«Να κρατηθούμε ώς την απελευθέρωση»

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Γεώργιος ανοίγει τα χαρτιά του στη «Σημερινή». Σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη, μιλά για τη ζωή του, την παρ’ ολίγον εισδοχή του στην Ιατρική Σχολή και τις προτεραιότητες της αρχιερατείας του. Θεωρεί «λήξαν» το θέμα της αναγνώρισης του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, ενώ δίνει απαντήσεις για τους ψιθύρους περί «δοσοληψιών» μεταξύ Συνοδικών, την αποκατάσταση του Παγκράτιου Μερακλή και τον ρόλο της Εκκλησίας στη δύσκολη ιστορική συγκυρία που διάγουμε ως κυπριακός Ελληνισμός. Μιλά ακόμη για την αγάπη που έχει για την ανάγνωση βιβλίων. Επιπλέον, προτρέπει τον λαό στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του να «κρατηθούμε και θα έρθει η μέρα της απελευθέρωσης. Εκείνος που αγωνίζεται έχει ελπίδες για νίκη. Εκείνος που τα εγκαταλείπει όλα, οπωσδήποτε δεν θα έχει καμία ελπίδα».

Μακαριότατε, χρόνια πολλά, ευχαριστούμε που μας ανοίξατε πρόθυμα τις πόρτες του γραφείου σας εδώ στην Αρχιεπισκοπή και μας παραχωρείτε αυτήν τη συνέντευξη. Να σας ευχηθούμε καλή αρχιερατεία και να πάνε όλα κατ’ ευχήν στο δύσκολο έργο το οποίο αναλαμβάνετε.

Ευχαριστώ πολύ για τις ευχές σας και για τα χρόνια τα πολλά για τις μέρες που περνούμε. Αλλά και για τις ευχές σας για τη νέα αποστολή που αναλαμβάνω στην Εκκλησία. Θα είναι η βοήθεια του Θεού αλλά και η βοήθεια όλων στήριγμά μου προκειμένου να εκπληρώσω τα όσα υποσχέθηκα και επιθυμώ να κάνω για τον κυπριακό λαό.

Η Αθηένου, η παρ’ ολίγον είσοδος στην Ιατρική και ο πόθος της Ιεροσύνης

Πριν μπούμε στην ουσία της συζήτησής μας, αν μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για εσάς προκειμένου να σας γνωρίσουμε καλύτερα. Πείτε μας λίγο για τις οικογενειακές σας καταβολές και τα παιδικά σας χρόνια, τις σπουδές σας στη Χημεία και τη Θεολογία.

Γεννήθηκα στην Αθηένου από μια ιερατική οικογένεια, αφού ο πατέρας μου ήταν ιερέας και επομένως από νωρίς είχα τον πόθο της ιεροσύνης. Είχαμε στο χωριό μου μιαν ωραία συνήθεια, που διατηρείται μέχρι τώρα: να υπάρχει κάθε πρωί και κάθε βράδυ Όρθρος και Εσπερινός. Δεν έλειπα καμιά φορά από την Εκκλησία. Ακόμη και όταν είχα εξετάσεις προεισαγωγικές για το Πανεπιστήμιο, έπρεπε να πάω στον Εσπερινό. Ήταν κάτι σαν ανάγκη για εμένα και έτσι μέσα μου υπήρχε πάντα ο πόθος της ιεροσύνης.

