Ονόματα γονέων σε ταυτότητες: Χρονικό δεκαετίας με κολλήματα και αντιδράσεις

Στο προσκήνιο επανήλθε η συζήτηση για την αναγραφή του πατρώνυμου και του μητρώνυμου στις πολιτικές ταυτότητες των παιδιών, προκαλώντας έντονη συζήτηση. Το εν λόγω θέμα με τις ταυτότητες των παιδιών χρονολογείται από το 2012, χωρίς να βρεθεί η χρυσή τομή για επίλυσή του.

Το ζήτημα «Παιδιά αγνώστου πατρός και πολιτική ταυτότητα» συζητήθηκε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από εισήγηση των βουλευτών Ειρήνης Χαραλαμπίδου, Γιώργου Κουκουμά, Φωτεινής Τσιρίδου και Αλεξάνδρας Ατταλίδου, στην παρουσία της Επιτρόπου Προστασίας του Παιδιού, Δέσπως Μιχαηλίδου.

Το θέμα είχε έρθει στη δημοσιότητα το 2011, μετά από απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να ζητήσει όπως στα απολυτήρια των μαθητών/τριών αναγράφεται μόνο το ονοματεπώνυμο του παιδιού, η ημερομηνία γέννησης, ο αριθμός μητρώου και ο αριθμός ταυτότητας και να αφαιρεθούν πατρώνυμα και μητρώνυμα.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της τέως Επιτρόπου Προστασίας του Παιδιού, «τα προσωπικά στοιχεία μαθητών και γονέων (είτε του ενός είτε και των δύο) στα απολυτήρια Μέσης και Δημοτικής Εκπαίδευσης δεν εξυπηρετούν οποιαδήποτε πρακτική χρησιμότητα νοουμένου ότι η αναγραφή, πέραν του ονοματεπωνύμου του μαθητή/τριας, της ημερομηνίας γέννησης, του αριθμού δελτίου ταυτότητας και αριθμού μητρώου, εξυπηρετεί την ανάγκη για αναγνώριση της ταυτότητας του παιδιού».

Ακόμη, η συμπερίληψη τέτοιων στοιχείων είναι δυνατόν να δημιουργήσει σε, έστω ελάχιστο αριθμό παιδιών, πρόβλημα δυσμενούς διάκρισης, εκθέτοντας στοιχεία της ταυτότητας ή/ και καταγωγής τους ή της κατάστασης/ σύνθεσης της οικογένειά τους.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, εξέφρασε την άποψη ότι είναι ένα θέμα που διαιωνίζεται από το 2012. Αναφερόμενη σε στοιχεία που στάλθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών, είπε ότι στα 26 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αναγράφονται αυτά τα στοιχεία, ζητώντας από τους αρμοδίους να εξηγήσουν τον λόγο που συνεχίζεται αυτή η πρακτική στην Κύπρο.

Η κ. Μιχαηλίδου στην τοποθέτησή της σημείωσε ότι «το θέμα της συμπερίληψης του ονόματος των γονέων στην πολιτική ταυτότητα των παιδιών απασχολεί από το 2012 τον Θεσμό τον οποίο υπηρετώ και έχει διαμορφωθεί η θέση ότι: δεδομένου ότι τα προσωπικά στοιχεία των γονέων στις πολιτικές ταυτότητες -νοούμενου ότι δεν φαίνεται να εξυπηρετούν οποιαδήποτε πρακτική χρησιμότητα- είναι δυνατόν να δημιουργήσουν σε, έστω ελάχιστο αριθμό παιδιών, πρόβλημα δυσμενούς διάκρισης, εκθέτοντας στοιχεία της ταυτότητας ή/ και καταγωγής τους ή της κατάστασης/σύνθεσης της οικογένειάς τους, είναι απαραίτητο να μελετηθεί το ενδεχόμενο αφαίρεσης των συγκεκριμένων πληροφοριών από τις πολιτικές ταυτότητες».

Στην Επιτροπή κλήθηκαν, χωρίς όμως να παραστούν, εκπρόσωποι από το Υπουργείο Εσωτερικών, ενώ στη συνεδρία παρέστη εκπρόσωπος του Τμήματος Αλλοδαπών και Μετανάστευσης.

Κατά την τοποθέτησή της, η εκπρόσωπος του Τμήματος Αλλοδαπών και Μετανάστευσης διευκρίνισε ότι το ζήτημα δεν λύνεται, καθώς η συμπερίληψη των στοιχείων ονομάτων πατρός και μητρός στην ταυτότητα εξυπηρετεί την επιβεβαίωση της πραγματικής ταυτότητας του κατόχου, μιας και στην Κύπρο προκύπτει συχνά το φαινόμενο της συνωνυμίας.

