«Παλιρροϊκά» τα κύματα μεταναστών

Το πρώτο εξάμηνο του 2022 ήταν αρκετό για να φτάσουμε τον αριθμό των μεταναστών που έφθασαν κατά το έτος 2021. Απομένουν μερικές εκατοντάδες για να ξεπεραστεί ο περσινός τεράστιος αριθμός των μεταναστευτικών ροών, κάτι το οποίο θα συμβεί τους επόμενους μήνες ή και βδομάδες.

«Δεξαμενή που ξεχειλίζει», «ανοικτή πληγή», «Λερναία Ύδρα», «εθνική απειλή» είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που δόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης και αρμοδίους στην προσπάθεια να αποτυπωθεί η πραγματική εικόνα του μεταναστευτικού ζητήματος στην Κύπρο. Όπως δηλώνει και η Κυβέρνηση, οι αιτούντες πολιτικό άσυλο ανέρχονται σήμερα στο 5% του πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, όταν σε όλες τις χώρες πρώτης γραμμής της Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό δεν υπερβαίνει το 1%.

Η «Σημερινή» ζήτησε από τις αρμόδιες υπηρεσίες τα στοιχεία των μεταναστευτικών ροών για τους πρώτους έξι μήνες του 2022 και τις απελάσεις ή επαναπατρισμούς που καταγράφηκαν.

12.045 αφίξεις μεταναστών το πρώτο εξάμηνο του 2022

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Δημοκρατίας, υπολογίζεται ότι τη δεδομένη στιγμή παραμένουν στην Κυπριακή Δημοκρατία περίπου 50.000 μετανάστες, που είτε κατέχουν το καθεστώς ασύλου ή συμπληρωματικής προστασίας είτε η εξέταση της αίτησής τους είναι σε διαδικασία εκκρεμότητας. Τα τελευταία στοιχεία του 2021 καταγράφουν ότι πέραν των 12.000 ανθρώπων παραμένουν παράνομα στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ θα έπρεπε να είχαν αναχωρήσει.

Μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022 είχαμε την άφιξη 12.045 αιτητών ασύλου στην Κύπρο. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών (περίπου το 85%) που κατέφθασαν στη Δημοκρατία είναι μονήρεις άνδρες ηλικίας 20-45 ετών. Το υπόλοιπο 15% διαμοιράζεται μεταξύ γυναικών και παιδιών, ενώ ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι παρουσιάζεται αύξηση του αριθμού των ασυνόδευτων ανηλίκων που καταφθάνουν. Οι περισσότεροι μετανάστες στον διάδρομο της Ανατολικής Μεσογείου προέρχονται από τη Νιγηρία, τη Συρία και το Κονγκό (Κινσάσα). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις του Frontex έδειξαν ότι ο αριθμός των μεταναστευτικών ροών στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 213%, την ίδια ώρα που ο μεταναστευτικός διάδρομος της Ανατολικής Μεσογείου χαρακτηρίζεται ως τρίτος πιο ενεργός κατά τους πρώτους μήνες του 2022.

Το 2021 καταγράφηκαν 13.235 αφίξεις μεταναστών - αιτητών ασύλου στη Δημοκρατία. Εξ αυτών το 85% έφτασαν παράνομα από τη γραμμή αντιπαράταξης προερχόμενοι από την Τουρκία. Οι περισσότεροι φτάνουν στα κατεχόμενα από το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου και στη συνέχεια προωθούνται στην Πράσινη Γραμμή. Η καταγωγή των πλείστων μεταναστών αφορά τις προαναφερθείσες χώρες. Συγκεκριμένα, το 2021 έφτασαν στην Κύπρο 3.051 Σύριοι, 1.723 Κονγκολέζοι, 1.555 Νιγηριανοί, 998 Πακιστανοί, 986 Ινδοί, 775 Καμερουνέζοι, 686 από το Μπανγκλαντές, 677 Σομαλοί, 619 Νεπαλέζοι, 460 από τη Σιέρα Λεόνε και 1.705 από άλλες χώρες.