Η Χημεία προέκυψε κάπως έκτακτα. Ήμουν καλός μαθητής και οι γονείς μου με έσπρωξαν να πάω στο Πρακτικό. Τελειώνοντας το Πρακτικό αναζητούσα μια σπουδή και εγώ ήθελα Θεολογία. Τότε, ήταν δύσκολοι οι καιροί και δεν είχαμε τα μέσα τα οικονομικά για να σπουδάσουμε και θα έπρεπε να επιλέξω μιαν υποτροφία. Η Ελληνική Κυβέρνηση έδινε σε όλους του κλάδους. Θα έπρεπε να δώσω εξετάσεις για να πάρω αυτήν την υποτροφία γιατί συναγωνιζόμασταν πολλοί Κύπριοι για την υποτροφία που δινόταν για τη Θεολογία. Αλλά ήταν δύσκολο για εμένα, επειδή στο Πρακτικό δεν είχα Λατινικά και τότε ήταν δύσκολο να πάμε σε ιδιαίτερα… Έτσι έδωσα εξετάζεις εις τη Χημεία, πήρα την υποτροφία και την σπούδασα. Μάλιστα, κάτι το οποίο θυμάμαι έντονα, είχα κάνει αίτηση για υποτροφία στην Ιατρική και πήγα να την παραδώσω στην Πρεσβεία της Ελλάδας. Και μέσα στην Πρεσβεία σκέφτηκα πως η Ιατρική είναι πολλά χρόνια και αφού σκέφτομαι να σπουδάσω Θεολογία -που ήταν πάντα ο στόχος μου-, δεν γίνεται… Και έσχισα επί τόπου την αίτηση για την Ιατρική και έκανα αίτηση για τη Χημεία. Πήρα την υποτροφία, ήταν αρκετά τα χρήματα που μας έδιναν, και σπούδασα Χημεία… Όταν τελείωσα τη Χημεία, δούλεψα κάποια χρόνια σε ένα χημείο μεταλλίου εδώ στην Κύπρο και έβγαλα κάποια χρήματα και σπούδασα και τη Θεολογία. Εν τω μεταξύ είχα κάνει αίτηση για διορισμό στα σχολεία, και ήρθε η σειρά μου και διορίστηκα ως καθηγητής Χημείας και δούλεψα στα σχολεία. Ενδιάμεσα, ενόσω δούλευα στα σχολεία, στα επτά χρόνια χειροτονήθηκα διάκονος και συνέχισα να είμαι καθηγητής όντας και κληρικός.

Έχω άλλα τέσσερα αδέρφια. Είμαι ο πρώτος και έχω τρεις αδερφούς και μιαν αδερφή, εκ των οποίων ο ένας ζει στη Λευκωσία και οι υπόλοιποι στην Αθηένου.

Χημεία και Θεολογία. Η αίσθηση πάντως που υπάρχει είναι πως, ειδικά οι θετικές επιστήμες με τη θρησκεία έχουν μεταξύ τους μια σχέση… αλληλοδιάψευσης. Νιώσατε ποτέ να διχάζεστε ως θεολόγος και ως χημικός;

Όχι, αντίθετα η μία επιστήμη υποβοηθά την άλλη γιατί απαντούν σε διαφορετικά ερωτήματα. Οι θετικές επιστήμες και η Χημεία, για παράδειγμα, εξετάζει την ύλη… Πότε έγινε, ποια είναι η σύστασή της… Ενώ η Θεολογία ερευνά τον σκοπό της ύλης… Γιατί υπάρχει, γιατί έγινε, ποιος την έκανε…

Επομένως άλλα ερωτήματα θα εξετάσει και άλλες απαντήσεις θα δώσει η Επιστήμη και άλλες η Θεολογία. Δεν υπάρχει καμιά φορά σύγκρουση.

Υπάρχουν θεολόγοι που αμφισβητούν τα επιτεύγματα της Επιστήμης. Θα τα αποδώσουμε σε μια δική τους εσωτερική διάθεση, όχι στη θεολογία τους. Και υπάρχουν και επιστήμονες που αρνούνται τον Θεό. Είναι μια δική τους τοποθέτηση… Δεν είναι απόρροια της επιστήμης τους…

Στις 8 Ιανουαρίου η ενθρόνιση – Ποιοι πήραν πρόσκληση

Μακαριότατε, να δούμε λίγο τα της ενθρόνισης, που θα γίνει 8 Ιανουαρίου. Μπορούμε να πούμε ποιοι έχουν προσκληθεί, ποιοι θα παρευρεθούν;

Οπωσδήποτε όλες οι ξένες, Ορθόδοξες Εκκλησίες αλλά και η Ρωμαιοκαθολική και άλλες, καλούνται. Τους ανακοινώνεται ότι θα γίνει η ενθρόνιση και τους ζητούμε στο τέλος να μας πληροφορήσουν για τυχόν εκπροσώπησή τους. Δεν είναι αναγκασμένος κανένας να έρθει, ούτε και έχουμε απαίτηση να έρθει. Λέμε μάλιστα ότι είναι το έθος στις ενθρονίσεις να στέλνουν εκπροσώπους οι προκαθήμενοι επειδή έχουν άλλο κύρος και δεν θα ήθελαν να αποσπάσουν την προσοχή του κόσμου από τον ενθρονιζόμενο. Συνήθως έτσι γίνεται… Φυσικά αν κάποιος προκαθήμενος θα θέλει να μας τιμήσει, θα είναι χαρά μας να έρθει.

