2020-2022: Η λαθρομετανάστευση διά μέσου Γραμμής Κατάπαυσης του Πυρός σε αριθμούς

Η «Σημερινή» παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα (30/01/2022) τα αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης στο Βίλνιους της Λιθουανίας με θέμα τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό το πρίσμα των αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών. Στη Διάσκεψη, που έλαβεν χώραν μεταξύ 20-21 Ιανουαρίου 2022, συζητήθηκαν τρόποι αντιμετώπισης του οργανωμένου εγκλήματος, της λαθροδιακίνησης και της «αγοράς ασύλου». Μεταξύ αυτών ήταν και η ενίσχυση των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων με έμφαση στη δημιουργία υποδομών φυσικών εμποδίων και διαλειτουργικής αρχιτεκτονικής πληροφορικής, παράλληλα με την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και των υβριδικών απειλών .

Η Κύπρος εκπροσωπήθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών Νίκο Νουρή. Στην «Κοινή Δήλωση» για προστασία των χερσαίων συνόρων έγινε αναφορά και στην ιδιάζουσα κατάσταση της Κύπρου με το εξής λεκτικό: «Τα μέτρα αυτά θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται στην Πράσινη Γραμμή, στην περίπτωση της Κύπρου, αν και η Γραμμή δεν αποτελεί σύνορο». Σε πρόσφατη συνέντευξή του («Σημερινή», 09/01/2022), ο Υπουργός χαρακτήρισε την Πράσινη Γραμμή ως «αχίλλειο πτέρνα» και δήλωσε ότι το 2022 επικεντρώνεται στη μεγιστοποίηση του αριθμού των επιστροφών και στον δραστικό περιορισμό των αφίξεων, αλλιώς θα έρθει «πλημμυρίδα».

Δεν είναι «σκληρό σύνορο» η «Πράσινη Γραμμή»

Η «Πράσινη Γραμμή», ευρύτερα γνωστή ως «γραμμή αντιπαράταξης», «Νεκρή Ζώνη» ή «γραμμή Αττίλα», είναι στην πραγματικότητα «Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός» («Armistice Line») μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών. Το όνομα προϋπήρχε, από την εποχή που οι Βρετανοί της «Κοινής Δύναμης Ανακωχής» χώρισαν με πράσινο μολύβι τη Λευκωσία στις 30 Δεκεμβρίου 1963. Το όνομα επικράτησε και μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Είναι, δηλαδή, το εδαφικό σημείο όπου σταματούν οι εχθροπραξίες και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση «σύνορο» μεταξύ κρατών, διότι δεν έχει υπογραφεί και επικυρωθεί συμφωνία ειρήνης και, συνεπώς, είναι μια ντε φάκτο κατάσταση. Στην κυπριακή περίπτωση, η ΓΚΠ είναι το βόρειο όριο που χωρίζει την «ουδέτερη ζώνη» με τα κατεχόμενα από τον τουρκικό στρατό εδάφη. Η «ουδέτερη ζώνη» ή «νεκρή ζώνη» είναι έδαφος που παραχωρήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία για να ελέγχεται στρατιωτικά από την UNFICYP και αστυνομεύεται από την UNPOL. Υπό αυτές τις συνθήκες, το νότιο όριο αυτής της ζώνης την χωρίζει από τις ελεύθερες περιοχές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, και σε διεθνές επίπεδο, είθισται να ελέγχει ο στρατός, διότι αν ελέγχει μόνο η πολιτική Αστυνομία τότε μπορεί να θεωρηθεί σύνορο.

Η «Σημερινή» απευθύνθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών για διευκρινίσεις σχετικά με το ενδεχόμενο η εξέλιξη να αποτελέσει αρνητικό προηγούμενο που θα οδηγήσει κατά κάποιον τρόπο στη «θεσμοθέτηση» της «Πράσινης Γραμμής» ως «μόνιμου συνόρου» και πώς απαντά σε όσους θα το επικαλεστούν για να ισχυριστούν ότι «βαθαίνει η διχοτόμηση και η ιδέα των “δύο κρατών” στην Κύπρο».

