βαθμό στο επίπεδο αντιμετώπισης τέτοιων παθήσεων. Η Κλινική λειτουργεί στα πρότυπα εξειδικευμένων κέντρων του εξωτερικού, εισάγοντας σύγχρονες και πρωτοποριακές μεθόδους χειρουργικής αντιμετώπισης παθήσεων των ενδοκρινών αδένων.

Η Διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση με χρήση συστήματος νευροδιέγερσης (νευροδιεγέρτης) για καταγραφή της λειτουργίας των παλίνδρομων λαρυγγικών και πνευμονογαστρικών νεύρων κατά την θυρεοειδεκτομή εφαρμόστηκε, εξάλλου, για πρώτη φορά στην Κύπρο το 2013 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.

Πρωτοπορώντας και πάλι η Κλινική, από τον Ιούνιο του 2021 χρησιμοποιεί το σύστημα FLUOBEAM, που διευκολύνει σημαντικά τον διεγχειρητικό εντοπισμό των παραθυρεοειδών αδένων, σε επεμβάσεις θυρεοειδεκτομής και παραθυρεοειδεκτομής, μειώνοντας έτσι σημαντικά τον κίνδυνο μετεγχειρητικής υπασβεστιαιμίας. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι το σύστημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε επεμβάσεις για αποκατάσταση μαστού μετά από μαστεκτομή καθώς και σε επεμβάσεις μικροχειρουργικής για αποκατάσταση τραυμάτων. Επιπλέον, λόγω της ικανότητας να διακρίνει τα λειτουργικά λεμφαγγεία και λεμφαδένες, επιτρέπει τη χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με λεμφοίδημα, η οποία μέχρι τώρα δεν ήταν δυνατή.

Τι είναι με απλά λόγια ο θυρεοειδής αδένας;

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του ανθρώπινου σώματος. Εντοπίζεται στην πρόσθια περιοχή του τραχήλου, μπροστά και εκατέρωθεν της τραχείας και αποτελείται από 2 λοβούς (δεξιό και αριστερό), οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με τον ισθμό. Ενίοτε υπάρχει και ένας ακόμη λοβός που ξεκινάει από τον ισθμό προς τα άνω και λέγεται πυραμοειδής (50%). Ο θυρεοειδής ονομάστηκε έτσι εξαιτίας του σχήματός του, που μοιάζει με ασπίδα (θυρεός = ασπίς) και ομοιάζει επίσης με το σχήμα της πεταλούδας.

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο κύριος ρυθμιστής του μεταβολισμoύ του οργανισμού. Ρυθμίζει όλα τα οργανικά συστήματα (κυκλοφορικό, νευρικό, ουρογεννητικό, βασικό μεταβολισμό, αιμοποιητικό, γαστρεντερικό, μυοσκελετικό, δέρμα και την ψυχική σφαίρα). Ο θυρεοειδής αδένας είναι υπεύθυνος για την παραγωγή τριών ορμονών: 1) της θυροξίνης ή τετραϊωδοθυρονίνης (Τ4) και 2) της τριιωδοθυρονίνης (Τ3), που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό όλων των ιστών, και 3) της καλσιτονίνης που ελαττώνει τα επίπεδα του ασβεστίου του αίματος. Η σύνθεση και η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών ρυθμίζεται από τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), που παράγεται στην υπόφυση, η οποία, με τη σειρά της, εξαρτάται από την έκκριση της θυρεοεκλυτικής ορμόνης (TRH), που παράγεται στον υποθάλαμο. Απαραίτητο για τη σύνθεση θυρεοειδικών ορμονών είναι το ιώδιο, το οποίο βρίσκεται συγκεντρωμένο στον θυρεοειδή και το οποίο ο οργανισμός προσλαμβάνει μέσω των τροφών.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα που πρέπει να προσέξει κανείς ώστε να κλείσει έγκαιρα ραντεβού στον γιατρό του;

Στις πλείστες των περιπτώσεων οι ασθενείς αποτείνονται στον ιατρό τους λόγω εργαστηριακών ευρημάτων που αποκλίνουν από τα φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου της θυρεοειδικής λειτουργίας. Συνήθως δεν έχουν συμπτώματα και πάσχουν από υποκλινικό υπο- ή υπερθυρεοειδισμό.