«Λήξαν» το ζήτημα του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας

Αυτές τις πρώτες μέρες δεχτήκατε πολλά τηλεφωνήματα και μηνύματα συγχαρητηρίων από ηγέτες και προκαθημένους σχεδόν όλων των Εκκλησιών. Δεχτήκατε και από τον Πατριάρχη Μόσχας ή από τον Μητροπολίτη Κιέβου;

Από τον Μητροπολίτη Κιέβου πήρα επιστολή, αμέσως. Από τον Μόσχας όχι ακόμα.

Γνωρίζουμε πως η αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας έγινε από τον μακαριστό Χρυσόστομο Β’ με άλλους Συνοδικούς -την πλειοψηφία - μεταξύ των οποίων και εσείς. Πλην όμως όχι από το σύνολο της Ιεράς Συνόδου. Αυτό τι σημαίνει; Η Εκκλησία της Κύπρου αναγνωρίζει το Αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας;

Βεβαίως. Η πλειοψηφία της Συνόδου το αναγνώρισε. Και αυτό δεν έχει άλλον εξωτερικό τύπο για να εκφραστεί παρά μόνο στη μνημόνευση του Μητροπολίτη Κιέβου από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου.

Ήδη εγώ στην πρώτη μου λειτουργία τα Χριστούγεννα τον μνημόνευσα. Και δεν το κάνουμε αυτό επειδή το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ένας ελληνικός κατά βάση θεσμός, αλλά επειδή αυτό είναι το δίκαιο. Τα δίκαια των Οικουμενικών Συνόδων και των Κανόνων, δίνουν στον Οικουμενικό Πατριάρχη το δικαίωμα να αναγνωρίζει, να ανακηρύσσει Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Υπάρχουν ακόμη και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στους κόλπους της Εκκλησίας της Κύπρου τάσεις υποστηρικτικές στο Πατριαρχείο Μόσχας, σχετικά με τη μη αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας; Και αν ναι, πώς βλέπετε να γεφυρώνεται αυτό το χάσμα μεταξύ των Συνοδικών που υποστηρίζουν το Αυτοκέφαλο του Κιέβου και αυτών που αντιτίθενται.

Νομίζω δεν θα υπάρξουν. Αν και υπήρξαν κάποιες φωνές ότι θα ξαναετίθετο το θέμα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, αλλά νομίζω δεν θα υπάρξει γιατί από τη στιγμή που εγώ τον μνημονεύω (σ.σ. τον Μητροπολίτη Κιέβου) και οι Συνοδικοί συλλειτουργούν μαζί μου, νομίζω ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

Έχουν δοθεί οικόπεδα στον Ταμασσού για να ψηφίσει;

Μακαριότατε, με το πέρας της εκλογικής διαδικασίας, ήταν άμεση η αποκατάσταση του ειρηνικού κλίματος που αρμόζει στην Ιερά Σύνοδο. Ωστόσο υπάρχουν διάφοροι «τοξικοί» ψίθυροι για το πώς επιτεύχθηκε η πλατιά πλειοψηφία της εκλογής σας στην Ιερά Σύνοδο. Έχουν γίνει συμφωνίες μεταξύ συνοδικών; Έχουν δοθεί υποσχέσεις για επισκοπικούς θρόνους; Μέχρι και για οικόπεδα έχουμε ακούσει, που θα δίνονταν στον Ταμασσού για να σας ψηφίσει. Ισχύει τίποτε απ’ όλα αυτά;

Όχι. Αυτά είναι εντελώς ψίθυροι και εικασίες… Μερικά πράγματα υπήρχαν από το παρελθόν ως αιτήματα και θεωρήθηκε από κάποιους -ίσως και δημοσιογράφους-, ότι θα έχουν ανασυρθεί τώρα από τα συρτάρια για να τοποθετηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τέτοιες διαπραγματεύσεις δεν γίνονται. Η τοποθέτηση του κάθε Επισκόπου ήταν ανάλογη με τη συνείδησή του και ανάλογα με την τοποθέτησή μας στα καίρια ζητήματα της Εκκλησίας και της Ορθοδοξίας.

