Debate: Ποιο το όραμα των τριών υποψηφίων για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο

Είκοσι οκτώ ημέρες πριν από τις Αρχιεπισκοπικές εκλογές, μετά και τον θάνατο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου Β’, οι τρεις υποψήφιοι για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο, Μητροπολίτες Πάφου Γεώργιος, Λεμεσού Αθανάσιος και Ταμασσού-Ορεινής Ησαΐας, δίνουν για πρώτη φορά ταυτόχρονα συνέντευξη στην εφημερίδα «Σημερινή» της Κυριακής.

Μεταξύ άλλων απαντούν για το αύριο στην κυπριακή Ορθόδοξη Εκκλησία, το όραμά τους, τις θέσεις τους στο εθνικό ζήτημα και τον ρόλο που πρέπει να έχει η Εκκλησία γύρω από αυτό, τις απόψεις τους για την Επιστήμη, τις αμβλώσεις, την ευθανασία, καθώς και το μεταναστευτικό, ξεκαθαρίζοντας το μέχρι σήμερα τοπίο για το τι πιστεύει ο καθένας και πώς θα λειτουργεί ενώπιον του Θεού και του ποιμνίου.

Τέθηκαν ακριβώς τα ίδια ερωτήματα σε όλους και τα ίδια θα τεθούν και στους υπόλοιπους ενδιαφερομένους που θα φιλοξενηθούν στην «Σημερινή» την ερχόμενη Κυριακή, ως εξής:

Ο λαός θα ήθελε να γνωρίζει το όραμά σας για την Εκκλησία της Κύπρου. Ποιες θα είναι οι προτεραιότητές σας αν εκλεγείτε Αρχιεπίσκοπος;

Η Εκκλησία είναι καλό να έχει θέση στο εθνικό μας ζήτημα; Αν ναι, ποια είναι η δική σας θέση;

Γνωρίζουμε ότι υπήρχε διχογνωμία στις τάξεις της Ιεράς Συνόδου στο θέμα του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας. Εάν εκλεγείτε στον Αρχιεπισκοπικό θώκο, ποια θα είναι στάση σας απέναντι σε αυτό το ζήτημα;

Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του τόπου μας. Σε ενδεχόμενη εκλογή σας έχετε κάποιο πλάνο για αντιμετώπιση του προβλήματος, στον βαθμό που αυτό αναλογεί στην Εκκλησία μας;

Εξωσωματικές, αμβλώσεις, μεταμόσχευση οργάνων, ευθανασία. Ποια η θέση σας;

Ακολουθούν αυτούσιες οι απαντήσεις των τριών διεκδικητών του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου:

Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος:

1. Το όραμα μου για την Εκκλησία της Κύπρου, και γενικότερα για ολόκληρη την οικουμένη, είναι να μεταφέρει η Εκκλησία την εμπειρία του Χριστού στις καρδιές των ανθρώπων, να αγαπήσουν τον Χριστό μας, την εικόνα του, το περιβάλλον και όλη την κτίση. Προτεραιότητά μου σε περίπτωση εκλογής από τον λαό μας και το ποίμνιο, θα είναι να επανδρωθούν οι ιεροί ναοί/εκκλησίες μας, με καλούς, άγιους και ενάρετους κληρικούς. Και να διακονήσουν τη σωτηρία των ανθρώπων, όπως ο Θεός θέλει.
2. Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος που ζει στην πατρίδα μας και είναι Έλληνας Χριστιανός Ορθόδοξος, νόμιμος πολίτης και κάθε άλλος νόμιμος πολίτης στον τόπο μας, έχει λόγο και ρόλο στο εθνικό μας θέμα. Ως εκ τούτου και η Εκκλησία της Κύπρου μας έχει λόγο και ρόλο στο Εθνικό. Αλλά αυτός ο ρόλος δεν πρέπει να καταργεί την εκλελεγμένη ηγεσία του λαού, που ο λαός εξέλεξε και επέλεξε, να διαχειρίζεται τα θέματα αυτά.
3. Κάθε Αρχιεπίσκοπος είναι υποχρεωμένος να διαφυλάττει, να σέβεται και να ακολουθεί πιστά όλες τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου και η Ιερά Σύνοδος έχει αποφανθεί, με πλειοψηφία, για το θέμα της Ουκρανικής Εκκλησίας.
4. Ασφαλώς το μεταναστευτικό είναι πολύ σοβαρό θέμα και αυτό έχει την ευθύνη η Πολιτεία να το διαχειριστεί, λαμβάνοντας υπόψη και τις δυνατότητες του τόπου μας.
5. Η Εκκλησία μας ευλογεί την εξωσωματική γονιμοποίηση και το θεωρεί ευλογία ότι μπορούν έστω και με αυτόν τον τρόπο ζευγάρια που δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν, να αποκτήσουν τη χαρά των παιδιών στη ζωή τους, αλλά διδάσκει ότι τα γονιμοποιημένα έμβρυα, τα οποία φυλάσσονται, να μην καταστρέφονται αλλά να εμφυτεύονται και αυτά στη μητέρα. Και καλύτερα είναι να γονιμοποιούνται τόσα έμβρυα, όσα θα εμφυτευθούν στη μητέρα, για να μην τα καταστρέφουμε μετά και να υπάρχει πρόβλημα.

