Υφυπουργός Πολιτισμού: Προσδοκούμε να ξεκινήσει σύντομα διάλογος για μέτρα στήριξης του βιβλίου

Το πολυπόθητο Υφυπουργείο Πολιτισμού έδειξε έμπρακτα πόσο σημαντική είναι η ύπαρξή του, για την οποία διαχρονικά γινόταν λόγος σύστασής του. Στην τελευταία της συνέντευξη που είχα την τιμή να μου παραχωρήσει η πρώτη Κύπρια βουλευτής, Ρήνα Κατσελή, στις 12 Απριλίου 2021, είχε τονίσει τη σπουδαιότητα της δημιουργίας ενός επίσημου ανώτερου κρατικού φορέα πολιτισμού, ο οποίος θα ανοίξει διάπλατα το παράθυρο της πλούσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς στον κόσμο. Πρόσφατο παράδειγμα του βασικού του ρόλου είναι η ιστορικής σημασίας Έκθεση Βιβλίου, που έλαβεν χώραν από τις 25 έως 27 Νοεμβρίου στην Κύπρο.

Σε συνέντευξη που παραχωρεί στη «Σημερινή» ο Υφυπουργός Πολιτισμού, Γιάννης Τουμαζής, με αφορμή την πρώτη διεθνή Έκθεση Βιβλίου στην Κύπρο, αποκαλύπτει ότι σύντομα σκοπεύει να έρθει σε διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς για τη χάραξη μιας πολιτικής υπέρ της ενίσχυσης της αγοράς του κυπριακού βιβλίου, η οποία μέχρι στιγμής δεν υπάρχει και δημιουργεί πρακτικές δυσκολίες στους εργαζόμενους της εγχώριας βιομηχανίας βιβλίου. Αναφέρεται επίσης στις βασικές προτεραιότητες που έχει θέσει και στοχεύει να υλοποιήσει ως ο πρώτος Υφυπουργός Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και στους τρόπους, με τους οποίους θα μπορούσε η προώθηση του πολιτισμού να ευνοήσει τον εναλλακτικό τουρισμό μέσα από τη δημιουργία προϊόντων ειδικού ενδιαφέροντος στη χώρα μας. Ενθαρρυντικό βήμα για άνοιγμα του κυπριακού βιβλίου σε διεθνείς αγορές αποτελεί η πρώτη διοργάνωση της φετινής Έκθεσης Βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου στη Λεμεσό.

Η φετινή διοργάνωση της πρώτης διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου στην Κύπρο, πώς πιστεύετε ότι θα συμβάλει στην προώθηση του κυπριακού βιβλίου σε νέες αγορές του εξωτερικού;

Η διεθνής Έκθεση Βιβλίου The Limassol Book Fair, που διοργανώνεται για πρώτη φορά φέτος στην Κύπρο, προσφέρει πρώτης τάξεως ευκαιρίες, τόσο για την ιχνηλάτηση, όσο και για τη διάνοιξη νέων προοπτικών προώθησης και διείσδυσης των κυπριακών εκδόσεων σε ξένες αγορές. Ως γνωστόν, παραδοσιακά, οι διεθνείς εκθέσεις βιβλίου αποτελούν τα επίσημα fora στα οποία συναντιούνται οι επαγγελματίες του χώρου, κυρίως – αλλά όχι αποκλειστικά – με σκοπό τη διερεύνηση δυνατοτήτων και προοπτικών για την υλοποίηση συνεργασιών (π.χ., συμφωνίες μεταξύ εκδοτών που προέρχονται από διαφορετικές αγορές, για την αγορά/πώληση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, με στόχο τη μετάφραση και έκδοση βιβλίων). Εύχομαι, η πρώτη διεθνής έκθεση βιβλίου, που πραγματοποιείται στον τόπο μας, να προσφέρει γόνιμο έδαφος γι’ αυτού του είδους τις συνεργασίες.

Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητες που έχετε θέσει και στοχεύετε να υλοποιήσετε ως ο πρώτος Υφυπουργός Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας;

Βασική επιδίωξη του Υφυπουργείου Πολιτισμού αποτελεί η αποτελεσματικότερη εφαρμογή μιας συγκροτημένης στρατηγικής κατεύθυνσης στον πολιτισμό, με άξονες την καινοτομία, τη βιωσιμότητα, την συμμετοχικότητα, την κοινωνική ένταξη και την οικονομική ανάπτυξη.