Παραδείγματος χάριν, κάνω αυτήν τη διευκρίνιση, από τη στιγμή της σύστασης της Μητρόπολης Ταμασσού, υπήρχε πάγιο αίτημα η Λακατάμια, που χωρίστηκε στα δύο (η πάνω Λακατάμια δόθηκε σε μια Μητρόπολη και η κάτω σε άλλη), να ενοποιηθεί. Αυτό δεν εκτέθηκε τώρα. Απλώς επειδή υπήρχε παλιό αίτημα, φυσικό ήταν να το ανακινήσουν…

Συζητήθηκε δηλαδή το θέμα της Λακατάμιας τώρα;

Όχι, το ανακίνησαν απλώς οι δημοσιογράφοι, έχοντας υπ’ όψιν τους ότι ήταν παλιό πάγιο αίτημα της Μητρόπολης (σ.σ. Ταμασσού). Αλλά είμαι πάντα στη διάθεση του καθενός, και όλοι μας ως Σύνοδος, κάτι το οποίο θα διευκολύνει και τον λαό και τη λειτουργία της Συνόδου, να το δούμε, δεν είναι κάτι το θέσφατο. Εκείνα τα οποία δεν αλλάζουν είναι τα δόγματά μας.

Σας στεναχωρεί που κάποιοι κύκλοι, μάλλον συγκεκριμένοι, διασπείρουν αυτές τις κουβέντες για δοσοληψίες, συμφωνίες πίσω από κλειστές πόρτες κ.λπ;

Όχι. Απλώς δεν θα ήθελα να δώσω συνέχεια σε αυτά τα πράγματα. Είναι κάτι το οποίο σιγά-σιγά θα δουν ότι διαψεύδεται και θα σταματήσουν.

Πρόσω ολοταχώς για φοιτητικές εστίες στη Λευκωσία

Είχατε πει πριν από την εκλογή σας αλλά και μετά πως προτίθεστε να συνεχίσετε και να επεκτείνετε το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας μας. Μιλήσατε για κατασκευή φοιτητικών εστιών στη Λευκωσία, αντίστοιχων με αυτές που έγιναν στη Λεμεσό για τους φοιτητές του ΤΕΠΑΚ. Μπορούμε να πούμε πού θα γίνουν, πότε, πόσο κόσμο θα εξυπηρετούν;

Είχα πει ότι η Εκκλησία είναι πάντα το καταφύγιο όσων έχουν ανάγκη. Είτε αυτή η ανάγκη είναι οικονομική είτε είναι ηθική είτε είναι πνευματική. Επομένως, ένα μεγάλο ποσοστό του λαού μας έχει ανάγκη οικονομική στήριξη. Και ανάμεσα σε αυτούς, πρώτοι απ’ όλους είναι οι φοιτητές, οι οποίοι δεν βρίσκουν ένα κατάλυμα προσιτό στο βαλάντιό τους. Και είχα πει αυτό το πράγμα το οποίο προτίθεμαι να το υλοποιήσω. Μάλιστα, αμέσως μετά την ενθρόνιση, την ερχόμενη εβδομάδα θα καλέσω τους ειδικούς εδώ για να δούμε πού έχουμε χώρο και πού βολεύει για να κάνουμε αυτό το πράγμα.

Γιατί αισθάνθηκα πράγματι ντροπή -χωρίς να επιρρίπτω ευθύνη στους ίδιους τους φοιτητές- να πηγαίνουν δικοί μας άνθρωποι να ενοικιάζουν στα κατεχόμενα. Είναι ντροπή για την κοινωνία μας, όχι για τους ίδιους…

Θα είναι και για τους φοιτητές των ιδιωτικών πανεπιστημίων ή μόνο γι’ αυτούς του δημόσιου;

Γιατί όχι; Δεν είναι μόνο και αποκλειστικά γι’ αυτούς που φοιτούν στα κυβερνητικά. Θα είναι για όσους έχουν ανάγκη.