- Για τις αμβλώσεις η Εκκλησία είναι απόλυτη ότι δεν τις ευλογεί. Παρά ταύτα στέκει με πολλή κατανόηση και με συμπάθεια στα θύματα βιασμού ή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και προσπαθεί να τα στηρίξει και να τα βοηθήσει.

- Μεταμόσχευση: Είναι και αυτό μια ευλογία μέσα από τα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης. Πρέπει όμως να διασαφηνιστεί ιατρικά, πότε έχουμε θάνατο του ανθρώπου.

- Ευθανασία: Η Εκκλησία κατανοεί τη δυσκολία των ανθρώπων που βρίσκονται σε επώδυνα στάδια ασθενειών. Προσεύχεται για τους ανθρώπους αυτούς και τους βοηθά, αλλά θεωρεί ότι δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε τη ζωή μας, έστω και με έναν ευχάριστο τρόπο, αλλά με την υπομονή και την προσευχή εξαγνίζουμε την ψυχή μας, να πορευθεί στη βασιλεία του Θεού.

Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος:

1. Το όραμά μου συνίσταται στη συνέχιση και επέκταση του οράματος του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου, το οποίο εκφράζεται σε διάφορους τομείς: Πρώτο, η θέση της Εκκλησίας της Κύπρου ως προς την τοποθέτησή της έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Δεν θα αλλάξει η θέση μας ως προς το Ουκρανικό και ως προς τα άλλα θέματα. Δεύτερο, θα συνεχιστεί και θα επεκταθεί το φιλανθρωπικό έργο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής. Τα τόσα κληροδοτήματα που ενεργοποιήθηκαν θα συνεχίσουν και θα δίδονται περισσότερες υποτροφίες σε άπορα παιδιά για σπουδές. Θα βοηθούνται άνθρωποι για να πηγαίνουν στο εξωτερικό για θεραπείες, θα βοηθούνται φτωχοί για να μπορούν να επιβιώνουν. Τρίτον, θα μπορεί η Εκκλησία να βοηθήσει και στη Λευκωσία τους φοιτητές όπως μπόρεσε στη Λεμεσό, να κτίσει δηλαδή και στη Λευκωσία φοιτητικές εστίες, για να μπορούν οι φοιτητές να βρίσκουν προσιτούς χώρους διαμονής. Τέταρτον, θα εγκύψω στη νέα γενιά, που φαίνεται λίγο απομακρυσμένη και από τη γλώσσα αλλά και από τη λατρεία της Εκκλησίας μας, και θα εκφράσω μέσα από νέους όρους το ίδιο μήνυμα το οποίο λέει η Αγία Γραφή. Θα δώσουμε απαντήσεις μέσα από την Αγία Γραφή για προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας, όπως παραδείγματος χάριν την κλωνοποίηση, τις μεταμοσχεύσεις, την τεχνητή γονιμοποίηση κ.λπ. Και τελευταίον, θα εξακολουθήσει η Εκκλησία να έχει φωνή ως προς το εθνικό θέμα για να μπορεί να βοηθά και την Κυβέρνηση στις σωστές αποφάσεις της, ώστε να παραμείνει ο Ελληνισμός στο μέρος τούτο, την Κύπρο, που ζει εδώ και τρεισήμισι χιλιάδες χρόνια.
2. Βεβαιότατα. Η Εκκλησία της Κύπρου είναι εθναρχούσα Εκκλησία και να μην ξεχνούμε ότι, τους τελευταίους οκτώ αιώνες της δουλείας, η Εκκλησία ως ο μόνος θεσμικός ελληνικός φορέας είχε την ευθύνη και της παιδείας και της εθνικής αυτοσυνειδησίας του λαού. Αυτή κράτησε τον Ελληνισμό στα τόσα χρόνια σ’ αυτόν τον τόπο και επομένως τώρα που ακόμα δεν αποκαταστάθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματά μας, που η μισή πατρίδα μας είναι υπό κατοχήν οφείλουμε να εκφέρουμε τον ορθό λόγο απέναντι στο εθνικό μας θέμα. Και θα πρέπει η Κυβέρνηση να μας ακούει και να ζητά η ίδια τη συμβουλή μας. Δεν έχουμε εκτελεστική εξουσία, αλλά μπορούμε να καλέσουμε τον λαό να ακούσει και τις δικές μας απόψεις, όπως παραδείγματος χάριν ο Μακαριστός ηγήθηκε της εκστρατείας εναντίον του σχεδίου Ανάν και πέτυχε να συσπειρώσει τον λαό και να βοηθήσει την κατάσταση.