Με απλά μαθηματικά, απομένει η κάθοδος 1.190 ανθρώπων για να ισοφαρίσει τον περσινό αριθμό των μεταναστών που έφτασαν στο νησί, τη στιγμή που μόλις έκλεισε το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Επαναπατρίστηκαν 2.774 μετανάστες εντός του 2022

Ως αντίδραση μπροστά στις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές, η Κυβέρνηση έχει εντατικοποιήσει το πρόγραμμα επαναπατρισμού των ατόμων των οποίων οι αιτήσεις εξετάστηκαν και απορρίφθηκαν από την Υπηρεσία Ασύλου.

Η Κυπριακή Δημοκρατία συνομολόγησε συμφωνίες τόσο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους ευρωπαϊκούς Οργανισμούς, όπως ο Frontex, όσο και σε διμερές επίπεδο με άλλα κράτη μέλη όπως η Γερμανία, η Γαλλία και το Βέλγιο. Αποτέλεσμα των προσπαθειών είναι η αύξηση του αριθμού των επιστροφών κατά το πρώτο εξάμηνο, σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Συγκεκριμένα, μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022 επαναπατρίστηκαν 2.774 μετανάστες, ενώ το 2021 επέστρεψαν στις χώρες τους 2.320 άτομα. Το 2020 επαναπατρίστηκαν 1.272 μετανάστες, το 2019 επέστρεψαν 417 μετανάστες και το 2018 επέστρεψαν 695 παράτυποι μετανάστες.

Η απέλαση ή επαναπατρισμός των μεταναστών που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στη Δημοκρατία διενεργείται μόνο αεροπορικώς είτε με εμπορικές πτήσεις είτε με ναυλωμένες πτήσεις. Ναυλωμένες πτήσεις μπορεί να οργανώσει η Κυπριακή Δημοκρατία μόνη της ή να ζητήσει τη διοργάνωσή τους από τον FRONTEX για λογαριασμό της είτε να συμμετάσχει σε ναυλωμένες κοινές πτήσεις που διοργανώνουν άλλες χώρες.

Ήδη η Κύπρος έχει συμμετάσχει σε σειρά τέτοιων κοινών πτήσεων που οργανώθηκαν από άλλα κράτη μέλη όπως το Βέλγιο για επιστροφή στο Κονγκό, η Γερμανία για επιστροφή στο Πακιστάν και η Ελλάδα για επιστροφή στο Μπανγκλαντές. Επιπλέον, η Κύπρος έχει πραγματοποιήσει σειρά δικών της ναυλωμένων πτήσεων και στόχος των αρμοδίων είναι να εντατικοποιηθούν.

Η μόνη επιστροφή διά θαλάσσης πραγματοποιείται για παράτυπους μετανάστες που καταφθάνουν από τον Λίβανο, στο πλαίσιο της διακρατικής συμφωνίας που έχει συνομολογήσει η Κύπρος με τον Λίβανο. Στην περίπτωση αυτή οι παράτυποι μετανάστες επιστρέφονται με ασφάλεια με σκάφη που ναυλώνει η Κυπριακή Δημοκρατία.

Πουρνάρα: 300 αφίξεις μεταναστών την εβδομάδα

Παρακλάδι του Μεταναστευτικού είναι η δημιουργία Κέντρων, τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν και να παράσχουν σε αυτούς τους ανθρώπους ό,τι είναι αναγκαίο κατά τη διαμονή τους στη χώρα.

Το πιο γνωστό σε όλους είναι το Κέντρο Φιλοξενίας Πουρνάρα, το οποίο κυριολεκτικά «ξεχειλίζει» από μετανάστες. Ένας χώρος ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως «υγειονομική βόμβα» με αλλεπάλληλες καταγγελίες στη Βουλή για εντοπισμό σοβαρών ασθενειών, όπως το AIDS, η Ηπατίτιδα Β΄ και Γ΄ καθώς και η σύφιλη.