Το ιστορικό μιας συζήτησης δέκα χρόνων

Μετά την υλοποίηση της απόφασης για τα απολυτήρια και ενδεικτικά των μαθητών/τριών, ή τότε Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού υποστήριξε ότι η εν λόγω απόφαση θα μπορούσε να εισαχθεί και στις πολιτικές ταυτότητες.

Η τέως Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά στην τοποθέτησή της είχε αναφέρει ότι «τα προσωπικά στοιχεία των γονέων στις πολιτικές ταυτότητες, νοούμενου δεν φαίνεται να εξυπηρετούν οποιαδήποτε πρακτική χρησιμότητα, είναι δυνατόν να δημιουργήσουν σε, έστω ελάχιστο αριθμό παιδιών, πρόβλημα δυσμενούς διάκρισης, εκθέτοντας στοιχεία της ταυτότητας ή/ και καταγωγής τους ή της κατάστασης/σύνθεσης της οικογένειάς τους, με αποτέλεσμα να κριθεί απαραίτητη η μελέτη για το ενδεχόμενο αφαίρεσης των συγκεκριμένων πληροφοριών από τις πολιτικές ταυτότητες».

Από το 2012 μέχρι και σήμερα υπήρξε σειρά ανταλλαγής επιστολών από αρμόδιους φορείς, όπως την Επίτροπο Προστασίας του Παιδιού, τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, την Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, τον Υπουργό Εσωτερικών και τον Αναπληρωτή Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, χωρίς ωστόσο να προκύψει οποιαδήποτε εξέλιξη στο θέμα ή λύση των υφιστάμενων προβλημάτων.

Μάλιστα, σύμφωνα με το υπόμνημα της κ. Μιχαηλίδου, εκκρεμεί απάντηση από το Υπουργείο Εσωτερικών σε επιστολή που στάλθηκε τον Αύγουστο του 2020 σχετικά με τους λόγους που στα νέα δελτία ταυτότητας δεν έχουν αφαιρεθεί τα στοιχεία με τα ονοματεπώνυμα των γονιών.

Διαφωνία σε πολιτικό επίπεδο

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξέδωσε ανακοίνωση, τονίζοντας ότι υπάρχουν λύσεις ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα του παιδιού χωρίς η Πολιτεία να παρεμβαίνει σε θέματα που βρίσκονται στον πυρήνα των αξιών για πολλούς συμπολίτες μας.

Σημειώνει ότι δεν υποστηρίζει την κατάργηση της αναγραφής των στοιχείων των γονέων του παιδιού από τις ταυτότητες, αλλά το δικαίωμα της εθελοντικής εξαίρεσης μετά από επιλογή του γονέα και υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, να αποφύγει την αναγραφή «αγνώστου» στην ταυτότητα του παιδιού.

Επιπλέον στην ανακοίνωση τονίζεται ότι το δικαίωμα της εθελοντικής εξαίρεσης μπορεί να βοηθήσει στην απάλειψη προκαταλήψεων και διακρίσεων, μαζί βέβαια με την απαραίτητη καλλιέργεια του σεβασμού προς κάθε παιδί, στην οποία θα πρέπει η κοινωνία και η Παιδεία μας να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση.

Κουκουμάς: Κριτήριο είναι αν υπάρχει πρακτική χρησιμότητα

Ο εκ των εισηγητών της συζήτησης στην Επιτροπή, Γιώργος Κουκουμάς, δήλωσε στη «Σημερινή» ότι η συζήτηση για το θέμα έχει αναποδογυριστεί και αποπροσανατολιστεί.

«Για να υπάρξει σοβαρή και υπεύθυνη τοποθέτηση στο ζήτημα από τις πολιτικές δυνάμεις πρέπει πρώτα απ’ όλα το κράτος να δώσει τεκμηριωμένη απάντηση αν και πώς η συμπερίληψη των στοιχείων έχει πρακτική χρησιμότητα για τα όργανα του κράτους και τη σχέση τους με τον πολίτη».

Πρόσθεσε ότι η συζήτηση του θέματος πάει πίσω αρκετά χρόνια. «Το 2018 το Υπουργείο Εσωτερικών είχε δεσμευτεί ότι θα εκπονήσει μελέτη για το ενδεχόμενο αφαίρεσης των συγκεκριμένων στοιχείων από τα δελτία ταυτότητας, ώστε να αξιολογήσει διεξοδικά όλες τις τεχνικές, οικονομικές και άλλες παραμέτρους του θέματος. Ωστόσο, εδώ και τέσσερα χρόνια, το Υπουργείο δεν έχει παρουσιάσει τη μελέτη και δεν έχει ανταποκριθεί ούτε στις σχετικές επιστολές της Επιτρόπου Προστασίας του Παιδιού. Αναμένουμε ότι θα γίνει επιτέλους ενώπιον της επόμενης συνεδρίασης της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», είπε.