Το ΥΠΕΣ ανέφερε ότι «όχι μόνο δεν αποτελεί αρνητικό προηγούμενο αλλά ήταν ο ίδιος ο Υπουργός που επεδίωξε και πάλεψε για να ενταχθεί η συγκεκριμένη αναφορά στην Πράσινη Γραμμή. Η ΠΓ δεν αποτελεί το σύνορό μας αλλά αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα μας και τη δίοδο από την οποία δεχόμαστε το 85% των ροών των παράτυπων μεταναστών που καταφθάνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ως εκ τούτου», αναφέρει το ΥΠΕΣ, «αυτό που διεκδικήσαμε ήταν η διαχείριση της ΠΓ όπως ακριβώς διαχειρίζεται η Ευρώπη τα εξωτερικά της σύνορα, με ρητή και σαφέστατη αναφορά και αναγνώριση απ’ όλους ότι ΔΕΝ αποτελεί το σύνορό μας».

Εργαλειοποίηση μεταναστευτικού, διχοτόμηση & κατοχή

«Τη διχοτόμηση στην πατρίδα μας την προκαλούν οι 40.000 των τουρκικών στρατευμάτων και όχι η προσπάθεια για διαχείριση των παράνομων μεταναστευτικών ροών από τη γραμμή κατάπαυσης του πυρός», προσθέτει το ΥΠΕΣ. «Από τη στιγμή που η Τουρκία συνεχίζει να εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό και τον ανθρώπινο πόνο προκειμένου να δημιουργήσει συνθήκες πίεσης στην ΚΔ αλλά και στην ΕΕ, οφείλουμε να προστατεύσουμε τον τόπο μας. Συνεπώς η συμπερίληψη μιας τέτοιας αναφοράς σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει βήμα εμβάθυνσης της διχοτόμησης», όπως εξηγήθηκε.

Εμπόδια, έλεγχος & εμπλοκή ΥΠΑΜ

Σε ερώτηση για το πώς εφαρμόζεται πρακτικά η «Κοινή Δήλωση» για την Κύπρο, το ΥΠΕΣ αναφέρει πως η ΚΔ προσανατολίζεται στην ενίσχυση του φράκτη που έχει ήδη τοποθετηθεί ως φυσικό εμπόδιο σε μέρος της ΠΓ.

Όπως δήλωσε πηγή του Υπουργείου στη «Σημερινή»: «Ασφαλώς απαιτούνται πρόσθετα μέτρα επιτήρησης του φράκτη αλλά και παρακολούθησης της Γραμμής Κατάπαυσης του Πυρός. Τέτοιο μέτρο είναι και η δρομολογούμενη εγκατάσταση του ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης από το Υπουργείο Άμυνας. Υπάρχει σειρά άλλων μέτρων που δεν μπορούν να αναφερθούν, αφού αγγίζουν θέματα εθνικής ασφάλειας και απορρήτου. Σε κάθε περίπτωση ζητείται και η συνδρομή της ΕΕ, ώστε να τύχει διαχείρισης και αποτελεσματικού ελέγχου και η ΠΓ».

Σχετικά με το ποιος θα είναι ο διαχειριστής των φυσικών εμποδίων και της υποδομής που θα εγκατασταθεί, το ΥΠΕΣ απέφυγε να δώσει λεπτομέρειες, τονίζοντας πως δεν είναι θέμα της δικής του αρμοδιότητας αλλά της Αστυνομίας Κύπρου και της Εθνικής Φρουράς, επισημαίνοντας πως «αγγίζει ευαίσθητα ζητήματα» η οποιαδήποτε δημοσιοποίηση πληροφοριών στην παρούσα φάση.

Όπως αναλύθηκε προηγουμένως, με αφορμή την επίθεση ακροαριστερών κατά κληρωτού στρατιώτη της ΕΦ στο Οδόφραγμα Λήδρας τον Φεβρουάριο του 2020, η στρατιωτική παρουσία της ΕΦ σε όλο το μήκος της «Πράσινης Γραμμής» κρίνεται επιβεβλημένη. Πέραν της επιχειρησιακής διάστασης (άμυνα, επιτήρηση, συλλογή πληροφοριών), συμβάλλει αποφασιστικά στο να μην εντυπωθεί διεθνώς η πολιτικο-διπλωματική αίσθηση δημιουργίας «συνοριοφυλακής» και να παγιωθούν τα τετελεσμένα της παράνομης τουρκικής εισβολής και κατοχής («Σημερινή», 08/03/2020).

