«Όραμά μου να αναδειχθούν τα Σπήλια ως πολιτιστικός προορισμός»

Η κοινότητα των Σπηλιών συνιστά ένα μοναδικό ορεινό θέρετρο, στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να βρει αυτό που επιθυμεί: από καλό φαγητό μέχρι μικρά μουσεία, θαυμαστές βυζαντινές εκκλησίες, οινοποιείο και φυσικά ένα πανέμορφο τοπίο κυπριακού φυσικού πλούτου, εξαιρετικό κλίμα και καθαρό αέρα μέσα στο δάσος.

Το χωριό Σπήλια βρίσκεται στην Επαρχία Λευκωσίας και έχει το μεγαλύτερο υψόμετρο στην περιοχή της Σολέας (1050 μέτρα). Το όνομά του το οφείλει στο γεγονός ότι περιτριγυρίζεται κυκλικά από βουνοκορφές που το κάνουν να μοιάζει με σπηλιά. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ότι στη δυτική πλευρά του χωριού ανευρέθησαν τάφοι ρωμαϊκοί, που οι κάτοικοι ονόμαζαν «σπήλιους».

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, τα Σπήλια άρχισαν να εξελίσσονται ραγδαία με σημαντικό γεγονός την ίδρυση της ιστορικής εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου. Μέχρι το 1960 το χωριό αριθμούσε περί τους 470 κατοίκους και σε αυτό λειτουργούσε δημοτικό σχολείο με 80 παιδιά, τέσσερα καφενεία και πέντε μπακάλικα. Σήμερα, όμως, η αστυφιλία έπληξε την ορεινή κοινότητα, με τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων να μην ξεπερνά τους 120.

Με στόχο λοιπόν την αναβίωση της παλιάς αίγλης των Σπηλιών, αλλά και τη μετεξέλιξη της κοινότητας σε κέντρο πολιτισμού, οι κοινοτικές Αρχές σε συνεργασία με την εκκλησία και τα οργανωμένα σύνολα του χωριού διοργανώνουν σειρά εκδηλώσεων και δράσεων. Γι’ αυτήν ακριβώς την προσπάθεια μίλησε στη «Σημερινή» ο Πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Σπηλιών, Μιλτιάδης Ιερείδης, που αν και έλειψε για μια 30ετία από την Κύπρο, δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του και τελικά επέστρεψε με σκοπό να τον βοηθήσει και να τον αναδείξει.

Πώς αποφασίσατε μετά από αρκετά χρόνια απουσίας σας στο εξωτερικό να επιστρέψετε στην Κύπρο και ειδικά στην κοινότητα των Σπηλιών;

Πάντα πίσω στο μυαλό μας όταν ζεις στο εξωτερικό είναι η Κύπρος και ο τόπος όπου μεγάλωσες, οι ρίζες των γονιών σου, στις οποίες θέλεις να επιστρέψεις. Έτσι κι εγώ. Μετά από 30 χρόνια απουσίας μου στο εξωτερικό αποφάσισα να επιστρέψω και με τις γνώσεις που είχα ήθελα να προσφέρω στην κοινότητα όπου γεννήθηκε η μητέρα μου και ζουν οι συγγενείς μου. Όταν επισκεπτόμουν την Κύπρο, έβλεπα ότι η κοινότητά μας δεν πήγαινε μπροστά και δεν είχε κάτι αξιόλογο, οπότε όταν ήρθα πίσω το 2011 αποφάσισα να διεκδικήσω τη θέση του κοινοτάρχη. Είναι η πρώτη μου θητεία και ευελπιστώ ότι θα συνεχίσω, έτσι ώστε με τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις γνωριμίες που απέκτησα να βοηθήσω στο να αναδειχθεί το χωριό περισσότερο.

Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν σήμερα οι ορεινές κοινότητες;

Τα μεγαλύτερα προβλήματα των ορεινών κοινοτήτων είναι η απόσταση από τα νοσοκομεία και τα σχολεία. Αν αναρωτιέστε αν έχουμε μικρά παιδιά στο χωριό, η απάντηση είναι ναι, έχουμε έξι παιδιά από 2 χρονών μέχρι 11 χρονών, τα οποία πηγαίνουν σχολείο στην Κακοπετριά. Όσον αφορά τα νοσοκομεία, υπάρχει ένα στην Ευρύχου και ένα στην Κυπερούντα, αλλά δυστυχώς ο κόσμος προτιμά να πηγαίνει Λευκωσία αντί πάνω στα χωριά, αφού δεν υπάρχουν όλα τα μέσα διάγνωσης ή ακόμα και γιατροί κοντά. Και να μην ξεχνάμε βεβαίως και το ζήτημα των καιρικών συνθηκών, το οποίο γενικά σε όλες τις ορεινές κοινότητες είναι σημαντικό κατά τους χειμερινούς μήνες.