Τόνισε ότι υπάρχει η εντύπωση πως η πολιτική ταυτότητα είναι μέσο για να διακηρύξει ο κάτοχός της ορισμένα αξιακά στοιχεία της προσωπικότητάς του. «Με αυτήν την, λανθασμένη κατά την άποψή μας, εντύπωση, ορισμένοι θεωρούν ότι το ενδεχόμενο αφαίρεσης του πατρωνύμου και του μητρωνύμου ισοδυναμεί με υπόσκαψη του θεσμού της οικογένειας. Το ίδιο συνέβη και πριν από 20 χρόνια στην Ελλάδα, με τη διαμάχη για το αν θα αναγράφεται ή όχι το θρήσκευμα στις ταυτότητες».

Σημείωσε ότι δεν κρίνεται η θρησκευτική συνείδηση ενός πολίτη ή η τιμή στους γονείς μας από το αν αναγράφονται αυτά στο δελτίο ταυτότητας. «Το δελτίο ταυτότητας δεν υπηρετεί τέτοια χρησιμότητα και αποστολή. Ως δημόσιο έγγραφο, εξυπηρετεί την επικοινωνία του πολίτη με το κράτος και χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση του προσώπου».

Συμπλήρωσε ότι δεν χρειάζεται αλλά και ούτε επιτρέπεται να περιλαμβάνει προσωπικά δεδομένα που δεν είναι απολύτως απαραίτητα γι’ αυτόν τον σκοπό. Συνεπώς, εφόσον διαπιστωθεί τεκμηριωμένα αν υπάρχει ή όχι ουσιαστική πρακτική χρησιμότητα στην αναγραφή πατρωνύμου και μητρωνύμου στις ταυτότητες, τότε θα κριθεί αν πρέπει να παραμείνουν ή να αφαιρεθούν.

Επεσήμανε ότι πρέπει να γίνει η παραδοχή ότι τα παιδιά από οικογένειες διαφορετικής -από τη συνήθη- μορφής, όπως οι μονήρεις γονείς, υφίστανται συχνά στιγματισμό, περιθωριοποίηση και δυσμενή διάκριση. Γι’ αυτό χρειάζεται να γίνει η αξιολόγηση αυτή, όπως άλλωστε ζητά και η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Χρειάζονται, πρωτίστως, μέτρα και πολιτικές που να αλλάζουν τη στάση του κράτους και της κοινωνίας προς αυτές τις οικογένειες και τα παιδιά τους.

Ο κ. Κουκουμάς χαρακτήρισε απαράδεκτες και υβριστικές, επιθέσεις στα ΜΚΔ σε βάρος της Σάβιας Ορφανίδου. «Επιβεβαιώνουν πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη για αλλαγή αντιλήψεων και κουλτούρας».

Μυλωνάς: Δεν αφουγκράζονται το θέλημα της πλειοψηφίας του λαού

Την αντίθεσή του με την εισήγηση των βουλευτών ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ-Οικολόγων εξέφρασε στην Επιτροπή ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς. Μιλώντας στη «Σημερινή», χαρακτήρισε την εισήγηση βεβιασμένη. «Δεν αφουγκράζονται το θέλημα της πλειοψηφίας του λαού με το συγκεκριμένο πολιτιστικό υπόβαθρο». Πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια διαγραφής από τις ταυτότητες στοιχείων ενός πολίτη είναι απαράδεκτη. «Η επιβολή τέτοιων νομοθετημάτων ανήκει σε άλλες εποχές».

Σημείωσε ότι υποστηρίζεται το δικαίωμα επιλογής. «Για εμένα είναι πολύ σημαντική η ταυτότητα. Προσδιορίζει την οικογένεια, καθώς είναι ένας πολύ σημαντικός κρίκος στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού».

Ο κ. Μυλωνάς χαρακτηριστικά ανέφερε ότι «προσπάθησαν τον ανθελληνισμό του τόπου με τη διαγραφή των επιθέτων των σκλάβων Ελλήνων της Κύπρου, παραγράφοντας τα επίθετα, εξ ου και έχουμε πάρα πολλά ονοματεπώνυμα που είναι τα ίδια».

Ελευθερία επιλογής επικαλείται η ΕΔΕΚ

Η Εκπρόσωπος Τύπου της ΕΔΕΚ Μαρία Παναγιώτου ανέφερε στη «Σημερινή» ότι το θέμα της οικογενειακής συνέχειας είναι σημαντικό να είναι κατοχυρωμένο για ευνόητους λογούς.

Εάν όμως κάποιος επιθυμεί να μην αναγράφεται το όνομα του πατέρα του ή της μητέρας του στην ταυτότητά του, είναι ελεύθερος ο ίδιος να επιλέξει να μην το αναγράφει.

ΕΛΑΜ: Προσπαθούν να επιβάλουν μια νέα τάξη πραγμάτων

Ανακοίνωση εξέδωσε το ΕΛΑΜ, στην οποία τονίζει ότι εσκεμμένα κάποιοι προσπαθούν να επιβάλουν στον λαό μια νέα τάξη πραγμάτων, διαλύοντας τον θεσμό της οικογένειας, καθιστώντας την παραλογία ως κανονικότητα.

«Να γνωρίζουν όμως ότι θα μας βρουν απέναντί τους, γιατί το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο δεν θα σταματήσει να αγωνίζεται για τη διαφύλαξη της εθνικής και θρησκευτικής μας ταυτότητας. Έχουμε υποχρέωση και ιερό καθήκον να διαφυλάξουμε τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα κάθε παιδιού, δηλαδή το δικαίωμα να έχει πατέρα και μητέρα, κάτι που δυστυχώς προσπαθεί μια θλιβερή μειοψηφία να καταργήσει», καταλήγει η ανακοίνωση.

Ατταλίδου: Το θέμα έχει μεταφερθεί στην πραγματικότητα σε άλλο επίπεδο

Το θέμα της αναγραφής στοιχείων στην ταυτότητά μας δεν έχει αποφασιστεί είτε από τη Βουλή είτε από το Σύνταγμα, δήλωσε στη «Σημερινή» η βουλευτής των Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου. «Είναι θέμα για το οποίο αποφασίζει ο εκάστοτε Υπουργός και θεωρώ ότι μπορεί να αλλάξει», είπε.

Σημείωσε ότι τέτοια θέματα δεν μπορούν να εξετάζονται από τη σκοπιά τού όσα πιστεύει ο καθένας προσωπικά, αλλά από την πλευρά της διαφύλαξης και της προστασίας των παιδιών. «Θεωρώ ότι τα παιδιά σήμερα ανήκουν σε κατηγορίες οικογενειών οι οποίες δεν υπήρχαν προηγουμένως. Υπάρχουν οικογένειες με δύο μητέρες, δύο πατέρες ή μια μητέρα. Υπάρχουν παιδιά τα οποία έχουν μόνο έναν γονιό, που είναι η μητέρα τους, επειδή έγιναν με δότη σπέρματος και καθήκον του νομοθέτη είναι να προστατεύσει τα δικαιώματα αυτών των παιδιών», ανέφερε.

Τόνισε ότι το θέμα έχει μεταφερθεί στην πραγματικότητα σε ένα άλλο επίπεδο. «Η στοχοποίηση των γυναικών, οι οποίες αποφασίζουν να γίνουν μητέρες, είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα. Ως Οικολόγοι θα σταθούμε στο πλευρό αυτών των οικογενειών και των παιδιών τους».

Η συζήτηση θα συνεχιστεί στην Επιτροπή στις 6 Ιουνίου, στην παρουσία του Υπουργού Εσωτερικών και Εκπροσώπων της Αστυνομίας.

Το παράδειγμα της Σάβιας Ορφανίδου

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε η βουλευτής του ΔΗΣΥ Σάβια Ορφανίδου. Αν και δεν συμμετέχει στην εν λόγω Επιτροπή, η Σάβια Ορφανίδου βρέθηκε στη συνεδρίαση, παραθέτοντας ως παράδειγμα τη δική της περίπτωση, καθώς έφερε στη ζωή το παιδί της με δότη σπέρματος . Σε δηλώσεις της ανέφερε ότι «ως ΔΗΣΥ τασσόμαστε υπέρ οποιασδήποτε προσπάθειας για εξάλειψη κάθε διάκρισης εναντίον των παιδιών και τασσόμαστε υπέρ της οποιασδήποτε προσπάθειας για υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του κάθε παιδιού».

Συνέχισε λέγοντας ότι «έχουμε θέσει κάποια ερωτήματα στο αρμόδιο Υπουργείο, όπως γιατί χρειάζονται καταγραφή των στοιχείων πατρός και μητρός στις ταυτότητες, ποιος είναι ο λόγος που πηγάζει αυτή η ανάγκη να τα έχουμε, ποιος αποφασίζει γι’ αυτά τα θέματα και κατά πόσον θα μπορεί να υπάρξει στο μέλλον επιλογή γι’ αυτούς που δεν επιλέγουν να τα έχουν συμπεριλαμβανομένα πάνω στις ταυτότητες, να επιλέξουν να μην συμπεριλαμβάνονται.

»Θέλουμε και τασσόμαστε υπέρ τού να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλίδες, αλλά την ίδια ώρα τασσόμαστε υπέρ οποιασδήποτε προσπάθειας για να μη δημιουργούνται αυτές οι διακρίσεις εναντίον παιδιών που δεν έχουν ούτε μητέρα ούτε πατέρα και αναμένουμε βεβαίως την επόμενη συνεδρία για να πάρουμε αυτές τις απαντήσεις».