Τουλάχιστον 100 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί πολύτεκνης οικογένειας

Για το επίδομα που είπατε πως θα δώσετε στις πολύτεκνες οικογένειες. Έχουμε κάτι συγκεκριμένο που μπορούμε να πούμε;

Όχι ακόμα. Είναι ένα εθνικό ζήτημα και αυτό. Αν ο δείκτης τεκνογονίας έχει πέσει στο 1,3, δεν ανανεωνόμαστε ως Ελληνισμός εις την Κύπρο. Επομένως χρειάζεται κάποια ώθηση, ώστε να γίνουν περισσότερες γεννήσεις. Λέω ότι πρέπει να είναι ένα ουσιαστικό επίδομα.

Μπορούμε να προσδιορίσουμε το ύψος του;

Εγώ λέω ότι τουλάχιστον πρέπει να είναι 100 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί, πέραν των δύο παιδιών… Θα δούμε και τις μελέτες… Θα καλέσω την επιτροπή των Πολυτέκνων και τους ειδικούς μας εδώ, για να μπορέσουμε να δώσουμε μίαν ώθηση σε αυτούς τους νέους ανθρώπους, που θέλουν μεν να κάνουν παιδιά αλλά σκέφτονται και μια ποιότητα ζωής που θέλουν να δώσουν στα παιδιά τους.

Γίνεται αυτό και στην Ελλάδα, στη Θράκη νομίζω όπου υπάρχουν οι Μουσουλμάνοι και οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι κινδυνεύουν να γίνουν μειονότητα. Είναι και σε εμάς μεγάλος ο κίνδυνος, είναι εθνικό το ζήτημα της υπογεννητικότητας.

Ετοιμάζονται άμεσες μεταρρυθμίσεις για τον «προσηλυτισμό»

Ιερές εικόνες, λείψανα και προσηλυτισμός. Μακαριότατε, δηλώσατε πως πρόθεσή σας είναι να μπει ένα όριο σε όλα αυτά τα φαινόμενα και θα φέρετε το θέμα στην Ιερά Σύνοδο, η οποία έχει και τον τελικό λόγο. Ωστόσο, αν καταλάβαμε καλά, ειδικά για το θέμα του μοναχισμού, εσείς θα προτείνετε να εισέρχονται στα μοναστήρια ως δόκιμοι όσοι θέλουν και μετά από 2-3 χρόνια θα αποφασίζουν αν θέλουν να μείνουν ή όχι;

Εγώ λέω ότι η Εκκλησία της Κύπρου είχε πάντα μια παράδοση που έγινε σεβαστή στους αιώνες στην Κύπρο αλλά και σε όλες τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Και αυτή η παράδοσή μας διαπνέεται από την ελευθερία την οποία έδωσε ο Χριστός όποιος θέλει να τον ακολουθήσει και όποιος θέλει να ακολουθήσει άλλον δρόμο. Και λέω ότι αυτήν την παράδοση, κινδυνεύουμε να την χάσουμε από κάποια ξενόφερτα συστήματα, τα οποία εισβάλλουν και στην Κύπρο. Είναι ίσως και το γεγονός ότι τώρα υπάρχει διακίνηση και ιδεών και κόσμου και πληθυσμού, η εικόνα μεταφέρει καθημερινά και στα σπίτια μας και στον καθένα μας τι γίνεται σε όλον τον κόσμο και επηρεαζόμαστε. Η εικόνα η παλιά, ειδικότερα για τον μοναχισμό, έλεγε ότι ένας που ήθελε να γίνει μοναχός έπαιρνε μεν την απόφαση, αλλά πήγαινε να δοκιμάσει τον εαυτό του. Να μείνει λίγο καιρό στο μοναστήρι, να ξαναπάει, να έρθει, να δει τι συστήματα υπάρχουν στα μοναστήρια, να δει αν μπορεί να συμβιώσει και να δουν και οι άλλοι αν μπορούν να συμβιώσουν μαζί του και οι άλλοι μοναχοί -να σε δούμε, να μας δεις έλεγαν… και τότε να έρθεις- και όταν αποφάσιζε να πάει, πήγαινε.

