Υπάρχουν επιπτώσεις, και ποιες, από την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου;
Η αναπόφευκτη κούρσα των εξοπλισμών και το πυραυλικό πρόγραμμα με τους «τυφώνες» της Τουρκίας - Η Τουρκία φτάνει στην Ηπειρωτική Ελλάδα, κυριαρχεί από τη Μαύρη Θάλασσα ώς την Αλεξανδρέττα και καθιστά Αθήνα και Λευκωσία δορυφόρους
Η αξίωση της Τουρκίας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Aιγαίου έχει ως στόχο να σκοτώσει την αποτρεπτική απειλή της Ελλάδος και να φέρει τη γραμμή αμύνης στο Σούνιο και στην Εύβοια, έξω από την Αθήνα. Αυτό αναφέρουν στρατιωτικές και διπλωματικές πήγες με αφορμή τις τελευταίες απειλές του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν ότι διαθέτει τους πυραύλους «Typhoon», (Τυφώνας) και ότι είναι σε θέση να χτυπά ακόμη και στην ελληνική πρωτεύουσα. Οι εξελίξεις αυτές πυροδοτούν μιαν αναπόφευκτη κούρσα εξοπλισμών.
Η εμπέδωση της Γαλάζιας Πατρίδας και οι συμμαχίες της γειτονιάς μας
Η απογύμνωση της πρώτης γραμμής άμυνας και η αποτρεπτική απειλή
Οι δίαυλοι του Αιγίου, τα ορμητήρια και το ναρκοπέδιο των νησιών
Το μεγάλο βεληνεκές
Οι ίδιες στρατιωτικές πήγες αναφέρουν ότι οι «Typhoon» δεν είναι ακόμη σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, αλλά, όπως πρόσθεταν, είναι θέμα χρόνου να συμβεί κάτι τέτοιο. Για τον σκοπό αυτό η Τουρκία έχει προμηθευτεί τη σχετική τεχνολογία από το Πακιστάν και την Κίνα επί τη βάσει προγράμματος που άρχισε το 2011. Απώτερος στόχος του προγράμματος, όπως οι ίδιοι οι Τούρκοι αναφέρουν, είναι η κατασκευή πυραύλων με βεληνεκές μέχρι και 2.500 χιλιόμετρα. Οι «Typhoon», προσδοκάται να έχουν βεληνεκές περί τα 700 με 800 χιλιόμετρα και ακρίβεια στόχου με απόκλιση 5 μέτρων από τον στόχο, όπως οι Τούρκοι ισχυρίζονται.
Η πρακτική σημασία των νησιών
Το πρόβλημα των τουρκικών επιθετικών όπλων δεν θα αφορά μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες γειτονικές χώρες, που θα απειλούνται, μεταξύ των οποίων και το Ισραήλ. Οι εξοπλισμοί αυτοί είναι ενταγμένοι στην αυτοκρατορική πολιτική της Τουρκίας για την ανάδειξή της ως Περιφερειακής Δύναμης. Με τον τρόπο αυτό πυροδοτείται μία νέα κούρσα εξοπλισμών, υπό την έννοια ότι η Ελλάδα, καθώς και γειτονικές χώρες, όπως και η Κύπρος, δεν θα έχουν άλλη επιλογή εάν θέλουν να διατηρήσουν τα ισοζύγια δυνάμεων και την αποτροπή ζωντανή, παρά μόνο να προχωρήσουν σε συμμαχίες και εξοπλισμούς.
Όπως επισημαίνεται, υπό αυτές τις συνθήκες, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου σημαίνει:
- Την απογύμνωση της πρώτης γραμμής αμύνης της Ελλάδας, που βρίσκεται στα ελληνικά νησιά, τα οποία πλέον θα τελούν κάτω από την τουρκική ομηρία. Και, ως εκ τούτου, η Άγκυρα θα μπορεί να εκβιάζει την Ελλάδα με την κατάληψη των νησιών, ανά πάσα στιγμή, μετατρέποντάς την σε προτεκτοράτο (φινλανδοποίηση).