Το εν λόγω Κέντρο μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 800 άτομα, ενώ τη δεδομένη στιγμή υπάρχουν 1.774 άνθρωποι που ζουν εντός του Πουρνάρα. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 1.398 άντρες και 376 γυναίκες. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών καταδεικνύει τη στοχευμένη κάθοδο που λέχθηκε πιο πάνω. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους προέρχονται από τη Συρία, το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές, το Αφγανιστάν, το Κονγκό και τη Νιγηρία, ενώ οι πλείστοι αιτητές είναι ηλικίας 18-30 χρονών. Ακόμη, εντός του Πουρνάρα φιλοξενούνται 206 παιδιά. Ο μέσος όρος παραμονής των μεταναστών στο Κέντρο είναι περίπου 30 ημέρες.

Η «Σ» επικοινώνησε με τη Διευθύντρια του Κέντρου, Λώρα Ιακωβίδου, η οποία ανέφερε ότι το Πουρνάρα μετά τις μαζικές ροές Φεβρουαρίου - Μαΐου είχε φτάσει σχεδόν τις 3.000 άτομα. Συμπλήρωσε ότι μετά από συντονισμένες προσπάθειες αυτός ο αριθμός σήμερα είναι στα 1.800 άτομα, ενώ την τελευταία εβδομάδα έχουν μεταφερθεί και στο Κέντρο Φιλοξενίας «Λίμνες» άτομα στα οποία επιδόθηκε και απορριπτική απόφαση.

Μιλώντας για τα προβλήματα του Κέντρου ανέφερε ότι το βασικότερο ζήτημα είναι ο υπερπληθυσμός και οι συνεχιζόμενες αφίξεις. Σημείωσε ότι πρόβλημα παρουσιάζεται και με το θέμα της στέγασής τους μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών τους, με αποτέλεσμα κάποιοι να παραμένουν στο ΚΕΠΥ ή να προσπαθούν να παραβιάσουν την εξωτερική περίφραξη για να εισέλθουν το βράδυ.

Ερωτηθείσα για τις συμπλοκές και τα περί γκετοποίησης του χώρου, διευκρίνισε ότι «τη δεδομένη στιγμή δεν έχουμε θέματα συμμοριών εντός του Κέντρου». Τόνισε ότι όποια προβλήματα υπάρχουν κατά καιρούς είναι είτε προσωπικά προβλήματα είτε προβλήματα μεταξύ ομοεθνών. Ακόμη, υποστήριξε ότι ζήτημα συνύπαρξης υπάρχει όταν αυξάνεται ο αριθμός κυρίως λόγω του περιορισμένου χώρου. «Ο χώρος μπορεί να φιλοξενήσει περί τα 1000 άτομα, αλλά τη δεδομένη στιγμή έχουμε πέραν των 300 αφίξεων την εβδομάδα».

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάθε ευκαιρία οι κάτοικοι της Κοκκινοτριμιθιάς και των γύρω περιοχών βγαίνουν στους δρόμους και διαμαρτύρονται για την κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή λόγω των αυξημένων αφίξεων στο Πουρνάρα.

Περισσότερες οι αφίξεις μεταναστών από τις γεννήσεις

Στην Ad Hoc κοινοβουλευτική Επιτροπή για μελέτη του δημογραφικού προβλήματος βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα (5/7) ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Κωνσταντίνου, ο οποίος παρομοίασε το μεταναστευτικό ως μία δεξαμενή που έχει ξεχειλίσει. Όπως είπε, «το νιώθει ο κόσμος που είναι κοντά στη ‘‘δεξαμενή’’ και σταδιακά πλημμυρίζει όλη τη χώρα. Γι’ αυτό διαπιστώνεται το πρόβλημα ακόμα και στις πιο ακριβές περιοχές των πόλεων».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάστασης είναι ότι δύο συνεχόμενες χρονιές έφτασαν περισσότεροι άνθρωποι στη Δημοκρατία παρά από τις γεννήσεις που καταγράφηκαν. Συγκεκριμένα, το 2021 στην Κύπρο υπήρξαν 10.700 γεννήσεις, όταν την ίδια περίοδο υπήρξαν 13.000 και πλέον αιτήσεις ασύλου. Στο α’ εξάμηνο 2022 καταγράφηκαν 4.250 γεννήσεις, ενώ την ίδια περίοδο υπήρξαν 12.000 αφίξεις στη χώρα. Ο κ. Κωνσταντίνου, σχολιάζοντας αυτούς τους αριθμούς, ανέφερε ότι αυτό το πράγμα δεν συμβαίνει σε καμιά άλλη χώρα και ότι τίθεται θέμα ανανέωσης του πληθυσμού.