Συγκεκριμένα τα Σπήλια τι προβλήματα αντιμετωπίζουν;

Τα δύο που προαναφέραμε, με την έλλειψη νοσοκομείων και σχολείων, ενώ ελλείψεις υπάρχουν και σε άλλες υποδομές. Για παράδειγμα υπάρχει ένα μικρό μπακάλικο και για ν’ αγοράσουν οι κάτοικοι τα απαραίτητα πρέπει να πάνε στην Κακοπετριά ή στην Ευρύχου. Περαιτέρω, υπάρχει πρόβλημα και με τη διακίνηση των ηλικιωμένων με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και όπως είπαμε τον χειμώνα τα προβλήματά τους αυξάνονται λόγο καιρικών συνθηκών.

Από άποψης επισκεψιμότητας, πώς τα πάει το χωριό;

Έρχεται κόσμος πάνω. Ξένοι οι περισσότεροι, Ευρωπαίοι και Ρώσοι, ενώ από την Κύπρο μάς επισκέπτονται πολίτες από την Πάφο μέχρι το Παραλίμνι. Τους αρέσει το χωριό μας. Έχουμε και το ξενοδοχείο «Marjay Inn», που μπορεί να εξυπηρετήσει τους επισκέπτες. Υπάρχει ένα καφενείο ανοικτό καθημερινά, ενώ Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή λειτουργεί και ένα εστιατόριο/ταβέρνα, το μοναδικό στο χωριό, καθώς κι ένα ακόμα καφενείο τα Σάββατα.

Μιλήστε μας λίγο για τις δράσεις που προωθείτε στο πλαίσιο της προσπάθειας αναβάθμισης της κοινότητάς σας…

Ο Σύνδεσμος Αποδήμων και ο Αθλητικός Σύλλογος Άρης Σπηλιών και Κουρδάλων διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις μέσα στο χρόνο, είτε Πάσχα είτε Χριστούγεννα είτε καλοκαίρι, μαζί με τη συνεργασία του Κοινοτικού Συμβουλίου. Οι δύο μεγάλες γιορτές που κάνουμε είναι μία το Πάσχα, που ονομάζεται Γιορτή Αγάπης, κατά την οποία προσφέρουμε δωρεάν φαγητό σε όποιον περάσει από το χωριό. Η Γιορτή προσελκύει γύρω στα 400 άτομα και γίνεται στα Κούρδαλι, που είναι ενορία των Σπηλιών. Μετά είναι η Γιορτή του Ππαλουζέ, που γίνεται πάντα τελευταία εβδομάδα του Οκτώβρη, ενώ πριν από τρία χρόνια το Κοινοτικό Συμβούλιο καθιέρωσε τη Γιορτή του Άγριου Μανιταριού της φύσης, δηλαδή των κόκκινων και άσπρων μανιταριών του δάσους. Κατά την πρώτη διοργάνωση της Γιορτής συμμετείχαν περίπου τρεις χιλιάδες επισκέπτες, ενώ τη δεύτερη φορά που διοργανώθηκε πέρασαν από το χωριό μας τέσσερεις χιλιάδες άτομα. Καθιερώθηκε να γίνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου, που είναι και η εποχή των μανιταριών. Πέρυσι και φέτος το Πάσχα καμία από τις τρεις γιορτές δεν έγινε λόγω της πανδημίας, ωστόσο φέτος ευελπιστούμε ότι θα μπορέσουμε να τις διοργανώσουμε. Είναι πολύ σημαντικές γιορτές για εμάς, γιατί έτσι προωθούμε τα προϊόντα της κοινότητας, παραδοσιακά προϊόντα τέχνης και προσφέρουμε δωρεάν κεράσματα στους επισκέπτες. Στο πλαίσιο της Γιορτής του Μανιταριού γίνονται επίσης διαλέξεις από ειδικούς και περίπατοι στο δάσος, οπότε η γιορτή έχει και επιμορφωτικό χαρακτήρα.