Δεν υπήρχε αυτό το βίαιο το οποίο παρατηρείται κάποτε -γιατί έχουμε και προσφυγές στα δικαστήρια- ότι προσεγγίζονται κάποια παιδία και αν είναι 18 χρονών σημαίνει ότι έχουν ελευθερία μεν, αλλά κάποτε αργούμε να πάρουμε σωστές αποφάσεις. Προσεγγίζονται, πείθονται, μπαίνουν στα μοναστήρια και τους απαγορεύεται η έξοδος… Είναι τόσος ο πόλεμος που τους γίνεται, που τους λένε οι δικοί τους ελάτε και δεν φεύγουν από εκεί. Ε, αυτό πρέπει να σταματήσει.

Υπάρχει μια αντίληψη έξω στην κοινωνία, πως είναι συγκεκριμένοι Μητροπολίτες που υποστηρίζουν αυτήν τη μέθοδο εισδοχής στα μοναστήρια. Συζητήσατε μαζί τους;

Τα λέγαμε στο περιθώριο των συναντήσεών μας στην Ιερά Σύνοδο. Αλλά τώρα ως υπεύθυνος θα το θέσω πιο επίσημα, γιατί προηγουμένως δεν είχα το δικαίωμα να θέσω κάτι τέτοιο. Και λέω ότι στην Αρχιεπισκοπή υπάγονται κάποια μοναστήρια και αν δώσουμε το παράδειγμα εμείς, θα ακολουθήσουν και άλλοι, είναι φυσικό να ακολουθήσουν και άλλοι.

Αποκατάσταση Παγκράτιου Μερακλή - «Εξαρτάται…»

Παγκράτιος Μερακλής. Το 1996 ήσασταν γραμματέας της Ιεράς Συνόδου και άρα γνωρίζετε από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Ξέρουμε ότι τα «κλειδιά» της υπόθεσης τα κρατά ο Μητροπολίτης Μόρφου, ο οποίος φαίνεται τις τελευταίες μέρες πως είναι διατεθειμένος να φέρει το θέμα στη Σύνοδο. Αν το κάνει, εσείς ως Προκαθήμενος θα υποστηρίξετε την κατάργηση της αργίας του Παγκράτιου Μερακλή;

Εξαρτάται από την τεκμηρίωση που θα κάνει (σ.σ. ο Μητροπολίτης Μόρφου). Αν έρθει και πει ότι έγινε ένα λάθος ή ότι έγινε μια παρανόηση στις κατηγορίες, βεβαίως. Αλλά πρώτα θα τον συναντήσει. Έχω την εντύπωση ότι και προηγουμένως ο Άγιος Μόρφου έκανε την προσέγγιση και ο ίδιος ο Αρχιμανδρίτης (σ.σ. ο Παγκράτιος) δεν ήθελε να έρθει το θέμα στη Σύνοδο. Εάν το φέρει ο οικείος Μητροπολίτης, ασφαλώς και θα το δούμε. Χωρίς όμως να ξέρω τι θα φέρει, ποια θέματα θα φέρει, τι διευκρινίσεις και πώς θα γίνει η έκβαση της υπόθεσης.

Και επειδή πολλοί απέδωσαν σ’ εμένα ότι εγώ τον κατηγόρησα, δεν ήμουν μέλος της Συνόδου για να τον κατηγορήσω. Γραμματέας ήμουν.

Μακαριότατε, συχνά αναφέρεστε στον ρόλο που διαδραμάτισε ιστορικά η Εκκλησίας μας για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας του λαού μας σε χρόνους πολύ δύσκολους. Σήμερα, τον 21ον αιώνα, πού συνίσταται η ελληνική μας ταυτότητα εδώ στην Κύπρο, Μακαριότατε, και ποιος ο ρόλος της Εκκλησίας σε αυτόν τον ταυτοτικό προσδιορισμό;

Έχουμε αποκτήσει από το 1960 μια σχετική ελευθερία. Έχουμε μια δική μας κυβέρνηση, αλλά οπωσδήποτε καταλαβαίνουμε όλοι ότι αυτή η ελευθερία δεν είναι πλήρης. Και ιδίως μετά την τουρκική εισβολή, καταπατούνται πλήρως τα ανθρώπινά μας δικαιώματα. Εμείς που ζούμε εδώ τώρα, έχουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν οι άλλοι Ευρωπαίοι και όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι; Δεν μπορούμε να πάμε στα κατεχόμενά μας σπίτια, να αποκτήσουμε περιουσία εκεί, δεν μπορούμε να διακινηθούμε ελεύθερα. Επομένως βρισκόμαστε υπό κατοχή, υπό δύσκολες συνθήκες. Και η Εκκλησία οφείλει και τώρα να περικρατήσει και να στηρίξει τον λαό μέχρι να δημιουργηθούν οι συνθήκες ανάκτησης της ελευθερίας του και επιστροφής στα σπίτια του. Μέχρι τότε θα πρέπει να κρατήσει αυτόν τον ρόλο της εθνικής καθοδήγησης. Και όταν χρειάζεται και να επικρίνει και να νουθετεί την κυβέρνηση, αλλά και όταν χρειάζεται να την επαινεί για σωστές θέσεις τις οποίες λαμβάνει. Και να δίνει και στον λαό ένα μάθημα αξιοπρέπειας πώς θα πρέπει να θυμάται και τους προγόνους του, πώς να σκέφτεται και τις γενιές που θα έρθουν, για να κρατηθεί ο τόπος όπως των πήραμε ελληνικός.

Ο Κωστής ο Παλαμάς λέει, «χρωστάμε σ’ όσους πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν κριτές να μας δικάσουν οι αγέννητοι και οι νεκροί».

Η ιστορία είναι ένας συνεταιρισμός τριών πραγμάτων: αυτών που έφυγαν, αυτών που ζουν και αυτών που θα έρθουν. Όταν λείπουν οι δυο, δεν μπορείς να κάνεις τροποποίηση της Ιστορίας.

Όταν θα τελειώσουν όλα αυτά και θα αποκτήσουμε όλες τις ελευθερίες που απολαμβάνουν οι άλλοι και ένας άνθρωπος θα έχει μία ψήφο, επομένως θα είναι κατοχυρωμένα τα πάντα, η Εκκλησία θα αποθέσει στους ώμους της κυβέρνησης που θα είναι εκλεγμένη δημοκρατικά.

Ξέρω ότι είστε αναγνώστης βιβλίων όχι μόνο θρησκευτικών, αλλά και πολιτικών και ιστορικών και άλλων. Θέλετε να μας πείτε κάτι που διαβάσατε τελευταία;

Είναι πολλά τα βιβλία που διαβάζω. Φέτος εξαντληθήκαμε στα βιβλία για τη Μικρά Ασία. Ήταν κάτι στο οποίο δακρύσαμε όλοι, αυτό το ορόσημο και έχει η καρδιά μας σπαράξει στον πόνο γι’ αυτές τις αλησμόνητες πατρίδες -δεν θα τις πω χαμένες πατρίδες- και στην παρακαταθήκη που μας άφησαν όσοι πέρασαν από εκεί για 3000 χρόνια. Το τελευταίο βιβλίο είναι αυτό του Γιώργου Καραμπελιά («1909 -1922: Επανάσταση και αντεπανάσταση στην Ελλάδα»)… Είναι αυτά τα οποία μας κρατούν στο συναίσθημα αλλά και τη γνώση. Μπορεί μερικά πράγματα να τα ξέρουμε, αλλά νιώθουμε αυτό το συναίσθημα να μας γεμίζει αυτές τις μέρες και θέλουμε να το κρατήσουμε.

«Να κρατηθούμε...»

Τέλος, ένα μήνυμα προς τον λαό της Κύπρου μας με αφορμή την είσοδό μας στο 2023.

Το μήνυμα είναι ότι φτάσαμε σχεδόν τον μισό αιώνα κατοχής. Ζούμε όμως εδώ 35 αιώνες ως Έλληνες. Και είναι μια μικρή περίοδος αυτή σε σχέση με εκείνη που πέρασαν οι πρόγονοί μας. Να κρατηθούμε και θα έρθει η μέρα της απελευθέρωσης. Εκείνος που αγωνίζεται, έχει ελπίδες για νίκη. Εκείνος που τα εγκαταλείπει όλα, οπωσδήποτε δεν θα έχει καμία ελπίδα. Ο Θεός θα μας βοηθήσει… Βοηθά εκείνους που βοηθούν τον εαυτό τους.