Αγάθη Κορωνίδου: Πιστή σύζυγος του αγωνιστή Αντρέα Κορωνίδη
Στις 16 Αυγούστου απεβίωσε σε ηλικία 96 ετών και κηδεύτηκε στη γενέτειρά της, Κακοπετριά, σεβαστή και ενάρετη δέσποινα, η αφανής αλλά λαμπρή αγωνίστρια Αγάθη Αντρέα Κορωνίδη. Η κηδεία της ήταν σεμνή κι απέριττη. Στενοί συγγενείς και συγχωριανοί της συνόδεψαν την υπερήλικη αγωνίστρια στην τελευταία της κατοικία. Απούσα η εκπροσώπηση των Συνδέσμων Αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Άλλωστε ποιοι και πόσοι από τους αρμοδίους των Συνδέσμων ήταν υποχρεωμένοι να γνωρίζουν την προσφορά της στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ; Ποιος από τους βουλευτές της περιοχής Σολέας ή εκπρόσωπος του κράτους, που με τις θυσίες των αγωνιστών ιδρύθηκε, μπήκε στον κόπο να παραστεί ή να στείλει ένα στεφάνι στο φέρετρο της αγωνίστριας; Δυστυχώς, ούτε εγώ παρέστην, διότι μια μέρα μετά πληροφορήθηκα τον θάνατο της σεβαστής αείμνηστης Αγάθης, την οποία από το 1955 εκτιμούσα για την προσφορά και την όλη στάση της στον Αγώνα. Γνώριζα ότι η αγωνίστρια αυτή ήταν από τις πρώτες που είχε μυηθεί στην ΕΟΚΑ, από τον σύζυγό της αείμνηστο Αντρέα Κορωνίδη, έναν από τους πρώτους που όρκισε ο επίσης αείμνηστος Αντρέας Παπαδόπουλος. Και ήταν η σεμνή και ταπεινή Αγάθη μια από τις πρώτες Κακοπετρίτισσες, που ανέλαβε με δυο άλλες το πλύσιμο των ενδυμάτων της πρώτης αντάρτικης ομάδας της Κακοπετριάς, στην οποία ανήκε και ο σύζυγός της.
Το όνομα αυτού Διγενής
Θυμάμαι σαν να ’ταν χθες, όταν θα βαφτιζόταν το πρώτο τους παιδί, τι όνομα θα του δινόταν. Ο πατέρας ήταν δεσμώτης. Είχε συλληφθεί στις 22 Δεκεμβρίου 1955 μαζί με τον Χαράλαμπο Κυριακίδη και είχαν μεταφερθεί στη Λεύκα, μετά στον Ξερό και τελικά στο κολαστήριο των Πλατρών, όπου κακοποιήθηκαν βάναυσα από τους εκεί Βρετανούς βασανιστές και τον προδότη Αντρέα Κεραυνό, πρώην αντάρτη με τον Διγενή στα λημέρια των Σπηλιών. Η αναπάντεχη σύλληψή του δεν του επέτρεψε να μιλήσει με τη γυναίκα του για το όνομα που θα δινόταν στο παιδί. Κι όταν ήρθε η στιγμή της βάπτισης, επικρατέστερα ονόματα ήταν δύο. Ελευθέριος και Διγενής. Είχαν όμως γίνει όλες οι ετοιμασίες για τη βάπτιση και πήραν το παιδί στην εκκλησία για το Μυστήριο. Ο Παπανεόφυτος, που θα τελούσε τη βάπτιση, περίμενε να του πουν ποιο όνομα να δώσει στο νεοφώτιστο. Τότε, κάποιος συναγωνιστής και στενός φίλος του Κορωνίδη, που ήταν εκεί, είπε ότι ο πατέρας του παιδιού, δυο μέρες πριν από τη σύλληψή του, μιλούσε σε φίλους του για την επικείμενη βάπτιση και ότι θα έδινε στο παιδί του το όνομα του Αρχηγού της ΕΟΚΑ, τον οποίο είχε γνωρίσει και θαυμάσει λίγες μέρες νωρίτερα, στις 13 Δεκεμβρίου, στο κρησφύγετο του Βρυσιού, όπου είχε φιλοξενηθεί ο Αρχηγός μετά τη μάχη των Σπηλιών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 12 Δεκεμβρίου το βράδυ ο Διγενής με τους αντάρτες Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου, Χαρίλαο Ξενοφώντος και Λάμπρο Καυκαλίδη διέσπασαν τον κλοιό των Βρετανών στρατιωτών και κατέφυγαν κυνηγημένοι από τα λημέρια των Σπηλιών στην Κακοπετριά, όπου διανυκτέρευσαν στο σπίτι του Νικόλα Πίτσιλλου. Εκεί ο Αντρέας Κορωνίδης ήταν επικεφαλής της ομάδας που όλη τη νύχτα φρουρούσε τον Αρχηγό. Την επόμενη νύχτα ο Κορωνίδης με τον Ιάκωβο Ιωαννίδη (Γιαννή του Βωβού), είχαν μεταφέρει τροφή και άλλα χρειώδη στο κρησφύγετο του Βρυσιού, όπου είχε προωθηθεί ο Διγενής. Εκεί γνωρίστηκαν και, όπως έλεγε μετά τον Αγώνα, είχε θαυμάσει τον Γέρο και είχε αποφασίσει να δώσει το όνομα Διγενής στο παιδί του. Έτσι είχε βαπτιστεί νυχτιάτικα στον ιερό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στη γενέτειρά του Κακοπετριά, ο Διγενής του Αντρέα και της Αγάθης Κορωνίδη, στην απουσία του δεσμώτη πατέρα του, ο οποίος είχε απολυθεί ανθρώπινο ράκος από το κολαστήριο των Πλατρών, μετά από δύο εβδομάδες φρικτών βασανιστηρίων. Σε λίγες μέρες ο αγωνιστής συνελήφθη και πάλι, οπότε τα βασανιστήρια στις Πλάτρες ήταν χειρότερα και πιο απάνθρωπα. Προσπαθούσαν οι βασανιστές ανακριτές να του αποσπάσουν πληροφορίες για τον Διγενή και τους αγωνιστές του χωριού του. Του έσπασαν δόντια με γροθιές, του στράβωσαν τη μύτη και του προκάλεσαν σοβαρά τραύματα σ’ όλο το κορμί.
Ο Α. Κορωνίδης δείχνει στους δημοσιογράφους τη σπασμένη από τι γροθιές των βασανιστών μύτη του. Σε άλλη φωτογραφία δείχνει τα σπασμένα δόντια του.
Από τη μέρα της απόλυσης του αγωνιστή άρχιζε το μαρτύριο της οικογένειας Κορωνίδη. Ο Αντρέας, με τα πολλαπλά τραύματα που του προκάλεσαν οι βασανιστές, ήταν ανήμπορος να κινηθεί και να εργαστεί. Κι η Αγάθη με τον μικρό Διγενή, πιστή σύζυγος και στοργική μάνα, προσπαθούσε, όσο μπορούσε, να εργάζεται για να συντηρήσει την οικογένεια. Ένα μικρό επίδομα τής είχε χορηγηθεί από την ΕΟΚΑ, αλλά δεν ήταν αρκετό. Μερικοί συναγωνιστές και συγγενείς ενίσχυαν, στο μέτρο του δυνατού, την αγωνιστική οικογένεια, ενώ οι κινήσεις του ζεύγους, ιδιαίτερα του Αντρέα, παρακολουθούνταν διακριτικά από πράκτορες του εχθρού. Οι Βρετανοί είχαν συγκεκριμένες πληροφορίες για τη δράση του Αντρέα και προσπαθούσαν, από τη στιγμή που τον άφησαν ελεύθερο, να εντοπίσουν συνεργάτες του. Εκείνος, όμως, παρά τη στενή παρακολούθησή του από τους πράκτορες του εχθρού, τα κατάφερε να τους ξεγελάσει. Εξασφάλισε διαβατήριο με το όνομα Αντρέας Ττοουλή -αυτό ήταν το πραγματικό του επίθετο, διότι Χριστόδουλος ήταν το όνομα του πατέρα του-, κι έτσι πήγε στην Αθήνα, όπου με τη βοήθεια του εκεί κλιμακίου του Αγώνα έδωσε διάσκεψη Τύπου, κατά την οποία κατήγγειλε τη Βρετανία για το στυγνό καθεστώς της σε βάρος του κυπριακού λαού, που αγωνιζόταν για την ελευθερία του. Έδειξε στους Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους τα δόντια που του έσπασαν με τις γροθιές τους οι βασανιστές και τα σημάδια που του είχαν προκαλέσει κατά τις απάνθρωπες ανακρίσεις τους σε όλο του το σώμα. Η διάσκεψη-καταγγελία εκείνη του Κορωνίδη στην ελληνική πρωτεύουσα προκάλεσε δυσμενέστατα σχόλια για τη συμπεριφορά της αποικιακής κυβέρνησης στην Κύπρο και η διεθνής κοινή γνώμη εξέφρασε αποτροπιασμό για τη βρετανική βαρβαρότητα σε βάρος των Ελλήνων της Κύπρου. Ο Κορωνίδης έμεινε στην Αθήνα ως «πολιτικός πρόσφυγας» και γύρισε στην Κύπρο μετά τον Αγώνα.
Η Αγάθη έμεινε στην Κύπρο με τον μικρό Διγενή κι έδινε τον δικό της τίμιο αγώνα για την επιβίωση τη δική της και του παιδιού της. Βασικό της οικονομικό στήριγμα μια πενιχρή χορηγία της ΕΟΚΑ. Κάθε τέλος του μήνα μού έδινε ο Αντρέας Παπαδόπουλος, υπεύθυνος της ΕΟΚΑ Κακοπετριάς, τον φάκελο με τη χορηγία και τον έδινα στην αείμνηστη Αγάθη. Θυμάμαι το μειδίαμά της, όταν με πολλή προσοχή πήγαινα στο σπίτι της για να της δώσω τον φάκελο και να την ρωτήσω αν χρειαζόταν κάτι να μου πει για να το μεταφέρω στον Παπαδόπουλο, που είχε την ευθύνη για τη συντήρηση της οικογένειας Κορωνίδη. Ποτέ, όμως, η περήφανη Αγάθη, παρά τη φτώχια της, δεν ζήτησε κάτι περισσότερο από τη χορηγία. Έμεινε μόνη με το παιδί της και με την προσμονή του γυρισμού του αγαπημένου της συζύγου, τον οποίο επισκέφτηκε μόνο μια φορά, αν δεν κάνω λάθος, στην Αθήνα.
Με το τέλος του Αγώνα γύρισε στην Κύπρο, ελεύθερος πια, κοντά στη γυναίκα του και το παιδί τους ο Αντρέας Κορωνίδης κι άρχισε να δραστηριοποιείται με τον τουρισμό. Με κόπους και μόχθους κατόρθωσε να κτίσει στην Κακοπετριά το ξενοδοχείο «Ελλάς». Ακόμα κι εκεί έδειξε την άδολη αγάπη του στην Ελλάδα, στα ιδανικά της οποίας έμεινε απαρασάλευτος μέχρι τον αιφνίδιο θάνατό του ενώ κυνηγούσε στα βουνά της γενέτειράς του Κακοπετριάς, αφήνοντας πρόωρα την οικογένειά του, η οποία είχε στο μεταξύ μεγαλώσει. Εκτός από τον πρωτότοκο, τον Διγενή, ο Αντρέας και η Αγάθη Κορωνίδη είχαν κάμει ακόμη δυο παιδιά, τη Μυριάνθη, που πήρε το όνομα της μάνας του Αντρέα και τον Χριστάκη -Χριστόδουλο- που πήρε το όνομα του πατέρα του, του γέρο Ττοουλή Κόρωνου-Κοντογιώρκη.
Η αείμνηστη σεμνή αγωνίστρια Αγάθη, που απεβίωσε στις 16 περασμένου Αυγούστου, εκτός από τα τρία παιδιά της, καταλείπει 8 εγγόνια και 5 δισέγγονα. Ελαφρό να ’ναι το χώμα που την σκέπασε. Αιωνία της η μνήμη.