- Την απώλεια από πλευράς της Ελλάδος των πλεονεκτημάτων: α) Της πρώτης αναχαίτισης στον αέρα. Η παρουσία αντιαεροπορικών συστημάτων στα νησιά είναι σημαντική για την αεράμυνα, όχι μόνο για τα ίδια, αλλά και για την ηπειρωτική χώρα. Τα συστήματα αυτά συνδυάζονται με τη δράση του ναυτικού και της αεροπορίας, καθώς και με τα ραντάρ για την έγκαιρη σήμανση εχθρικών ενεργειών και ταυτόχρονης ταχείας αντιμετώπισης των όποιων απειλών. β) Του ελέγχου των διαύλων του Αιγαίου μέσω της χρήσης των νησιών, ακόμη και των βραχονησίδων, δημιουργώντας έτσι συνθήκες αποτροπής. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν ναρκοπέδιο για τον τουρκικό στόλο και ορμητήρια για τον ελληνικό, καθώς και λιμενικές βάσεις ανεφοδιασμού, στοιχεία σημαντικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις και την αποτροπή.
- Την απώλεια από πλευράς της Ελλάδος του πλεονεκτήματος να μπορεί να απορροφήσει την πρώτη ορμή τουρκικής επίθεσης μακράν του ηπειρωτικού χώρου, προκαλώντας φθορά στον αντίπαλο.
- Την αποδυνάμωση των δυνατοτήτων του ελληνικού στόλου ως κυρίαρχης δύναμης στο Αιγαίο είτε σε περίπτωση ειρήνης είτε σε περίπτωση πολέμου. Αυτό έχει σχέση και με τη σημασία που έχει μια χώρα στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, καθώς και στις σχέσεις της με άλλες μεγάλες δυνάμεις.
- Την απώλεια των δυνατοτήτων που μπορεί να έχει η Ελλάδα μέσω μονάδων πυροβολικού στη λογική και πρακτική εφαρμογή της αποτρεπτικής απειλής, δηλαδή να μπορεί να χτυπά μέσω των νησιών ακόμη και εντός Τουρκίας, εάν αυτό χρειαστεί σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Η Ηπειρωτική Ελλάδα
Ενώ, δηλαδή, η Τουρκία προγραμματίζει την κατασκευή και χρήση επιθετικών όπλων, αξιώνει από την Ελλάδα την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου για να θέσει, πέραν αυτών, και τον ηπειρωτικό χώρο υπό τη δική της ομηρία, διευκολύνοντας έτσι την κυριαρχία της και την υλοποίηση της ήδη διακηρυχθείσας στρατηγικής της Γαλάζιας Πατρίδας. Εάν δει κάποιος το χαρτί, θα αντιληφθεί ότι η περιοχή από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι το Αιγαίο θα είναι πλήρως τουρκική και θα επεκτείνεται μέσω του Καστελορίζου και της Κύπρου προς την Αλεξανδρέττα, η οποία ήδη είναι μία τουρκική λίμνη. Μπορεί μεν αυτήν τη στιγμή η Άγκυρα να ελέγχει τα στενά των Δαρδανελλίων, αλλά πέραν αυτών η Ελλάδα είναι εκείνη που κυριαρχεί στο Αιγαίο, λόγω των νησιών της και των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου.
Βάθος πυρός και συμμαχίες
Επειδή δεν πρέπει να υποτιμηθεί το πυραυλικό επιθετικό πρόγραμμα της Τουρκίας, που περιλαμβάνει τους “Typhoon”, καθώς και άλλους πιο μικρού βεληνεκούς, όπως οι “Bora” (250 χιλιόμετρα), η Ελλάδα πέραν των ήδη αντιβαλλιστικών συστημάτων, τα οποία διαθέτει, είτε αυτά είναι οι «Πάτριοτ» είτε εκείνα των S-300 και οι TOR M1, θα πρέπει να σκέφτεται σοβαρά για την απόκτηση ή και τη συμπαραγωγή με το Ισραήλ ενός συστήματος "Iron Dome" (Σιδηρούς Θόλος), που θα λειτουργεί σε συνδυασμό με τις σύγχρονες γαλλικές φρεγάτες “Belharra” και τα μαχητικά “Rafale”. Όπως στρατιωτικές πήγες αναφέρουν, η ενδεχόμενη απόκτηση των F-35 θα προσφέρει ενισχυμένη αποτρεπτική απειλή λόγω του βάθους πυρός της Ελλάδας στην τουρκική ενδοχώρα. Η Άγκυρα δεν αφήνει άλλη επιλογή στην Αθήνα και στη Λευκωσία, παρά μόνο την αναβίωση του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, ο οποίος μπορεί να ενταχθεί πλέον στη Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ, που καλύπτει τον τομέα της Ανατολικής Μεσογείου. Και αυτό διότι Ελλάδα και Κύπρος είναι τα μόνα κράτη μέλη της ΕΕ στην περιοχή. Ήδη η Γαλλία βρίσκεται στην περιοχή μας με το αεροπλανοφόρο «Σαρλ ντε Γκωλ», θέλοντας έτσι ν’ αναδείξει εαυτήν ως ηγέτιδα δύναμη, πέριξ της οποίας μπορούν να λειτουργήσουν Κύπρος και Ελλάδα, καθώς και άλλες γειτονικές χώρες με τις οποίες ήδη συνασκείται η Γαλλία, όπως είναι ο Λίβανος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος.