3. Η στάση μας είναι ξεκάθαρη και υπάρχει απόφαση της Ιεράς Συνόδου. Θα παραμείνει η ίδια θέση, στην οποία εξάλλου και προηγουμένως είχα ταχθεί και ήμουν υπέρ αυτής της θέσης, υπέρ της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας όχι για τίποτα άλλο, αλλά γιατί το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει από τις Οικουμενικές Συνόδους αυτό το δικαίωμα να ανακηρύσσει αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Κάθε Εκκλησία που ανακηρύσσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο τής δίνει και τα όρια της, της δίνει και τις ευθύνες της. Και όταν ανακήρυσσε το αυτοκέφαλο της Ρωσικής Εκκλησίας τής είπε ποια ήταν τα όριά της, δεν της έδωσε εξουσία και σε όλη την Ουκρανία και σε όλες τις άλλες χώρες.
4. Το μεταναστευτικό είναι μάλιστα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του τόπου μας. Η Εκκλησία ξέρει ότι κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται τη βοήθειά της. Αν οι άνθρωποι αυτοί που έρχονται να ζητήσουν τη βοήθειά μας γιατί δεν μπορούν να ζήσουν στη χώρα τους, επειδή είναι σε εμπόλεμη κατάσταση και κινδυνεύει η ζωή τους, αυτούς τους αγκαλιάζει, τους δίνει χρήματα, τους δίνει τρόφιμα, τους δίνει καταφύγιο για να μπορέσουν και αυτοί να ζήσουν μαζί μας. Είναι άνθρωποι εικόνες του Θεού. Το μεγάλο πρόβλημα στην Κύπρο ως προς το μεταναστευτικό είναι ότι αυτό έγινε εργαλείο στα χέρια της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί μέσω του να αλλοιώσει και τον δημογραφικό χαρακτήρα των ελεύθερων περιοχών, να μας δημιουργήσει προβλήματα στην παιδεία μας, στην οικονομία μας, στην άμυνά μας, παντού. Έτσι το βλέπουμε όλοι μας, ότι οι περισσότεροι από τους παράτυπους μετανάστες έρχονται στην Κύπρο μέσω του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου και διοχετεύονται προς τις ελεύθερες περιοχές. Αυτό καταλαβαίνετε γιατί το κάνει η Τουρκία. Θέλουμε να διαφυλάξουμε τον τόπο μας, ώστε να παραμείνουμε ως Έλληνες σ’ αυτόν. Αύριο, όταν θα γίνουν άλλη μειονότητα στις ελεύθερες περιοχές αυτοί που στην πλειοψηφία τους είναι μουσουλμάνοι, δεν θα θέλει η Τουρκία να ζητά δικαιώματα γι’ αυτούς; Θα παρουσιαστεί προστάτης τους. Ή, αν γίνει μια σύρραξη, με ποιου το μέρος θα πάνε; Έχουμε λοιπόν ένα πλάνο για αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Το πρόβλημα θα το αντιμετωπίσει φυσικά η Κυβέρνηση, αλλά με τη σθεναρή υποστήριξή μας. Θα βοηθήσουμε όλοι, ώστε η Κυβέρνηση να βρει τρόπους. Υπάρχουν τρόποι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κανόνες. Να βρεθεί δίκαιος καταμερισμός όλων αυτών των ανθρώπων σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας μικρός τόπος όπως ο δικός μας δεν μπορεί να χωρέσει τόσους μετανάστες. Πρέπει να πάρουμε την αναλογία που θα πάρουν και άλλες χώρες.
5. Για τις εξωσωματικές γονιμοποιήσεις η Εκκλησία δίνει υπό όρους την ευλογία της. Υπάρχουν βασικές αρχές στην Αγία Γραφή, το «ου φονεύσεις», το «ου μοιχεύσεις», το ότι ο κάθε άνθρωπος έχει την αξιοπρέπειά του. Επομένως, εάν κατά τη διάρκεια των εξωσωματικών γονιμοποιήσεων φονεύεται έμβρυο (και για την Εκκλησία ακόμα και το γονιμοποιημένο ωάριο είναι έμβρυο), τότε δεν μπορεί να δώσει την ευλογία της. Μπορούν να γονιμοποιηθούν τόσα ωάρια όσα θα εμφυτευθούν στη μήτρα της γυναίκας και όσα μπορεί να κυοφορήσει. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης σπέρμα άλλου δότη ή ωάριο άλλης δότριας διότι υπεισέρχεται τρίτος στη σχέση του ζευγαριού. Είναι μοιχεία ουσιαστικά. Κάτω, λοιπόν, από ορισμένες προϋποθέσεις η Εκκλησία ευλογεί αυτήν την επιστημονική κατάκτηση, γιατί άνθρωποι που δεν είχαν τη δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί, αποκτούν. Και οι μεταμοσχεύσεις οργάνων είναι ευλογία του Θεού, γιατί οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με όργανα, τα οποία τους δανείζουμε εμείς ή θα τους δωρίσουμε εμείς ή θα πάρουν από πτωματικούς δότες. Εκείνο το οποίο προτρέπω, όπως και εγώ έκαμα, να υπογράψουν και οι άλλοι κάποιο χαρτί που να λέει αν πεθάνουμε κάποια στιγμή, σε ένα δυστύχημα απρόοπτα και βρουν κάποια όργανα στο σώμα μας τα οποία μπορούν να μεταμοσχευθούν, να το κάνουν, να τα πάρουν. Ως προς τους πτωματικούς δότες, που υπάρχει το ερώτημα πότε πεθαίνει ο άνθρωπος, η Εκκλησία συμβουλεύει ότι αν τρεις γιατροί, που δεν συμμετέχουν σε κάποιο μεταμοσχευτικό κέντρο ώστε να έχουν κάποια πίεση από εκεί, πιστοποιήσουν ότι ο άνθρωπος δεν θα ανανήψει και είναι προδιαγεγραμμένη η πορεία του, τότε να δίνουμε στους συγγενείς το δικαίωμα, χωρίς να έχουν βάρος στη συνείδησή τους, να δωρίσουν τα όργανα του ανθρώπου τους. Επομένως, είναι οι μεταμοσχεύσεις, υπό όρους, ευλογία Θεού και όποιος έχει διπλά όργανα, μπορεί και τώρα να τα δώσει. Ως προς την ευθανασία, έχει η Εκκλησία μια θέση, ότι χορηγός της ζωής είναι ο Θεός και εκείνος μπορεί να την πάρει. Δεν μπορεί επομένως κανένας μας να οδηγήσει άλλον στον θάνατο, είτε με αίτηση εκείνου του ανθρώπου είτε από μόνος του ο άλλος, ο τρίτος. Η ευθανασία έχει τις ρίζες της στην αντίληψη κάποιων ότι η ποιότητα της ζωής είναι ανώτερη από την αξία της ζωής. Η Εκκλησία πιστεύει ότι η αξία της ζωής είναι μοναδική. Και ότι πολλές φορές ο πόνος είναι πιο ωφέλιμος παρά η υγεία στην κατάκτηση της βασιλείας του Θεού. Με τον πόνο μπορεί να οδηγηθούμε και στη μετάνοια, μπορεί να οδηγηθούμε και σε αγαθοεργίες προς τους συνανθρώπους μας. Επομένως, η ευθανασία, είτε με τον έναν είτε με τον άλλο τρόπο, από την Εκκλησία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Η Εκκλησία δέχεται ότι πολλές φορές η ζωή μας καταντά ανυπόφορη, αλλά σε αυτήν την περίπτωση παρακαλεί τον Θεό με ειδική ακολουθία να τον πάρει κοντά του. Παρακαλεί τον Θεό, αλλά δεν επεμβαίνει η ίδια στη ζωή του και εμείς στεκόμαστε πάντα κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους, προσευχόμαστε για την υγεία τους και τους δίνουμε όλη τη συμπαράσταση και παρηγοριά μας. Στην περίπτωση των αμβλώσεων, η θέση της Εκκλησίας είναι ότι από τη στιγμή της γονιμοποίησης υπάρχει ο άνθρωπος, αφού δεν χρειάζεται άλλο γενετικό υλικό για να αυξηθεί ο άνθρωπος. Επομένως, η προστασία της ζωής είναι η θέση της Εκκλησίας, γι’ αυτό και συστήνει η άμβλωση να αποφεύγεται. Η άμβλωση είναι φόνος για την Εκκλησία, αλλά η ίδια προσπαθεί τέτοιες ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες να τις προφυλάξει. Και μπορεί να δώσει καταφύγιο σε κάποια κοπέλα, η οποία δεν θέλει αυτό το παιδί, να προστατευθεί και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να αναλάβει όλα τα έξοδα και να αναλάβει την ευθύνη του παιδιού όταν αυτό γεννηθεί. Βοήθησε, ήδη, μακριά από τα φώτα, αρκετές τέτοιες περιπτώσεις και πάντα θα στέκεται δίπλα σε όλους όσοι έχουν ανάγκη.

