Πάει Υπουργικό προς έγκριση το νομοσχέδιο για την αναδοχή

Στην τελική ευθεία βρίσκεται το νομοσχέδιο για την αναδοχή παιδιών στην Κύπρο. Όπως αναφέρει στη «Σημερινή» η Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση, ολοκληρώθηκε ο νομοτεχνικός έλεγχος από τη Νομική Υπηρεσία και θα προωθηθεί εντός των ημερών για έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο. Αναφορικά με το τι θα προνοεί το νομοθετικό πλαίσιο και τι αλλάζει με το νομοσχέδιο στην αναδοχή των παιδιών, η κ. Ανθούση σημειώνει ότι σκοπός του νομοσχεδίου είναι η ρύθμιση της φροντίδας και της προστασίας παιδιού που τίθεται υπό τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας δυνάμει νόμου ή απόφασης Δικαστηρίου ή με τη συγκατάθεση των γονέων ή ασκούντων τη γονική μέριμνα. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει:

(α) τη διαδικασία έγκρισης καταλληλότητας των ανάδοχων γονέων και των υποχρεώσεών τους,

(β) την τήρηση Μητρώων,

(γ) τις παρεχόμενες υπηρεσίες στους αναδεχόμενους,

(δ) τη διαδικασία εποπτείας της αναδοχής,

(ε) τα κριτήρια ένταξης παιδιού στην ημιανεξάρτητη διαβίωση, και

(στ) τη μετάβαση του παιδιού στην ενηλικίωση.

Διευκρινίζεται ότι, μέχρι σήμερα, οι μορφές αναδοχής είναι η συγγενική, η παραδοσιακή, η διημερεύουσα, η έκτακτη και η αναδοχή για ομάδα παιδιών. Με το εν λόγω νομοσχέδιο προστίθεται η επαγγελματική αναδοχή, η οποία θα παρέχεται σε παιδιά με αναπηρία, σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας ή συμπεριφοράς. Για την εν λόγω μορφή αναδοχής θεσπίζονται σαφείς προϋποθέσεις μέσω του νομοσχεδίου, τόσο σε ό,τι αφορά την καταλληλόλητα όσο και τα προσόντα των ατόμων αυτών.

«Το σημαντικότερο και ουσιαστικότερο σημείο που επιτυγχάνεται με το νέο νομοσχέδιο είναι η ενδυνάμωση της φωνής του ίδιου του παιδιού σε όλα τα στάδια της διαδικασίας της αναδοχής, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα παιδιά θα τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες που είναι κατάλληλες για την ανάπτυξη και την ευημερία τους, προστατεύοντας το συμφέρον τους και πολλαπλασιάζοντας τα κοινωνικά οφέλη γι’ αυτά». Επίσης, με τις προτεινόμενες νομοθετικές αλλαγές, αναμένεται να θεσμοθετηθούν μηχανισμοί εποπτείας από πλευράς των αρμόδιων Υπηρεσιών του Κράτους, με στόχο τη μέγιστη προστασία των παιδιών.

Τα κριτήρια για την αναδοχή ενός παιδιού

Όπως εξηγεί η κ. Ανθούση, η αναδοχή παιδιών είναι ένας κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών ηλικίας 0-18 χρονών, που αρχικά εφαρμόστηκε στην Κύπρο το 1956 με την ψήφιση του περί Παίδων Νόμου. «Ένα παιδί μπορεί να τεθεί υπό τη φροντίδα του κράτους στις περιπτώσεις που το φυσικό οικογενειακό περιβάλλον είναι ακατάλληλο για το παιδί και το συμφέρον του. Η μετακίνηση ενός παιδιού από τη φυσική του οικογένεια και η ανάληψη της φροντίδας του από το κράτος αποτελεί ύστατο μέτρο και εφαρμόζεται αφού εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες στήριξης της οικογένειας. Τα παιδιά υπό τη φροντίδα του κράτους τοποθετούνται είτε σε ανάδοχες οικογένειες είτε σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας. Η αναδοχή μπορεί να αφορά μέρες, μήνες ή και χρόνια».

Η Υφυπουργός τονίζει ότι η έγκριση των ανάδοχων οικογενειών γίνεται στη βάση αξιολόγησης με αυστηρά κριτήρια καταλληλότητας του γονικού ρόλου και των συνθηκών διαβίωσης. «Όπως αναφέρθηκε, με τις προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, πρωταρχικό λόγο στο συνταίριασμα θα έχει το ίδιο το παιδί. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπεται η δημιουργία Επιτροπής Συνταιριάσματος, που θα εξετάζει τις ιδιαίτερες και ατομικές ανάγκες ενός παιδιού, καθώς και την καταλληλότητα των αναδόχων, με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού».

Πρόνοιες για προστασία από τη βία στην οικογένεια

Κληθείσα να σχολιάσει τι πρόνοιες περιλαμβάνονται σε περιπτώσεις βίας στην οικογένεια, η κ. Ανθούση διευκρινίζει ότι, εάν διαπιστωθεί βία αναδεχόμενου παιδιού από την ανάδοχη οικογένεια, ενεργοποιείται η διαδικασία σύμφωνα με τον Περί Βίας στην Οικογένεια Νόμο και λαμβάνονται μέτρα προστασίας του περιλαμβανομένης της άμεσης μετακίνησής του από την οικογένεια. Σε ό,τι αφορά τον ανάδοχο, αυτός καταγγέλλεται, αφαιρείται από το μητρώο και παύει να έχει το δικαίωμα αναδοχής.

Πόσο διαδεδομένος είναι ο θεσμός της αναδοχής στην Κύπρο

Όσον αφορά το ερώτημα πόσο διαδεδομένος είναι ο θεσμός της αναδοχής στην Κύπρο, η κ. Ανθούση αναφέρει πως είναι γεγονός, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία που δίνονται πιο πάνω, ότι ο θεσμός της αναδοχής δεν είναι διαδεδομένος στη χώρα μας. «Παρόλο που υπάρχει ενδιαφέρον από κάποιες οικογένειες, αυτό είναι περιορισμένο και σίγουρα δεν είμαστε στο επίπεδο που θα θέλαμε σε σχέση με την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τα παιδιά υπό φροντίδα. Ως Υφυπουργείο, είμαστε σε επαφή με οργανωμένα σύνολα, ώστε, μέσα από πληροφόρηση, να προωθήσουμε την αξία της αναδοχής για τα παιδιά».

Προσθέτει, επίσης, ότι, από το 2018, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) έχουν συνάψει πρωτόκολλο συνεργασίας με τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση Hope for Children, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα στάδια της αναδοχής (προσέλκυση, αξιολόγηση, εκπαίδευση και στήριξη των εγκεκριμένων ανάδοχων οικογενειών). Επιπλέον, οι ΥΚΕ έχουν υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας με τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση, Σύνδεσμος Ανάδοχης Οικογένειας «Φωλιά Αγάπης», καθώς και με το Πανεπιστήμιο Frederick, το οποίο επικεντρώνεται στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον θεσμό της αναδοχής, με απώτερο σκοπό τον εντοπισμό περισσότερων ατόμων ή οικογενειών που επιθυμούν να αξιολογηθούν ως ανάδοχοι γονείς.

«Η προσπάθειά μας επικεντρώνεται αρχικά στη ρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου και στον καθορισμό σαφών διαδικασιών και κριτηρίων, ώστε στη συνέχεια, μέσα από στοχευμένες δράσεις, να ενισχύσουμε την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την αναδοχή και, κατ’ επέκτασιν, να προσελκύσουμε άτομα κατάλληλα για να καταστούν ανάδοχοι γονείς. Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη σημασία να επιτυγχάνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό το σωστό συνταίριασμα παιδιού και ανάδοχης οικογένειας, αφού, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, τα ψυχο-κοινωνικά οφέλη για τα παιδιά αυξάνονται όταν εντάσσονται σε υγιή οικογενειακά περιβάλλοντα, που μπορούν να καλύψουν τις εξατομικευμένες ανάγκες τους. Παράλληλα με τη νομοθεσία για την αναδοχή, προωθούνται οι ανάλογες νομοθετικές τροποποιήσεις για τον εκσυγχρονισμό άλλων νομοθεσιών, όπως είναι εκείνες για την υιοθεσία και τα ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας», καταλήγει.

167 ανάδοχες οικογένειες στην Κύπρο

Σύμφωνα με την κ. Ανθούση, οι περισσότερες ρυθμίσεις της φροντίδας και προστασίας παιδιού που τίθεται υπό τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας που τέθηκαν στο νομοσχέδιο, εφαρμόζονται ήδη στο πρόγραμμα της αναδοχής. Ερωτηθείσα για το τι ισχύει σήμερα με την αναδοχή στην Κύπρο και πόσες ανάδοχες οικογένειες υπάρχουν, η Υφυπουργός απαντά ότι αυτήν τη στιγμή υπάρχουν συνολικά 167 ανάδοχες οικογένειες. «Ο αριθμός των παιδιών υπό τη φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ανέρχεται σε περίπου 1.500, εκ των οποίων τα 1.210 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτητές διεθνούς προστασίας (94 είναι σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειες, 117 σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας, 427 σε ημιανεξάρτητη διαβίωση, 272 σε ξενοδοχεία και 300 στο Κέντρο Πουρνάρα). Από τα υπόλοιπα περίπου 290 παιδιά που βρίσκονται υπό τη μέριμνα του κράτους, το 29% είναι τοποθετημένα σε ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας, το 65% φιλοξενούνται σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειες και το 6% είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα της ημιανεξάρτητης διαβίωσης. Σημειώνεται ότι αυτοί οι αριθμοί δεν είναι σταθεροί, αφού οι ανάγκες διαφοροποιούνται συνεχώς».

Η διαφορά της αναδοχής με την υιοθεσία

Κληθείσα να εξηγήσει τι σημαίνει αναδοχή και ποια είναι η διαφορά με την υιοθεσία, η κ. Ανθούση σημειώνει ότι αναδοχή είναι η προσωρινή παροχή εναλλακτικής οικογενειακής φροντίδας σε παιδιά και εφήβους που απομακρύνονται από την οικογένεια για λόγους προστασίας τους και τίθενται υπό τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, δίνοντας την ευκαιρία στη βιολογική οικογένεια να προβεί σε διορθωτικές ενέργειες για την αποκατάσταση του παιδιού κοντά τους. Ο θεσμός της αναδοχής δίνει την ευκαιρία σε κάθε παιδί να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον αγάπης και αποδοχής και, όπως αναφέρθηκε, δεν αφορά συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. «Η υιοθεσία είναι μια νομική διαδικασία, η οποία καθιστά το παιδί μόνιμο μέλος της οικογένειας που το υιοθετεί ωσάν να είχε γεννηθεί σε αυτήν. Οι υιοθετούντες γίνονται οι νέοι γονείς, που δεν διαφέρουν νομικά από του φυσικούς γονείς. Η υιοθεσία είναι αμετάκλητη».