Ήδη από το τέλος Απριλίου, οπότε και ανακοινώθηκε ο διορισμός μου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έχω έρθει σε επαφή με πολύ κόσμο, οργανωμένους φορείς, σύνολα αλλά και δημιουργούς και επαγγελματίες του Πολιτισμού, και έχω αφουγκραστεί τις ανάγκες, τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους. Ως εκ τούτου, ως Υφυπουργείο Πολιτισμού φιλοδοξούμε να συμβάλουμε στη θεμελίωση μιας κοινωνικής πραγματικότητας, η οποία θα δίνει προτεραιότητα και θα τιμά την έμφυτη ανθρώπινη ικανότητα για δημιουργία, προσβλέποντας και ενισχύοντας την καλλιέργεια και την εκπαίδευση των ανθρώπων (και ειδικά των νέων). Στο πλαίσιο αυτό, προωθούμε συγκεκριμένες Πολιτικές και Δράσεις και συγκεκριμένα νομοθετικές ρυθμίσεις. Όλοι γνωρίζετε πως η κατοχύρωση των καλλιτεχνών ήταν η βασική προτεραιότητα την οποία έθεσα με την ανάληψη των καθηκόντων μου. Έχει ήδη ανατεθεί στην Επίτροπο Νομοθεσίας η σύνταξη αναθεωρημένου Νομοσχεδίου για τα θέματα του καθεστώτος του καλλιτέχνη – δημιουργού, που θα περιλάβει όλες τις κατηγορίες καλλιτεχνών και παραγωγών καλλιτεχνικής δραστηριότητας, καθώς και η επεξεργασία και εκσυγχρονισμός του Νόμου περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτηρίων με Έργα Τέχνης του 2009. Παράλληλα, ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο, αφορά στις κρατικές ενισχύσεις των φορέων, των δημιουργών μας, αλλά και των πολιτιστικών δράσεων. Στοχεύουμε στην ενίσχυση όλων των κονδυλίων για χορηγίες και συγκεκριμένα σημαντική ενίσχυση της πολιτιστικής δημιουργίας σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς, όπως ο Κινηματογράφος, το Θέατρο, ο Χορός, η Λογοτεχνία, η Μουσική, τα Εικαστικά, ο Λαϊκός Πολιτισμός και η Πολιτιστική Αποκέντρωση. Όσον αφορά την Πολιτιστική Αποκέντρωση, έχουμε ήδη ξεκινήσει την παγκύπρια χαρτογράφηση των πολιτιστικών υποδομών αλλά και του ανθρώπινου καλλιτεχνικού δυναμικού και των εκδηλώσεων, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ύπαιθρο, με στόχο τη δημιουργία ενός Πολιτιστικού Οδικού Χάρτη και ενός παγκύπριου Δικτύου Κέντρων Φιλοξενίας Καλλιτεχνών. Στόχος είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής μας υποδομής και η δημιουργία συνεργειών της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς, της Λαϊκής Παράδοσης και του Σύγχρονου Πολιτισμού.

Με ποιες πρακτικές σκοπεύετε να συμβάλετε στη θέσπιση πολιτικής του βιβλίου, ώστε να τονωθούν οι εργαζόμενοι της αγοράς του βιβλίου;

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού παρέλαβε από το ΥΠΑΝ και συνεχίζει να εφαρμόζει μέτρα για τη στήριξη του βιβλίου που είχαν διαμορφωθεί από προηγουμένως. Στον βαθμό που εκφράζουν και κωδικοποιούν, ως εργαλεία στήριξης του βιβλίου, την κρατική πολιτική στον τομέα των εκδόσεων, τα μέτρα αυτά οφείλουν να είναι κατάλληλα διαμορφωμένα ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται με επάρκεια στις προκλήσεις και απαιτήσεις των καιρών, οι οποίες συνεχώς μεταβάλλονται και μετασχηματίζονται. Υπό αυτήν την έννοια, πρόθεσή μας είναι να επανεξετάσουμε τα μέτρα στήριξης του βιβλίου που παραλάβαμε και, σε συνεργασία με το σύνολο των εμπλεκομένων στον χώρο της παραγωγής του βιβλίου, να επαναπροσδιορίσουμε, εκεί και όπου χρειάζεται, τους τρόπους, τον βαθμό και την κλίμακα της ωφέλιμης κρατικής παρέμβασης, ώστε να δημιουργηθούν και για την αγορά βιβλίου οι κατάλληλες προϋποθέσεις που θα συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξή της. Προσδοκούμε ότι σύντομα θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε τον διάλογο με έναν από τους πιο βασικούς «παίκτες» της αγοράς βιβλίου, τους Κύπριους εκδότες, μετά την ευόδωση των προσπαθειών τους για τη δημιουργία φορέα που θα τους εκπροσωπεί συλλογικά.

Πώς θα μπορούσε η προώθηση του πολιτισμού να ευνοήσει τον εναλλακτικό τουρισμό μέσα από τη δημιουργία προϊόντων ειδικού ενδιαφέροντος στη χώρα μας;

Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η αποδοχή της σημασίας του πολιτισμού και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων ως παραγόντων της κοινωνικής συνοχής, της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, της επικοινωνίας μεταξύ των λαών, της διαμόρφωσης σχέσεων μεταξύ των κρατών, της διαφύλαξης των ιδιαιτεροτήτων του κάθε τόπου, καθώς και της δημιουργικότητας και της προόδου. Επιπλέον, παρατηρείται η ανάπτυξη νέων μορφών πολιτιστικής δημιουργίας και επικοινωνίας με τη χρήση της τεχνολογίας, καθώς και η αξιοποίηση πολιτιστικών ευκαιριών εκ μέρους του κοινού. Ως εκ τούτου, παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση του αριθμού των τουριστών στους προορισμούς με πολιτιστικό ενδιαφέρον.

Η πλούσια πολιτιστική και φυσική κληρονομιά της Κύπρου αποτελεί πλεονέκτημα που μπορεί να διερευνηθεί περαιτέρω, με σκοπό να αξιοποιηθούν όλες οι ευκαιρίες για οικονομική και κοινωνική συνοχή. Ο πολιτισμός και οι δημιουργικές βιομηχανίες αποτελούν σημαντικές πήγες ανάπτυξης και καινοτομίας και το Υφυπουργείο Πολιτισμού φιλοδοξεί να αναβαθμίσει τις υφιστάμενες πολιτιστικές δυνάμεις σε μια δημιουργική βιομηχανία και ταυτόχρονα να ενισχύσει τον πολιτιστικό τουρισμό. Ο πολιτιστικός τουρισμός εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει μέχρι και το 40% του συνόλου του τουρισμού στην Ευρώπη. Με την ανάπτυξη προγραμμάτων αλλά και υποδομών σε περιοχές εκτός των μεγάλων πόλεων, θα δοθεί η ευκαιρία τόσο σε ξένους όσο και στους Κύπριους πολίτες να γνωρίσουν περιοχές του νησιού, οι οποίες πιθανόν να είχαν αφεθεί αναξιοποίητες μέχρι τώρα.

Έχοντας αυτά υπόψη, το Υφυπουργείο Πολιτισμού προχωρεί στη δημιουργία θεματικών, πολιτιστικών διαδρομών, οι οποίες θα αποτελούν δυναμικά δίκτυα σε όλη την Κύπρο, με σκοπό την ανάπτυξη και ανάδειξη του πολιτισμού των εμπλεκόμενων τοπικών κοινωνιών.

Βασισμένες σε πολιτιστικές και κοινωνικές αρχές, οι Πολιτιστικές Διαδρομές μπορούν να αναδειχθούν σε πηγή καινοτομίας, δημιουργικότητας, μπορούν να αποτελέσουν τα εφαλτήρια μικρών επιχειρήσεων και υπηρεσιών με βάση τις θεματικές της εκάστοτε διαδρομής. Η προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού είναι το φυσικό επακόλουθο αυτών των Διαδρομών, αφού αυτού του είδους ο τουρισμός βασίζεται στην μοναδικότητα και την αυθεντικότητα των απόμακρων περιοχών μιας χώρας, στην τοπική γνώση, κληρονομιά, και τις συγκεκριμένες τεχνικές και παραδόσεις της κάθε περιοχής. Μια Πολιτιστική Διαδρομή είναι δηλαδή ένα εξειδικευμένο προϊόν πολιτιστικού τουρισμού, το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συνεκτικό στοιχείο. Διαθέτει δηλαδή ένα κεντρικό θέμα, καλύπτει μια προσδιορισμένη χωρικά περιοχή και αποκτά μια μοναδική τουριστική ταυτότητα (brand).

Οι στόχοι μας ως Υφυπουργείο Πολιτισμού μέσω αυτών των εξειδικευμένων υπηρεσιών είναι η διαμόρφωση ενός πλήρους και επώνυμου «προϊόντος» πολιτιστικού τουρισμού, ώστε να αναδειχθούν τα αξιοθέατα της περιοχής, να επιτευχθεί η αύξηση του ποσοστού σε νέους επισκέπτες και τουρίστες ειδικού ενδιαφέροντος και να στηριχθούν οι τοπικές επιχειρήσεις καταλυμάτων, εστίασης, παραγωγής αγροδιατροφής και σύγχρονων πολιτιστικών προϊόντων. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η δημιουργία βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης στην τοπική κοινωνία, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η προσέλκυση πιθανών επενδύσεων στην περιοχή.

Επιπλέον της ενίσχυσης του πολιτιστικού τουρισμού και του εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της αποστολής μας είναι η Πολιτιστική Διπλωματία, αλλά και η ευρωπαϊκή και διεθνής προοπτική της χώρας μας στον τομέα του Πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών, τις Πρεσβείες της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Υφυπουργείο Τουρισμού, θα προωθήσουμε ειδικά προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών από το εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα θα αναβαθμίσουμε και θα προωθήσουμε την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό αποδίδουμε μεγάλη σημασία και στον περαιτέρω ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας.