Κατάθεση ψυχής από χρήστες «σκληρών» ναρκωτικών – Η «Αγία Σκέπη» ως βάλσαμο (VIDEO)

Κτισμένη στο δάσος του Μαχαιρά, η θεραπευτική κοινότητα «Αγία Σκέπη» είναι το βάλσαμο στις ψυχές των χρηστών που απευθύνονται εκεί για βοήθεια.

Μακροχρόνιοι χρήστες «σκληρών» ναρκωτικών άνοιξαν την καρδιά τους και σε μια κατάθεση ψυχής μοιράστηκαν όλα όσα βίωσαν μέσω της χρήσης.

Τα προβλήματα στην οικογένεια, η χρήση παράνομων ουσιών σε πολύ νεαρή ηλικία, το εμπόριο ναρκωτικών αλλά και η φυλακή είναι μερικά από τα κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων που ζητούν θεραπεία.

Συγκλονίζει η παραδοχή όλων ότι σήμερα στη χώρα μας η πρόσβαση των παιδιών στις παράνομες ουσίες είναι πολύ πιο εύκολη, αφού σε κάθε σχολείο, σε κάθε γειτονιά μπορείς να αναζητήσεις και να βρεις ναρκωτικά.

«Χρήστες σκληρών ναρκωτικών για 20 και πλέον χρόνια εξιστορούν τα βιώματά τους»

«Έκανα χρήση ηρωίνης σε ενέσιμη μορφή. Είχα πολλά στερητικά συμπτώματα»

«Τα άτομα που ξεκινήσαμε μαζί την χρήση, πλέον δεν ζουν. Πέθαναν από την ηρωίνη»

Η θεραπευτική κοινότητα Αγία Σκέπη άρχισε τη λειτουργία της το 1999.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο υλοποιήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας του τότε Ηγουμένου Μαχαιρά και νυν Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιου. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε μαζί του, μας ανέφερε ότι η σκέψη αυτή γεννήθηκε το 1994.

Τη Μονή Μαχαιρά επισκέπτονταν τότε αρκετά νεαρά άτομα και ζητούσαν καταφύγιο και βοήθεια, αναφέροντας ότι ήταν χρήστες ουσιών. Έτσι το 1999 λειτούργησε για πρώτη φορά η κοινότητα, η οποία απευθύνεται σε μακροχρόνιους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Είναι η μεγαλύτερη κοινότητα απεξάρτησης στην Κύπρο και μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (EFTC).

Πρόκειται για το μοναδικό κλειστό πρόγραμμα απεξάρτησης χωρίς υποκατάστατα. Απευθύνεται σε άνδρες και γυναίκες άνω των 20 ετών, ενώ κατά τα τελευταία χρόνια λειτουργεί και πρόγραμμα μητέρας και παιδιού. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποτελεί κίνητρο για τις μητέρες που είναι χρήστες ουσιών, αφού δεν χρειάζεται να αποχωριστούν τα παιδιά τους ενώ παράλληλα αυτά συνεχίζουν κανονικά το σχολείο τους και άλλες δραστηριότητες στη γύρω περιοχή.

«Η θεραπευτική κοινότητα Αγία Σκέπη είναι βάλσαμο στις ψυχές των χρηστών»

«Η Αγία Σκέπη μού έδωσε ξανά ζωή»

Για να ενταχθεί ένας χρήστης στην κλειστή κοινότητα, πρέπει να προηγηθεί η σωματική του αποτοξίνωση διάρκειας δύο εβδομάδων. Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

– είτε με βοήθεια του χρήστη μέσω του συμβουλευτικού Σταθμού «Αγία Σκέπη»,

– είτε με την παραπομπή του στο κλειστό κέντρο αποτοξίνωσης «Άνωση», που στεγάζεται στο νοσοκομείο Λεμεσού.

Το πρόγραμμα της απεξάρτησης περιλαμβάνει εργασιοθεραπεία, αλλά και θεραπευτικές ομάδες όπου τα άτομα λαμβάνουν ψυχολογική στήριξη.

Σε ένα περιβάλλον όπου το τοπίο και η ηρεμία του χώρου αποτελούν από μόνα τους γιατρικό, οι χρήστες διαμένουν εκεί για έναν περίπου χρόνο, μέχρι να ολοκληρωθεί η θεραπεία τους.

Στο ρεπορτάζ που ακολουθεί προβάλλονται οι μαρτυρίες των χρηστών, ο αγώνας που έδωσαν για απεξάρτηση και οι συμβουλές τους προς τα νεαρά παιδιά και τους γονείς τους.

Παράλληλα, η ψυχολόγος Βικτώρια Μιχαήλ εξηγεί τη διαδικασία ένταξης ενός ατόμου για θεραπεία απεξάρτησης, αναλύει τα προγράμματα που ακολουθούν και αναφέρεται στο πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης που ακολουθεί όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία.

Δείτε το σχετικό βίντεο:

Η χρήση παράνομων ουσιών στην Κύπρο

Πιο κάτω παρατίθενται στοιχεία από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, σε σχέση με τη χρήση παράνομων ουσιών: Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία χρήσης στο γενικό πληθυσμό (περίπου 14%, έστω και μια φορά στη ζωή), παρουσιάζοντας διαχρονική αύξηση. Σημαντικό στο σημείο αυτό είναι να αναφερθεί ότι το ποσοστό της δοκιμής της κάνναβης στο γενικό πληθυσμό (χρήση έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή) είναι αναμενόμενο να αυξάνεται συνεχώς και δεν αντικατοπτρίζει το πρόβλημα της χρήσης. Πιο πρόσφατη χρήση (τον τελευταίο χρόνο και τον τελευταίο μήνα) είναι πιο ενδεικτικοί δείκτες και οι διαχρονικές τάσεις αποτυπώνουν με περισσότερη ακρίβεια το φαινόμενο.

Όπως απεικονίζεται πιο κάτω, εκτός από τη χρήση κάνναβης, έστω και μια φορά στη ζωή, αύξηση παρουσιάζεται και στη χρήση της ουσίας, τόσο κατά τον τελευταίο χρόνο, όσο και τον τελευταίο μήνα. Τα πιο ψηλά ποσοστά χρήσης, και κατά τις δύο χρονικές περιόδους, εντοπίζονται ανάμεσα σε νεαρούς άντρες 15-34 ετών που διαμένουν σε πόλεις.

Τα ψηλότερα ποσοστά χρήσης της ουσίας κατά τον τελευταίο μήνα εντοπίζονται ανάμεσα σε νέους/ες 19-25 ετών, το οποίο φτάνει στο 6%, σε σύγκριση με το 2,2% του συνόλου του πληθυσμού.

Σε ό,τι αφορά σε άλλες παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες, η χρήση τους έστω και μια φορά στη ζωή αναφέρθηκε από πολύ μικρό αριθμό ατόμων (κοκαΐνη από 1,8% του πληθυσμού, τα χάπια τύπου Έκστασι από 1,2% και οι αμφεταμίνες από 0,8%).

Παρ' όλη την αύξηση στη χρήση παράνομων ουσιών (ειδικά της κάνναβης), σε σχέση με τη γενική κατάσταση στην Ευρώπη, η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης παράνομων ουσιών.

Περαιτέρω σημειώνεται ότι η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ανάμεσα στους μαθητές, ακολουθούμενη από τις εισπνεόμενες ουσίες και τα διεγερτικά. Σε σχέση με τον μέσο όρο της έρευνας, η χρήση κάνναβης βρίσκεται σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα, ενώ η χρήση άλλων ουσιών βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα, εκτός από τα διεγερτικά.

Σε ό,τι αφορά στις διαχρονικές τάσεις, όπως φαίνεται πιο κάτω, σε σχέση με το έτος 2015 παρατηρείται μια μικρή αύξηση στη χρήση κάνναβης έστω και μια φορά, η οποία όμως στο σύνολο των μαθητών δεν είναι στατιστικά σημαντική. Ενώ ανάμεσα στα κορίτσια παρατηρείται σταθεροποίηση στη χρήση της ουσίας, αυτό δεν φαίνεται αν συμβαίνει ανάμεσα στα αγόρια, όπου υπάρχει αύξηση στη χρήση της κάνναβης έστω και μια φορά.

Σε σχέση με άλλες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, η Κύπρος συγκαταλέγεται επίσης σε χώρες με χαμηλά ποσοστά προβληματικής χρήσης της κάνναβη.

Σε ό,τι αφορά στην αντιλαμβανόμενη διαθεσιμότητα της κάνναβης, διαχρονικά φαίνεται μια αύξηση στο ποσοστό των μαθητών της Κύπρου που θεωρεί ότι είναι εύκολο/ πολύ εύκολο να βρουν την κάνναβη αν το θελήσουν

Δείκτης Αίτησης Θεραπείας

Ο δείκτης αφορά στη συστηματική καταγραφή των χαρακτηριστικών όλων των χρηστών που ζητούν βοήθεια, από όλα τα συμβουλευτικά και θεραπευτικά προγράμματα της χώρας. Τα στοιχεία για την αίτηση για θεραπεία προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σε όσους φορείς παρέχουν θεραπεία, αλλά και σε όσους σχεδιάζουν τη δημιουργία υπηρεσιών.

Κατά το έτος 2019, καταγράφηκαν στη θεραπεία 1404 άτομα, εκ των οποίων οι 588, δηλ. 42% ήταν «νέοι» χρήστες, αυτοί δηλαδή που ζήτησαν θεραπεία για πρώτη φορά στη ζωή τους, κατά το συγκεκριμένο έτος.

Παρά τη σχετική σταθερότητα στον αριθμό των ατόμων που αιτούνται θεραπείας τα τελευταία χρόνια, διαχρονικά υπάρχει μια μεγάλη αύξηση των ατόμων που αναζητούν βοήθεια, λόγω χρήσης παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών. Η αύξηση αυτή, πέραν από την πραγματική αύξηση των ατόμων που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, ενδέχεται να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως:

– Μείωση του στιγματισμού που συνδέεται με τη χρήση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών, κάτι που διευκολύνει την αναζήτηση θεραπείας. Το θέμα αυτό αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για την ΑΑΕΚ και αποτέλεσε αντικείμενο μέτρησης της στάσης του γενικού πληθυσμού απέναντι σε χρήστες ουσιών. Όπως καταδεικνύεται μέσα από τις έρευνες γενικού πληθυσμού που διενεργεί η ΑΑΕΚ, φαίνεται να υπάρχει μια στροφή στην αντίληψη της κοινωνίας, ως προς τους χρήστες. Συγκεκριμένα, ενώ παλιότερα η πλειοψηφία της κοινωνίας αντιμετώπιζε τους χρήστες περισσότερο ως εγκληματίες, σε πρόσφατες έρευνες φαίνεται να υπάρχει μια στροφή στην αντίληψη των ατόμων που κάνουν χρήση περισσότερο ως άτομα που χρειάζονται βοήθεια/ θεραπεία. Συγκεκριμένα, με βάση τα ευρήματα της πιο πρόσφατης έρευνας γενικού πληθυσμού, που διεξήχθη κατά το έτος 2019, φαίνεται πως έξι στα δέκα άτομα βλέπουν τους χρήστες ουσιών περισσότερο, ως άτομα που χρήζουν βοήθειας και μόνο 3,9% τους βλέπει περισσότερο ως εγκληματίες. Το γεγονός αποτελεί ένδειξη της μετάθεσης του φαινομένου της χρήσης από τη σφαίρα της εγκληματικότητας στη σφαίρα της δημόσιας υγείας, που μειώνει τον στιγματισμό που ως συνέπεια, βοηθά τα άτομα αυτά να αποταθούν για βοήθεια.

– Εφαρμογή του πρωτοκόλλου παραπομπής νεαρών συλληφθέντων από την ΥΚΑΝ σε θεραπευτικά προγράμματα. Ο σημαντικός και αυξανόμενος αριθμός των ατόμων που συλλαμβάνονται για πρώτη φορά από την ΥΚΑΝ, για αδικήματα σχετιζόμενα με τη χρήση και αντί της δικαστικής οδού, παραπέμπονται σε θεραπεία, συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του συνολικού των ατόμων που καταγράφονται στη θεραπεία τα τελευταία χρόνια. Τα άτομα αυτά στις πλείστες περιπτώσεις είναι χρήστες κάνναβης, καθώς επίσης δεν έχουν φτάσει στο στάδιο της εξάρτησης. Με αυτό τον τρόπο, ο εντοπισμός τους από την ΥΚΑΝ επιτρέπει στην έγκαιρη παρέμβαση και πρόληψη της προβληματικής χρήσης, που επιφέρει σοβαρές συνέπειες στο άτομο το ίδιο και το περιβάλλον του.

Από το σύνολο ατόμων που καταγράφηκαν στη θεραπεία, κατά το έτος 2019, οι 165 ήταν γυναίκες (12%), ενώ η μέση ηλικία έφτασε στα 31,2 έτη (31,1 για τους άντρες και 29,8 για γυναίκες).

Σε ό,τι αφορά στην κύρια ουσία κατάχρησης που αναφέρθηκε από τα άτομα που καταγράφηκαν στη θεραπεία, κατά το έτος 2019, η κάνναβη με ποσοστό 50% παραμένει η πρώτη ουσία κατάχρησης, ακολουθούμενη από τα οπιούχα (22%), την κοκαΐνη (19%) και μεθαμφεταμίνη (8,2%).

Όπως φαίνεται στο πιο κάτω γράφημα, κατά τα τελευταία έτη, παρ' όλη την αύξηση κατά το έτος 2018, οι χρήστες ηρωίνης, οι οποίοι ξεκινούν τη θεραπεία το συγκεκριμένο έτος, φαίνεται να μειώνονται, ενώ παράλληλα διαχρονική αύξηση παρατηρείται στον αριθμό των ατόμων που ξεκινούν τη θεραπεία, λόγω χρήσης κάνναβης. Ο εντοπισμός τους οφείλεται, μεταξύ άλλων στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου παραπομπής νεαρών συλληφθέντων από την ΥΚΑΝ στα θεραπευτικά κέντρα. Διαχρονική αύξηση σημειώνεται, επίσης, στον αριθμό των ατόμων που ξεκινούν τη θεραπεία λόγω χρήσης κοκαΐνης, καθώς και κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης.

Ενώ η αύξηση της χρήσης κοκαΐνης αποτελεί ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αύξηση στη χρήση κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, η χρήση της οποίας επιφέρει πολλαπλά, σοβαρά προβλήματα υγείας. Με βάση τη μελέτη «Trendspotter», που διεξήγαγε η ΑΑΕΚ, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας το έτος 2018, προέκυψε πως η αύξηση αυτή ενδέχεται να οφείλεται στους πιο κάτω παράγοντες:

– Την οικονομική κρίση στη χώρα, λόγω της οποίας αρκετά άτομα αναγκάστηκαν να εξεύρουν πιο φθηνούς τρόπους χρήσης (κάτι που χαρακτηρίζει τη μεθαμφεταμίνη, λόγω μεγάλης διάρκειας επίδρασης της σε σύγκριση με άλλες ουσίες)

– Την αυξανόμενη διαθεσιμότητα της ουσίας, τόσο λόγω των νέων τεχνολογιών, όσο και σχετικά εύκολου τρόπου παραγωγής.

Η έκταση, αλλά και η εγχώρια παραγωγή της ουσίας επιβεβαιώνεται επίσης, τόσο από τις αυξανόμενες κατασχέσεις της Αστυνομίας, όσο και από τον πρόσφατο εντοπισμό εργαστηρίου παρασκευής της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης.

Η έκταση του φαινομένου της χρήσης τόσο της κοκαΐνης, όσο και της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, επιβεβαιώνεται επίσης από την έρευνα ανάλυσης αστικών λυμάτων. Συγκεκριμένα, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας για το έτος 2019 διαπιστώθηκε ότι η χρήση κοκαΐνης στη Λεμεσό ξεπερνά τον μέσο όρο κατανάλωσης άλλων ευρωπαϊκών πόλεων.

Σε ό,τι αφορά στην ηρωίνη, η γενική μείωση της ενδέχεται να οφείλεται:

– Στη μείωση της διαθεσιμότητας της ηρωίνης τα τελευταία χρόνια, κάτι που αποτελούσε και πανευρωπαϊκό φαινόμενο,

– Στη μείωση των αλλοδαπών υπηκόων κρατών της ΕΕ, ανάμεσα στους οποίους η χρήση της ηρωίνης ήταν διαχρονικά επικρατέστερη,

– Στη στροφή των χρηστών ηρωίνης σε άλλες ουσίες, λόγω της μη διαθεσιμότητας της.

Ταυτόχρονα, παρά τη γενική μείωση στον αριθμό των ατόμων που καταγράφονται στη θεραπεία λόγω χρήσης ηρωίνης, όπως φαίνεται στο πιο κάτω γράφημα, παρατηρείται μια αύξηση κατά το έτος 2019 στον αριθμό των «νέων χρηστών» ηρωίνης, αυτών δηλαδή που ζήτησαν βοήθεια για πρώτη φορά στη ζωή τους, κατά το συγκεκριμένο έτος.

Η αύξηση αυτή φαίνεται να οφείλεται στον αυξανόμενο αριθμό, τα τελευταία δύο χρόνια φοιτητών/τριών από χώρες της Νότιας Ασίας, σχεδόν όλοι/ες εκ των οποίων αποτείνονται για θεραπεία λόγω χρήσης ηρωίνης.

Σε ότι αφορά τη συμπεριφορά υψηλού κινδύνου, όπως είναι η ενδοφλέβια χρήση, όπως φαίνεται πιο κάτω, διαχρονικά φαίνεται μια σταθερή μείωση στην ενδοφλέβια χρήση. Η τάση αυτή ενδέχεται να οφείλεται από τη μια στη μείωση των χρηστών ηρωίνης, ανάμεσα στους οποίους είναι επικρατέστερη η ενδοφλέβια χρήση, και από την άλλη στις διαχρονικές προσπάθειες της ΑΑΕΚ για εφαρμογή παρεμβάσεων μείωσης της βλάβης, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών που συνδέονται με τη χρήση, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η ενδοφλέβια χρήση.

*Την ερχόμενη Τετάρτη, 11 Μαΐου, η «Σημερινή online» ανοίγει το φάκελο «εξάρτηση παιδιών και εφήβων στο διαδίκτυο».