Μητροπολίτης Ταμασσού και Ορεινής Ησαΐας:

1. Οραματίζομαι για την Εκκλησία της Κύπρου μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς της διακονίας μας. Με βάση τα Μυστήρια της Πίστεως και τις Ορθόδοξες Παραδόσεις, στοχεύω στον εκσυγχρονισμό της ποιμαντικής της Εκκλησίας, ώστε να μπορέσει να ξανασυντονιστεί με το σήμερα, προδιαγράφοντας ένα καλύτερο αύριο για την Κύπρο μας. Θεωρώ ότι η Εκκλησία της Κύπρου έχει δυνατότητες και ικανότητες να καταστεί πιο ωφέλιμη, όχι μόνο για τους πιστούς, αλλά και για κάθε άνθρωπο, που έρχεται σε επαφή μαζί της, ανεξαρτήτως γλώσσας, θρησκείας, χρώματος και διαφορετικότητας. Προτεραιότητα, λοιπόν, η ενότητα στην Ιερά Σύνοδο, όπου να αξιοποιούνται όλα τα χαρίσματα των Επισκόπων και έπειτα, η από κοινού κατάστρωση ενός στρατηγικού σχεδίου πορείας προς τον λαό σε όλα τα επίπεδα με αξιοποίηση των πόρων και δυνατοτήτων της Εκκλησίας. Πρέπει να στοχεύσουμε σε μια πνευματική αναγέννηση, όχι μόνο για τους λίγους, αλλά για όλον τον λαό του Θεού. Όποιος θα έρχεται σε επαφή με το Φως και το σύστημα αξιών, που ήδη εμείς πρέπει να βιώνουμε, και όχι μόνο να διδάσκουμε, τότε γίνεται και αυτός φωτεινός. Με σύγχρονους τρόπους και, αξιοποιώντας τα εργαλεία του πολιτισμού, του αθλητισμού, της τέχνης, της επιστήμης και της κοινωνικής πρόνοιας, να εκπαιδεύσουμε στελέχη και να δημιουργήσουμε θεσμούς και συνεργασίες με το Κράτος και τους κοινωνικούς εταίρους, ώστε, εμβολιάζοντας με ήθος την Κοινωνία και με πρακτικούς και ορατούς τρόπους, να την υποστηρίξουμε και να της δώσουμε ελπίδα και όραμα. Η Εκκλησία θα πρέπει να αποτελεί διέξοδο στα προβλήματα της Κοινωνίας και να μην προκαλεί αδιέξοδα και ενοχικά σύνδρομα στον λαό.
2. Είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Θα πρέπει όλοι να καταβάλουμε αγώνα για επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια και στις πατρογονικές τους εστίες. Επιδιώκουμε λύση του Κυπριακού, στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, που να διασφαλίζει την επιβίωση του κυπριακού λαού στο νησί μας. Η Κύπρος, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεκδικεί την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε ολόκληρο το νησί. Η Εκκλησία θα πρέπει να στέκεται δίπλα στην πολιτική ηγεσία και να την στηρίζει στις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού προβλήματος.
3. Στηρίζουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο και αναγνωρίζουμε τις αποφάσεις του. Όταν τελειώσει ο πόλεμος, θα πρέπει να προσφέρουμε τις καλές υπηρεσίες μας για επίλυση των προβλημάτων.
4. Θα πρέπει ως Εκκλησία να στηρίξουμε το Κράτος με υποδομές και προγράμματα, ώστε να βοηθήσουμε να φιλοξενούνται αξιοπρεπώς. Πρέπει να δείξουμε μεγάλη προσοχή στα παιδιά και τις ευάλωτες ομάδες, που δεν φταίνε σε τίποτα να ταλαιπωρούνται. Αν είναι δυνατόν να επαναπατριστούν ή να κατευθυνθούν σε μεγαλύτερες χώρες, που δεν κινδυνεύουν λόγω μεγάλης έκτασης και πληθυσμού να αλλοιωθούν δημογραφικά. Είναι άνθρωποι, όπως εμείς, και πρέπει να συμπεριφερθούμε χριστιανικά και ανθρώπινα. Το Κράτος θα πρέπει, από την άλλη, να μας προστατεύσει από υπερβολές οι οποίες δημιουργούν τεράστια προβλήματα στην κοινωνία.
5. Πιστεύω ότι η Επιστήμη είναι δώρο Θεού και όπου μας βοηθά πρέπει να την χρησιμοποιούμε, όπως π.χ. στις εξωσωματικές και την μεταμόσχευση οργάνων. Η αγάπη του Θεού για το χάρισμα της ζωής εκφράζεται και μέσα από την Επιστήμη, όταν αυτή την προστατεύει και δεν την καταστρέφει. Η ευθανασία δεν είναι η λύση. Λύση είναι η παρηγορητική φροντίδα και ο αγώνας για τη διατήρησή της και προστασία της ζωής, όπως το διδάσκει το Ευαγγέλιο και ο νόμος του Ιπποκράτη. Αναφορικά με τις αμβλώσεις. Όταν δημιουργείται ένας άνθρωπος στη μήτρα της γυναίκας και έχει εγκέφαλο ολοκληρωμένο, σημαίνει ότι έχουμε ένα άλλο πρόσωπο. Αυτό το πρόσωπο, η μητέρα και ο πατέρας έχουν ευθύνη μέχρι τα 18 του χρόνια, να το φροντίζουν, να το προστατεύουν και να προνοούν γι’ αυτό. Η οποιαδήποτε επέμβαση σε έμβρυο θα πρέπει να εξαρτάται από την επικινδυνότητα της ζωής της μητέρας. Θα πρέπει να γίνεται με πολλή περίσκεψη και προσοχή και να λαμβάνεται υπόψη η υγεία και η ζωή της μάνας και η ζωή του εμβρύου. Οι νομοθεσίες θα πρέπει να προνοούν και τα δικαιώματα του αγέννητου παιδιού αλλά και τα δικαιώματα στη ζωή της μητέρας. Την τελική απόφαση για άμβλωση την έχει η μητέρα, ωστόσο αυτή πρέπει να λαμβάνεται μόνο σε περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή της.