Τον τελευταίο καιρό έγιναν διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην κοινότητα και απ’ ό,τι πληροφορούμαστε θα διοργανωθούν και άλλες. Τι υπάρχει τώρα στο πρόγραμμα;

Συνεχίζουμε, στο πλαίσιο των περιορισμών που ισχύουν για αναχαίτιση της πανδημίας, να διοργανώνουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις επιχορηγημένες από το Υπουργείο Παιδείας, όπως θέατρα, ομιλίες, ποίηση, λογοτεχνία κ.ά. Θέλουμε να καθιερώσουμε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις διότι πιστεύω ότι προσφέρουν όχι μόνο στη δική μας κοινότητα, αλλά και στις γύρω περιοχές. Είναι κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται στα ορεινά, παρά μόνο στις πόλεις. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα τις αγαπήσει. Προσεχώς θα έχουμε μία εκδήλωση λογοτεχνίας και ποίησης που διοργανώνεται την 1η Οκτωβρίου 2021, στο καφενείο «η Σβούρα», με περιορισμένο φυσικά αριθμό ατόμων, γύρω στα 25-30. Θα ακολουθήσουν και άλλες.

Οι επόμενες εκδηλώσεις θα γίνουν στο Πολιτιστικό Κέντρο της Κοινότητας, δηλαδή το κτήριο του παλιού δημοτικού σχολείου, που έχει χωρητικότητα 150 άτομα. Πρόκειται για ένα κτήριο 120 ετών, που ανακαινίστηκε πριν από 2 χρόνια, και παρέχει όλες τις ανέσεις. Μάλιστα, ένα δωμάτιο του Κέντρου είναι αφιερωμένο και έχει πάρει το όνομα της Μαρούλας Βιολάρη, της πρώτης δημοσιογράφου της Κύπρου που κατάγεται από τα Σπήλια. Εκτός από Πολιτιστικό είναι και Συνεδριακό Κέντρο και παρέχει όλες τις τελευταίες τεχνολογικές υποδομές για όσους θέλουν να κάνουν εκεί τις παρουσιάσεις τους. Αυτήν τη στιγμή βρισκόμαστε στην αρχή της προώθησης του εν λόγω Κέντρου, ώστε να μπορούμε να το εκμεταλλευτούν και καλλιτέχνες, μουσικοί, λογοτέχνες, ζωγράφοι, ποιητές για οτιδήποτε έχει σχέση με την κοινότητα, με τη μάθηση και την εκπαίδευση. Το Κέντρο έχει ενταχθεί πρόσφατα και στην Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ), οπότε προσπαθούμε κι εμείς να το προωθήσουμε.

Όταν ο καιρός το επιτρέπει, κυρίως το καλοκαίρι, οι διάφορες παραστάσεις και συναυλίες γίνονται κάτω από τ’ αστέρια στο μικρό αμφιθέατρο των Σπηλιών, απέναντι από την παλιά εκκλησία του Αγίου Αντωνίου.

Πέραν αυτού, την περασμένη Κυριακή είχαμε για πρώτη φορά τον Μαραθώνιο των Σπηλιών, όπου περίπου 100 άτομα που ήρθαν και έτρεξαν διένυσαν 21 χιλιόμετρα στα μονοπάτια της φύσης, στο δάσος. Διήρκεσε από τις 6 μέχρι τις 11 και πολλοί επισκέπτες ήρθαν και είδαν τι μπορεί να τους προσφέρει η κοινότητα. Ένας επισκέπτης το πρώτο που θα συναντήσει εδώ και θα καταλάβει, είναι το πόσο φιλόξενοι είναι οι κάτοικοι. Πάντα θα κεράσουμε ένα καφέ ή ένα γλυκό. Εμείς θέλουμε τον κόσμο να έρχεται επάνω, να αγαπήσει τα Σπήλια, το βουνό και το δάσος. Και όχι να έρχεται με τα λεωφορεία, απλώς να βλέπει και να φεύγει.

Ασφαλώς πρέπει να πούμε ότι διοργανώνεται αιμοδοσία μία φορά τον χρόνο από τον Σύνδεσμο Αποδήμων.

Αξίζει να αναφέρουμε πως μεγάλη στήριξη μάς προσφέρει η εκκλησία και ιδιαίτερα ο πατήρ Κυριάκος Παπαγιάννης, που είναι δραστήριος και με τον δικό του τρόπο φέρνει τον κόσμο στο χωριό. Είναι ο ιερέας της κοινότητας που λειτουργεί εκ περιτροπής και στις δύο εκκλησίες μας.

Πώς μπορεί να ενημερώνεται ο κόσμος για τις εκδηλώσεις που διοργανώνετε εκεί στα Σπήλια;

Για τις εκδηλώσεις υπάρχει ενημέρωση μέσω της ιστοσελίδας της Κοινότητας www.spilia.org και μέσω του Facebook «Κοινοτικό Συμβούλιο Σπηλιών», αλλά και των προσωπικών λογαριασμών των Αποδήμων και του Αθλητικού Συλλόγου.