Κοινή στρατηγική και εξοπλισμοί
Είναι πρόδηλον ότι οι αγορές της Κύπρου, που αφορούν μιαν από τις εκδοχές του «Iron dome» από το Ισραήλ, καθώς και το νέο μοντέλο το γαλλικών «Exocet» για να μπορεί να καλύπτεται αποτρεπτικά η κυπριακή ΑΟΖ, είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Οι νέες Κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, όπως θα προκύψουν από τις εκλογές του 2023, θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα δεδομένα, τα οποία η ίδια η Τουρκία δημιουργεί μέσω της επιθετικότητάς της και των εξοπλιστικών της προγραμμάτων, για να προχωρήσουν από κοινού:
- Στη δημιουργία Τεχνολογικών Ινστιτούτων Εθνικής Φρουράς και Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που θα μπορούν να συνεργάζονται με πανεπιστήμια και εταιρείες για να μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα του European Defence Agency και της PESCO.
- Στη σύμπραξη Ελλάδας και Κύπρου για τη δημιουργία μιας κοινής πολεμικής βιομηχανίας σε συνεργασία με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα το Ισραήλ, το οποίο, στο πλαίσιο κοινοπραξίας με Αθήνα και Λευκωσία, μπορεί να εγκαθιδρύσει εταιρείες που για ευνόητους λόγους θα έχουν ευρωπαϊκό χαρακτήρα.
- Στον κοινό προγραμματισμό παραγωγής και αγοράς εξοπλιστικών συστημάτων στο πλαίσιο επιχειρησιακού σχεδιασμού από τη Θράκη ώς την Κύπρο για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, η οποία, ανεξαρτήτως εάν χάσει ή κερδίσει ο Ερντογάν τις εκλογές του 2023, θα συνεχίσει να υπάρχει. Γιατί; Διότι δεν συνιστά δική του προσωπική επιλογή, αλλά του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας. Είναι, δε, παραδοσιακή πολιτική των Κεμαλιστών, που σήμερα κατηγορούν τον Τούρκο Πρόεδρο ότι είναι μόνο λόγια και ότι θα έπρεπε να είχε ήδη καταλάβει ελληνικά νησιά. Ισχυρίζονται μάλιστα ότι, αν το πράξει, θα τον στηρίξουν.
Στρατηγική της Άγκυρας
Τα χρήματα για την άμυνα και την ασφάλεια ενός κράτους και ενός έθνους ουδόλως θα πρέπει να μεταφράζονται ως ζημιά στον προϋπολογισμό, αλλά ως επένδυση. Πόσω μάλλον για την Κύπρο, η οποία όχι απλώς τελεί υπό συνεχή απειλή, αλλά βρίσκεται κάτω από διαρκή κατοχή. Η Τουρκία:
- Έχει ήδη μετατρέψει την περιοχή από την Αλεξανδρέττα μέχρι τη Μαρμαρίδα σε τουρκική λίμνη. 2. Θέλει να βάλει χέρι μέσω του ψευδοκράτους και της λεγόμενης ΑΟΖ της, στις νότιες θάλασσες της Κύπρου και τις πηγές υδρογονανθράκων. Μαζί με το λεγόμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι πρόδηλον ότι θέλει να ελέγξει τον θαλάσσιο δίαυλο από το Σουέζ προς το Γιβραλτάρ μέσω Κρήτης και Λιβύης. 3. Αξιώνει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου για να κυριαρχεί επί των θαλάσσιων διαύλων που ξεκινούν από τα στενά της Κωνσταντινούπολης και περνούν μέσω των Δαρδανελλίων. Και έτσι ελέγχει τον αέρα και τις οδούς ενεργείας και του εμπορίου. Εάν σε αυτούς τους συντελεστές ισχύος προστεθεί και εκείνος του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκιουγιου, που αναμένεται να κυριαρχήσει με τη βοήθεια των Ρώσων μέχρι το 2023, γίνεται αντιληπτό πού οδηγείται η κατάσταση.