Νέα στοιχεία 2020-2022: Η δημογραφική υπερχείλιση σε αριθμούς

Η μαζική παρουσία μεταναστών στην ελεύθερη Κύπρο έχει φουντώσει τον τελευταίο χρόνο και αυτό παρατηρείται απότομα όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά ακόμα και σε κωμοπόλεις και μικρά χωριά. Στο Βίλνιους, ο Ν. Νουρής ανέφερε ότι ένα 4,6% του πληθυσμού αποτελείται από αιτητές διεθνούς προστασίας και δικαιούχους διεθνούς προστασίας.

Τα νέα επικαιροποιημένα στοιχεία του ΥΠΕΣ σε σχέση με την έλευση παράτυπων μεταναστών από τα κατεχόμενα, μέσω της ΓΚΠ, που δημοσιεύει σήμερα η «Σημερινή», κτυπούν συναγερμό σε σχέση με τον κίνδυνο δημογραφικής υπερχείλισης των ελεύθερων περιοχών. Όπως σχολιάζει πηγή στο ΥΠΕΣ με καλή γνώση του θέματος, «από τα στοιχεία καταγράφεται η σαφής πλέον διαφοροποίηση των ροών με τις πρώτες χώρες από τις οποίες προέρχονται οι νέοι αιτητές ασύλου να είναι κατά πλειοψηφία αφρικανικές».

10 πρώτες χώρες καταγωγής των νέων αιτητών ασύλου για το 2020

Συρία.......................................................................1.738

Ινδία.........................................................................1.112

Καμερούν............................................................632

Μπανγκλαντές................................................566

Πακιστάν..............................................................490

Λ.Δ. Κονγκό.......................................................386

Νιγηρία.................................................................374

Νεπάλ.....................................................................331

Γεωργία.................................................................262

Αίγυπτος...............................................................177

άλλες χώρες.......................................................1.026

ΣΥΝΟΛΟ................................................7.094

Από τις πιο πάνω συνολικές αφίξεις το 2020, το 66% προήλθαν παράνομα μέσω της ΓΚΠ.

10 πρώτες χώρες καταγωγής των νέων αιτητών ασύλου για το 2021

Συρία.......................................................................3.051

Λ.Δ. Κονγκό.......................................................1.723

Νιγηρία.................................................................1.555

Πακιστάν..............................................................998

Ινδία.........................................................................986

Καμερούν............................................................775

Μπανγκλαντές................................................686

Σομαλία.................................................................677

Νεπάλ.....................................................................619

Σιέρρα Λεόνε...................................................460

άλλες χώρες.......................................................1.705

ΣΥΝΟΛΟ................................................13.235

Νέες Αιτήσεις 2021

Νόμιμες.................................................................2.453

Παράνομες.........................................................10.782

ΣΥΝΟΛΟ................................................13.235

Από τις πιο πάνω παράνομες αφίξεις το 83% προήλθαν μέσω της ΓΚΠ.

10 πρώτες χώρες καταγωγής των νέων αιτητών ασύλου για τον Ιανουάριο 2022

Λ.Δ. Κονγκό.......................................................339

Νιγηρία.................................................................304

Συρία.......................................................................121

Καμερούν............................................................81

Πακιστάν..............................................................78

Μπανγκλαντές................................................62

Ινδία.........................................................................47

Σομαλία.................................................................47

Σιέρρα Λεόνε...................................................42

Νεπάλ.....................................................................39

άλλες χώρες.......................................................176

ΣΥΝΟΛΟ................................................1.335

Από το σύνολο των αφίξεων μόνο για τον Ιανουάριο 2022, το 90% προήλθαν παράνομα μέσω της ΓΚΠ.

* Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

(το άρθρο δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 06/02/2022, στήλη «Άμυνας & Ασφάλειας Αφηγήματα»)