Τι άλλο έχει να προσφέρει στον επισκέπτη η κοινότητα;

Στην περιοχή μας λειτουργούν δύο μουσεία: το Μουσείο του Σκαρπάρη που είναι παλιό επάγγελμα της κοινότητας και ο ελιόμυλος της Παφίτενας, που είναι 100 χρόνων με τα παλιά παραδοσιακά εργαλεία όπως το αλέτρι. Υπάρχουν επίσης οι παλιές εκκλησίες, μία του Αγίου Αντωνίου του 19ου αιώνα και η Παναγία η Χρυσοκουρδαλιώτισσα, στο Κούρδαλι, του 15ου αιώνα, η οποία ανήκει σε μοναστήρι με μία μοναχή.

Επίσης αυτήν την περίοδο η κοινότητα προσπαθεί να έρθει σε σύμβαση μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για να δημιουργηθεί ένα εργαστήρι - μουσείο παραδοσιακών επαγγελμάτων. Ως Συμβούλιο αναλάβαμε και βρήκαμε μέσα από δωρεές αρκετά παλιά μηχανήματα και εργαλεία που μπορούν να εκτίθενται. Έχουμε τη στήριξη της Αναπτυξιακής Εταιρείας Τροόδους και του Επιτρόπου Ορεινών Περιοχών Κώστα Χαμπιαούρη, όπως και του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, ώστε να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε αυτό το εκπαιδευτικό κέντρο στα Σπήλια.

Παράλληλα, στο χωριό συνεχίζονται τα έργα υποδομής. Υπάρχει γήπεδο μπάσκετ, γήπεδο ποδοσφαίρου, ενώ έχουμε και τα μονοπάτια της φύσης. Μπορεί κανείς να περπατήσει στο κυκλικό μονοπάτι, ενώ από τα Κούρδαλι αρχίζει άλλο μονοπάτι , το οποίο συνεχίζει και ενώνεται με τα άλλα χωριά της περιοχής.

Έχουμε ένα οινοποιείο και ένα μικρό εργαστήριο που παράγουν παραδοσιακό κρασί και λικέρ.

Να μην ξεχνάμε βεβαίως και την ιστορία των Σπηλιών, που φημίζονται ως «η καρδιά της ΕΟΚΑ». Εδώ έγινε η θρυλική μάχη των Σπηλιών, όπου ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής μαζί με τον Γρηγόρη Αυξεντίου και άλλους αντάρτες κατάφεραν να πλήξουν καίρια τους Άγγλους, αφού μετά το μπέρδεμα που τους προκάλεσαν, οι εχθροί αλληλοπυροβολούνταν! Εδώ έκτισε και τα κρησφύγετά του ο Διγενής, προς τα οποία μπορούν οι επισκέπτες να περπατήσουν και να τα δουν μέσα στο δάσος. Εδώ έγινε και η μεγάλη έκρηξη, στην οποία θυσιάστηκαν 4 παλληκάρια φτιάχνοντας βόμβες για τον Αγώνα. Το σπίτι που ανατινάχθηκε, αναστηλώθηκε και σ’ αυτό δημιουργήθηκε ένα μικρό μουσείο, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να μάθει την ιστορία μας. Τα αγάλματα των 4 παλληκαριών δεσπόζουν σε μικρή πλατεία στο κέντρο του χωριού.

Πόσοι είναι οι κάτοικοι αυτήν τη στιγμή στο χωριό;

Αυτήν τη στιγμή οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ανέρχονται περίπου στους 60 ολόχρονα και γινόμαστε 120 τους 9 μήνες τον χρόνο. Ο λόγος είναι ότι τους χειμερινούς μήνες οι κάτοικοι επιλέγουν να μείνουν στην πόλη. Αυτό που παρατήρησα όμως τους τελευταίους μήνες είναι ότι άρχισαν να έρχονται για να μείνουν μόνιμα άτομα άνω των 65 που συνταξιοδοτήθηκαν. Αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα, αφού αυτός είναι ο στόχος μας. Να προσελκύσουμε τον κόσμο και να ζωντανέψουμε και πάλι το χωριό μας.

Ποιο είναι το όραμά σας για την κοινότητα;

Όραμά μου να πληθύνουν οι μόνιμοι κάτοικοι και παράλληλα τα Σπήλια να γίνουν κέντρο πολιτισμού.