Πιθανότητες κρίσης
Η Άγκυρα δεν αφήνει άλλη επιλογή στις γειτονικές χώρες, παρά τη σύμπηξη συμμαχιών προκειμένου να την αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Αλλιώς: Α) Θα αναγκαστούν, και δη οι πλέον αδύνατες, όπως η Κύπρος, να υποκύψουν αναιμάκτως μέσω μιας λύσης επί τη βάσει των τουρκικών αξιώσεων. Β) Θα αυξηθούν οι πιθανότητες κρίσεων ακόμα και πολεμικών αναμετρήσεων στην περιοχή μας. Τόσο το Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος φαίνεται ότι κατανοούν τις νέες πραγματικότητες που δημιουργούνται. Και αυτό αποδεικνύεται από τα εξής: Το Ισραήλ δεν επεδίωξε μετά μανίας να περάσει αγωγό προς Τουρκία, παρότι, όπως λέγεται, θα ήταν η πλέον προσοδοφόρα οικονομικά επιλογή για την εκμετάλλευση των ενεργειακών του πηγών. Γιατί; Διότι διαβάζει τον κίνδυνο να χρησιμοποιήσει ακόμη και αυτήν τη στρατιωτική του ισχύ αν τα πράγματα με την Τουρκία φτάσουν στα άκρα. Για να αποφύγει αυτήν την πιθανή περιπέτεια, επιλέγει τη συνεργασία είτε με την Κύπρο είτε με την Αίγυπτο, η οποία αντιλαμβάνεται, ως φαίνεται, την τουρκική απειλή, που μπορεί να εκδηλωθεί για την ίδια, μέσω Λιβύης. Γι’ αυτό κοινοποιεί γραπτώς τα δικαιώματά της στην περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, με απώτερο στόχο να γίνει καθορισμός με όλους τους εμπλεκομένους, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Μετά την Αθήνα, θέτει και το Κάιρο υπό αμφισβήτηση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα στην Άγκυρα.
Αυτοκτονία και αισιοδοξία
Η Άγκυρα αναγκάζει με την επιθετική της στρατηγική τις γειτονικές χώρες να συμμαχήσουν προκειμένου να την αντιμετωπίσουν. Αυτοκτονία από πλευράς της Λευκωσίας θα επέλθει, εάν μείνει κολλημένη σε μία εξευμενιστική πολιτική, η οποία οδήγησε το Κυπριακό σε διολίσθηση. Από την πολιτική των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα, καταλήξαμε σήμερα στο αδιέξοδο των δύο κρατών με ισότιμη κυριαρχία. Οι πραγματικότητες επιβάλλουν νέες στρατηγικές επιλογές, που δημιουργούν κοινωνίες συμφερόντων για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και την αλλαγή ισοζυγίων δυνάμεων, ώστε ακόμη και αυτή η λύση του Κυπριακού να στηριχθεί στις δημοκρατικές αρχές όπως καθορίζονται από τον Χάρτη των Ην. Εθνών και της ΕΕ. Είτε μας αρέσει είτε όχι, τα ισοζύγια ή τα ανισοζύγια δυνάμεων είναι αυτά τα οποία καθορίζουν τη μορφή της λύσης. Η μελέτη των νέων δεδομένων αποκαλύπτει ότι βρισκόμαστε σε μία συγκυρία κατά την οποία μπορούν να δημιουργηθούν συμμαχίες με γειτονικές χώρες και καλύτερες συνθήκες απ’ ό,τι στο παρελθόν, κατά τρόπον ώστε να απεγκλωβιστεί τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα από την τουρκική απειλή. Η αισιοδοξία δεν αντλείται μέσα από τις αποτυχίες του παρελθόντος αλλά μέσα από στρατηγικές επιλογές που μπορούν να εξασφαλίσουν την επιβίωση και το μέλλον της Ανατολικής Μεσογείου ως περιοχής σταθερότητας και ανάπτυξης. Χρειάζονται ηγεσίες…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων