Μεταναστευτικό: Αυξάνονται οι ροές και ο κοινωνικός αντίκτυπος

Αν ήθελε κανείς να αποτυπώσει την εικόνα της Κύπρου σε σχέση με το Μεταναστευτικό, θα την ζωγράφιζε ως ένα πλοιάριο γεμάτο ασφυκτικά με Κύπριους πολίτες, να βουλιάζει αργά και σταθερά, την ώρα που η στεριά είναι πλημμυρισμένη από… «μετανάστες» που διοχετεύονται από τα κατεχόμενα αλλά και από το βαθύ κράτος της Τουρκίας. Εθνικό ζήτημα, οικονομία και κοινωνία πλήττονται την ώρα που το σκηνικό μοιάζει αδιέξοδο.

Ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής, τον περασμένο Μάρτιο ενώπιον της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής ανέφερε πως «η Πράσινη Γραμμή είναι πλέον ο χώρος τροφοδοσίας του 90% του συνόλου των μεταναστών που φτάνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία… καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια ώστε να μπορέσουμε να αποφορτίσουμε τη χώρα». Παράθεσε δε στοιχεία λέγοντας πως τους τρεις πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους έχουν φτάσει σχεδόν 5.000 άτομα, τα οποία έχουν υποβάλει αιτήσεις ασύλου στη Δημοκρατία, κάτι το οποίο δημιουργεί μια πολύ δυσοίωνη προοπτική για το 2022. «Είναι άλλο να μπορείς να επιστρέψεις 680 και άλλο να υποδέχεσαι την ίδια ακριβώς περίοδο 5.000, αυτό δημιουργεί έναν τεράστιο φόρτο για τη χώρα, τον οποίο δυσκολευόμαστε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε είτε σε θέματα υποδομών είτε και σε θέματα οικονομίας».

Τρομάζουν οι αριθμοί των εκτιμήσεων του Frontex

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022 καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός παράτυπων διελεύσεων από τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2016, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία που δημοσιοποίησε ο Frontex.

Ο τρίτος πιο ενεργός μεταναστευτικός διάδρομος ήταν αυτός της Ανατολικής Μεσογείου, κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2022, με σημαντικό μέρος της μεταναστευτικής κίνησης να αφορά την Κύπρο.

Ο αριθμός των ατόμων που μπήκαν παράτυπα στο έδαφος της ΕΕ το πρώτο τρίμηνο του 2022 ξεπέρασε τους 7.000 ανθρώπους, σημειώνοντας αύξηση 132% σε σχέση με την ίδιο περίοδο το 2021.

Από ένα σύνολο 7.005 ατόμων που εντοπίστηκαν να έχουν διέλθει τα σύνορα παράτυπα στην Ανατολική Μεσόγειο, τα 5.100 είχαν εισέλθει παράτυπα στα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας τους πρώτους μήνες του έτους. Ο αριθμός των παράτυπων αφίξεων στην Κύπρο τριπλασιάστηκε σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρσι.

Πιο συγκεκριμένα, τον Μάρτιο, ο αριθμός των μεταναστών που εντοπίστηκαν έχοντας μπει στην Κύπρο παράνομα διπλασιάστηκε σε σχέση με πέρσι, φτάνοντας στα 3.250 άτομα.

Στο 213% η αύξηση των παράτυπων μεταναστών στην Κύπρο, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο της περασμένης χρονιάς και αφορά τα δύο τρίτα των διελεύσεων στην περιοχή. Αν θέλουμε να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα, αφορά 9.230 άτομα.

Από πού έρχονται όμως οι περισσότεροι μετανάστες στον διάδρομο της Ανατολικής Μεσογείου; Νιγηρία, Συρία και Κονγκό (Κινσάσα).

Παράλληλα, τον Μάιο ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών αυξήθηκε κατά 55%, φτάνοντας στους 2.226 στην περιοχή της ΕΕ.

Συνολικά μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου του 2022 καταγράφηκαν σε όλα τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 40.300 παράνομες διελεύσεις, έχοντας αυξηθεί κατά 57% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2021. Σχεδόν οι μισές παράτυπες διελεύσεις καταγράφηκαν στον διάδρομο των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αν και η συντριπτική πλειοψηφία των Ουκρανών προσφύγων πέρασαν στην ΕΕ μέσω νόμιμων σημείων διέλευσης.

Στα στοιχεία δεν περιλαμβάνονται οι πρόσφυγες από την Ουκρανία, καθώς και πρόσφυγες που περνούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω νόμιμων σημείων διέλευσης στα σύνορα.

Επίσης, επισημαίνεται ότι οι αριθμοί αφορούν τους εντοπισμούς παράτυπων διελεύσεων, με τη διευκρίνιση πως αρκετές φορές το ίδιο άτομο μπορεί να επιχειρήσει να διέλθει τα σύνορα πάνω από μια φορά.

Στον διάδρομο των Δυτικών Βαλκανίων, όπου καταγράφηκαν σχεδόν οι μισές παράτυπες διελεύσεις το πρώτο τρίμηνο του 2022, ο αριθμός αυξήθηκε κατά 115% στα 18.300 άτομα. Τον Μάρτη ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που εντοπίστηκαν στην περιοχή σχεδόν τριπλασιάστηκε σε σχέση με τον Μάρτη πέρσι, φτάνοντας στα 6.650 άτομα. Η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών ήταν Σύριοι και Αφγανοί.

Στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ καταγράφηκε αύξηση κατά 714% στις παράτυπες αφίξεις, καθώς όπως σημειώνεται ορισμένοι Ουκρανοί πολίτες δεν πέρασαν την ΕΕ μέσω σημείων συνοριακού ελέγχου, αν και η πλειοψηφία επέλεξαν τα επίσημα σημεία εισόδου. Οι αριθμοί των παράτυπων διελεύσεων κατά το πρώτο τρίμηνο επταπλασιάστηκαν αλλά παρέμειναν χαμηλοί στις 950, ενώ τον Μάρτιο δωδεκαπλασιάστηκαν στα περίπου 600 άτομα.

Τέλος, στο Κανάλι της Μάγχης τριπλασιάστηκε ο αριθμός των ατόμων που θέλησαν να κατευθυνθούν προς το Ηνωμένο Βασίλειο ξεπερνώντας τα 8.900 κατά το πρώτο τρίμηνο. Τα μισά από αυτά τα άτομα αποτράπηκαν από το να αναχωρήσουν από την ΕΕ και τα μισά διασώθηκαν από τις βρετανικές Αρχές.

Σύμφωνα με τον Frontex, ο οργανισμός έχει παρουσία 2.100 αξιωματικών και προσωπικού με αντικείμενο τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Γιατί επιλέγουν την Κύπρο και πόσο κοστίζει ο επαναπατρισμός τους;

Τα ερωτήματα που τίθενται, πολλά: Γιατί επιλέγουν τις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου; Γιατί είναι κατά το πλείστον άνδρες; Και, τελικά, πόσο κοστίζει στην Κύπρο να επιστρέψει τους μετανάστες στις χώρες τους;

Πηγές ανέφεραν στη «Σ» πως ορδές ανδρών από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ταξιδεύουν μέσω Τουρκίας με την “Turkish airlines”, με στόχο να φτάσουν στην ελεύθερη Κύπρο. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο κάθε μετανάστης κοστίζει στην Κυπριακή Δημοκρατία 1000 - 1500 ευρώ για να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος στην κυπριακή κοινωνία;

Ο όγκος των μεταναστευτικών ροών προς την Κύπρο αυξάνεται επικίνδυνα και ο αντίκτυπος στην κυπριακή κοινωνία κάνει τα θεμέλιά της να τρίζουν. Όπως αναφέρει στη «Σ» ο κ. Ανδρέας Μορφίτης, «οι συνθήκες ανασφάλειας και αποσταθεροποίησης στην κοινωνική συνοχή δημιουργούν ταυτόχρονα σοβαρά ρήγματα στη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού με διαφαινόμενο τον κίνδυνο να καταστούμε μειοψηφία στην ίδια μας την πατρίδα. Οι επανειλημμένες δηλώσεις των προέδρων κοινοτήτων αλλά και της πλειοψηφίας των κατοίκων των περιοχών που έχουν πληγεί περισσότερο, οι οποίοι περιγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα τις συνθήκες ανασφάλειας και κοινωνικής αναταραχής που βιώνουν κάθε μέρα και κάθε βράδυ, ζητώντας και απαιτώντας την παρέμβαση της Πολιτείας για να επανέλθει η κατάσταση στοιχειωδώς στην ομαλότητα, επιβεβαιώνουν όσα προαναφέρονται».

Η κυπριακή κοινωνία έπαψε πλέον να είναι μια ασφαλής κοινωνία. Οι αξίες που την διέπουν έχουν αρχίσει να εκλείπουν η μία μετά την άλλη, ενώ την ίδια ώρα τίθεται ζήτημα προτύπων σε μια κοινωνία που σιγά-σιγά χάνει την ταυτότητά της.

«Πρόσφυγας» ή «μετανάστης»;

Η πολιτική διάσταση του θέματος, δεν θα αναπτυχθεί στο συγκεκριμένο άρθρο και όσα γράφονται άνωθεν, αναφέρονται ως τροφή για σκέψη.

Η Κύπρος άλλωστε δεν έκλεισε ποτέ την πόρτα της σε όσους «πρόσφυγες» ζήτησαν άσυλο.

Κι εδώ είναι που δημιουργείται η «μεγάλη παρεξήγηση»!

Πως ορίζεται ο «πρόσφυγας» και πως ο «μετανάστης»;

Σύμφωνα με την UNHCR, οι πρόσφυγες είναι άτομα τα οποία διαφεύγουν από ένοπλες συρράξεις ή διώξεις. Στα τέλη του 2018, υπήρχαν 25,9 εκατομμύρια πρόσφυγες παγκοσμίως, σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία ο αριθμός έχει ανέβει ακόμη περισσότερο. Η κατάσταση στην οποία βρίσκονται είναι συχνά τόσο επικίνδυνη και δύσκολη που αναγκάζονται να διασχίσουν εθνικά σύνορα για να αναζητήσουν ασφάλεια σε γειτονικές χώρες. Αναγνωρίζονται συνεπώς σε διεθνές επίπεδο ως «πρόσφυγες» και έχουν πρόσβαση στην παροχή βοήθειας από τα κράτη, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και άλλους οργανισμούς. Αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες ακριβώς επειδή είναι πολύ επικίνδυνο για αυτούς να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και χρειάζεται να αναζητήσουν καταφύγιο κάπου αλλού. Πρόκειται για ανθρώπους στους οποίους η άρνηση ασύλου έχει πιθανότατα θανάσιμες συνέπειες.

Οι μετανάστες επιλέγουν να μετακινηθούν, όχι εξαιτίας κάποιας άμεσης απειλής δίωξης ή θανάτου, αλλά κυρίως για να βελτιώσουν τη ζωή τους αναζητώντας καλύτερες εργασιακές συνθήκες ή, σε κάποιες περιπτώσεις, για να ενωθούν με μέλη της οικογένειάς τους που βρίσκονται ήδη στο εξωτερικό, όπως επίσης για εκπαιδευτικούς ή άλλους λόγους.

Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες που δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους με ασφάλεια, οι μετανάστες δεν αντιμετωπίζουν αντίστοιχο εμπόδιο στην επιστροφή τους. Εάν επιλέξουν να επιστρέψουν, θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν την προστασία της κυβέρνησής τους.

Αναφερόμαστε σε ‘πρόσφυγες’ όταν εννοούμε ανθρώπους που τρέπονται σε φυγή λόγω πολέμου ή διώξεων διασχίζοντας διεθνή σύνορα. Και χρησιμοποιούμε τον όρο ‘μετανάστες’ όταν εννοούμε ανθρώπους που μετακινούνται για λόγους οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στο νομικό ορισμό του πρόσφυγα.

Είναι οι Κύπριοι ρατσιστές;

Την ίδια ώρα ο Ψυχολόγος Στέλιος Κωνσταντίνου μάς απαντάει αν οι Κύπριοι είναι εγκλωβισμένοι στις ταμπέλες του ρατσισμού.

Όπως μας εξηγεί, «σε αυτό το ερώτημα χρειάζεται να λάβουμε υπόψη έναν σημαντικό παράγοντα… τις ατομικές διαφορές. Γνωρίζουμε ότι ο κάθε άνθρωπος διαμορφώνει τη δική του στάση βάσει ενός μεγάλου αριθμού παραγόντων. Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιο άτομο αν και αυτήκοο τέτοιων σχολίων, έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και να κρίνει τι είναι υγιές να υιοθετήσει και τι όχι… Σε άλλες περιπτώσεις παρατηρείται μια ακόμα ‘‘κατηγορία’’ ατόμων που χωρίς επεξεργασία κάποιες φορές υιοθετούν και μιμούνται συμπεριφορές ρατσισμού… Η απάντηση αυτού του ερωτήματος είναι άμεσα συνυφασμένη με τον παράγοντα των ατομικών διαφορών… Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του στάση, σωστή ή λανθασμένη».

Ξανά προς ψήφιση οι «300»

Η ψηφοφορία του νομοσχεδίου για την πρόσληψη 300 ειδικών αστυνομικών για επιτήρηση της Γραμμής Αντιπαράταξης για αναχαίτιση των μεταναστευτικών ροών, που ήταν προγραμματισμένη για την Ολομέλεια της περασμένης Πέμπτης, αναβλήθηκε εν μέσω διαφωνιών. Θα οδηγηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής, ξανά, την ερχόμενη εβδομάδα. Την αναβολή ζήτησε το ΑΚΕΛ, προκαλώντας την οργίλη αντίδραση του ΕΛΑΜ, που δήλωσε πως μια εβδομάδα αναβολής αντιστοιχεί σε άφιξη άλλων 1.000 παράτυπων μεταναστών.

Υπενθυμίζεται ότι τα καθήκοντα των 300 συμβασιούχων αστυνομικών θα είναι, μεταξύ άλλων, η περιπολική κάλυψη πιθανών σημείων διέλευσης από τη Γραμμή Αντιπαράταξης, η συνοδεία παράτυπων μεταναστών και η φύλαξη των κέντρων φιλοξενίας.