Κατά την περσινή περίοδο, η Υπηρεσία Ασύλου εξέτασε 16.000 αιτήσεις, ενώ υπήρξαν 13.000 αρνητικές απαντήσεις και ρεκόρ επιστροφών, αλλά οι αφίξεις και οι νέες αιτήσεις ήταν πολλαπλάσιες των επιστροφών. Τη δεδομένη στιγμή εκκρεμούν 31.315 αιτήσεις στην Υπηρεσία Ασύλου και στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας.

Σημαντικό ζήτημα προκύπτει με τον επαναπατρισμό των παράτυπων μεταναστών, αφού από τους 30.000 μετανάστες των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν, περίπου 12-13 χιλιάδες ζουν στο νησί και εκκρεμεί η διαδικασία απέλασής τους.

Ραγδαία αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τα μέσα του 2021

Ραγδαία αύξηση προκύπτει στις μεταναστευτικές ροές από τον Σεπτέμβρη του 2021. Όπως λέχθηκε στη Βουλή, οι αιτήσεις εκτινάχθηκαν όταν η Τουρκία άνοιξε την οδό των χωρών της Υποσαχάριας Αφρικής. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, οδηγεί του μετανάστες στις ελεύθερες περιοχές της Δημοκρατίας, μέσω της γραμμής αντιπαράταξης, ενώ περνούν από Κωνσταντινούπολη και Τύμπου. Περίπου 80-100 μετανάστες περνούν στις ελεύθερες περιοχές από τη γραμμή αντιπαράταξης, ενώ αρκετοί είναι αυτοί οι οποίοι έρχονται δια θαλάσσης και καταλήγουν στον κόλπο της Μόρφου.

Παράδειγμα της στρατευμένης προώθησης μεταναστών από την Τουρκία είναι ότι το πρώτο εξάμηνο του 2022 δόθηκε το καθεστώς προσφυγικής προστασίας σε 121 περιπτώσεις, αποδεικνύοντας ότι στην Κύπρο έρχονται κυρίως οικονομικοί μετανάστες.

40 εκ. ευρώ τον χρόνο σε επιδόματα

Τα επιδόματα από τα δημόσια ταμεία προς τους μετανάστες ανέρχονται σε 40 εκατομμύρια τον χρόνο, ενώ οι δαπάνες για ενοίκια είναι κοντά στα 14,5 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, σύμφωνα με όσα ανέφερε στην Επιτροπή η Υφυπουργός Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση. Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει τις δαπάνες που αφορούν τις υποδομές.

Τα αποτρεπτικά μέτρα

Μπροστά στη συνεχιζόμενη κάθοδο των μεταναστών στην Κύπρο, η Κυβέρνηση έλαβε μια σειρά αποτρεπτικών μέτρων, με στόχο να σταματήσει να θεωρείται η χώρα ένας ελκυστικός χώρος αφίξεως μεταναστών. Πέραν των συμφωνιών για επαναπατρισμό μεταναστών, η Δημοκρατία προχώρησε και στη χρήση φυσικών εμποδίων για να περιοριστούν οι αφίξεις από τα κατεχόμενα, ενώ εξετάζεται και η αύξηση του μέτρου και σε άλλες περιοχές. Επίσης, η Βουλή ψήφησε υπέρ της πρόσληψης 300 συμβασιούχων αστυνομικών, οι οποίοι θα επιτηρούν την Πράσινη Γραμμή, ενώ εκκρεμεί και η εγκατάσταση του συστήματος ηλεκτρονικής παρακολούθησης.

Όσον αφορά το Κέντρο Φιλοξενίας Πουρνάρα, δρομολογήθηκε η τοποθέτηση διπλής εξωτερικής περίφραξης, ενώ έχει ενισχυθεί και η φρούρηση τόσο με αστυνομική παρουσία όσο και με ιδιωτική εταιρεία φύλαξης. Ως μέτρο για αποσυμφόρηση των δομών φιλοξενίας, γίνεται μετακίνηση πληθυσμού από τις δομές σε άλλους χώρους.