Οι παθήσεις του αδένα χωρίζονται σε λειτουργικές διαταραχές (υπο- ή υπερθυρεοειδισμό), ανατομικές διαταραχές (βρογχοκήλη, κύστεις, όζοι), φλεγμονώδεις παθήσεις, νεοπλάσματα του αδένα ή και συνδυασμός αυτών. Γενικά τα συμπτώματα που αφορούν στις παθήσεις του θυρεοειδούς είναι μη ειδικά, έτσι στον υποθυρεοειδισμό ο ασθενής μπορεί να έχει: αύξηση του ΣΒ, δυσανεξία στο κρύο, εύκολη κόπωσή, τριχόπτωση, δέρμα ωχρό και πεπαχυσμένο, κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα, διαταραχές ύπνου, διαταραχές γενετήσιας λειτουργίας, βραδυκαρδία, στον υπερθυρεοειδισμό ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει: αύξηση της όρεξης, απώλεια ΣΒ, δυσανεξία στη ζέστη, νευρικότητα, τρόμο χεριών, αίσθημα παλμών, μυϊκή αδυναμία, δέρμα λεπτό και θερμό, διαταραχές γενετήσιας λειτουργίας, διαταραχές ύπνου κ.α. Σε ανατομικές διαταραχές, φλεγμονώδεις παθήσεις και νεοπλάσματα μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει πόνο στον τράχηλο, διάχυτη ή εστιακή διόγκωση στον τράχηλο, δυσκαταποσία, δυσφαγία, συριγμό, δύσπνοια, βράγχος φωνής και διόγκωση λεμφαδένων κυρίως στα νεοπλάσματα. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν κάποιο από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να αποτείνονται στον Π.Ι. τους για να τους διερευνήσει και να τους παραπέμψει στην ανάλογη ειδικότητα (ενδοκρινολόγο, χειρουργό ενδοκρινών αδένων).

Ποιες είναι οι πιο συνήθεις επεμβάσεις θυροειδούς στην Κύπρο;

Στην Κύπρο διενεργούνται όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις που αφορούν στον θυρεοειδή αδένα. Συχνότερα διενεργείται ολική θυρεοειδεκτομή, δηλαδή αφαίρεση όλου του αδένα και ακολουθεί η λοβεκτομή, δηλαδή αφαίρεση μόνο του ενός λοβού και του ισθμού του αδένα. Σε περιπτώσεις κακόηθων νεοπλασμάτων στο χειρουργείο της ολικής θυρεοειδεκτομής μπορεί να προστεθεί, αναλόγως των ευρημάτων, κεντρικός λεμφαδενικός καθαρισμός ή και πλάγιος τροποποιημένος λεμφαδενικός καθαρισμός, δηλαδή αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου που αποτελεί ένα απαιτητικό και εξειδικευμένο χειρουργείο.

Τι λένε οι στατιστικές; Υπάρχει αύξηση ή μείωση των παθήσεων του θυροειδούς; Τι γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο;

Όπως σε παγκόσμιο επίπεδο έτσι και στην Κύπρο παρατηρείται αύξηση των παθήσεων του θυρεοειδούς αδένα που αφορούν στη λειτουργία του, κυρίως υποθυρεοειδισμός και σε μικρότερο ποσοστό υπερθυρεοειδισμός. Η αιτία αυτής της αύξησης είναι η βελτίωση των διαγνωστικών εξετάσεων, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης του πληθυσμού και η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των ασθενών στο να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια όταν εμφανίσουν συμπτώματα. Ένας στους τέσσερεις συμπολίτες μας θα εμφανίσει θυρεοειδοπάθεια στην ενήλικο ζωή, που είναι συχνότερη στις γυναίκες έως και 10 φορές.

Όσων αφορά στα κακοήθη νεοπλάσματα, παρουσιάστηκε μια αύξηση την επίπτωσή τους μεταξύ 2004 με 2013 και έκτοτε παραμένει σταθερή γύρω στο 5%. Παγκόσμια ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι συχνότερος στις γυναίκες Χ3-4 και αποτελεί την 5η σε συχνότητα κακοήθεια στις γυναίκες.

Δυστυχώς, στην Κύπρο παρατηρήθηκε την τελευταία 5ετία μια αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του θυρεοειδούς, που είναι διπλάσια της παγκόσμιας, περίπου 10%, και έτσι ο καρκίνος του θυρεοειδούς αποτελεί τη 2η συχνότερη κακοήθεια στις γυναίκες και 6η στους άντρες.