Πρέπει να φοβόμαστε την Τεχνητή Νοημοσύνη;

Η ανάπτυξη εξελιγμένων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης προκάλεσε μια μεγάλη, παγκόσμια συζήτηση. Αναμενόμενο. Σε κάθε κομβικό σημείο της παγκόσμιας ιστορίας, όταν παρουσιάζεται μια νέα εφεύρεση, προκαλούνται αντιδράσεις.

Αντιδράσεις, ενίοτε από αρνητές της προόδου, από ανθρώπους που φοβούνται την εξέλιξη – διότι δεν μπορούν να την διαχειριστούν –, από εκείνους που απειλούνται τα συμφέροντά τους. Εάν μελετήσει κάποιος τα τέσσερα στάδια της βιομηχανικής επανάστασης, θα διαπιστώσει ένα μείγμα αντιδράσεων. Στο τέλος, όμως, κάθε στάδιο της βιομηχανικής επανάστασης και, ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις, έφερνε μεγάλες αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων, την κοινωνία, την πολιτική, το περιβάλλον.

Ο άνθρωπος έχει προσαρμοστεί, το ανθρώπινο είδος έχει εξελιχθεί ακολουθώντας την πρόοδο και την καινοτομία των επιστημών. Η παρατήρηση αυτή, δηλαδή ότι η ανθρώπινη φύση έχει την έμφυτη δυνατότητα να προσαρμόζεται μετά από κάθε μορφή βιομηχανικής/τεχνολογικής επανάστασης, θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι, κι αυτή η νέα μορφή επανάστασης, η τεχνητή νοημοσύνη, θα οδηγήσει το ανθρώπινο είδος στο επόμενο στάδιο προσαρμογής και εξέλιξης.

Όλοι όσοι παρακολουθούν, αρχικά την επιστημονική υπόθεση εργασίας για τη δυνατότητα ανάπτυξης και στη συνέχεια την καθαυτό εμφάνιση, λειτουργία και διαρκή εξέλιξη των μηχανών τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να διαπιστώσουν μια σημαντική διαφορά από τις προηγούμενες μορφές επαναστάσεων. Κάθε επανάσταση βελτιώνει τις δυνατότητες του ανθρώπου να εργαστεί και να παραγάγει προϊόντα, ευημερία και πρόοδο, επιβάλλοντας όμως ταυτόχρονα στον άνθρωπο να προσαρμοστεί και, σε κάποιο βαθμό, να υπηρετήσει τη βιομηχανική/τεχνολογική πρόοδο. Ναι, έχουμε δει τις μηχανές να υποκαθιστούν ή και να αντικαθιστούν τον άνθρωπο σε βασικές του λειτουργίες. Είδαμε μηχανές να μπορούν να κάνουν πράγματα καλύτερα, γρηγορότερα και οικονομικότερα από τον άνθρωπο. Όμως, οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης δεν μπορούν να κάνουν μόνο αυτό. Μπορούν να υποκαταστήσουν ή και να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη σκέψη. Είναι μηχανές που μπορούν να αναπτύξουν τεράστιες υπολογιστικές και λειτουργικές δυνατότητες, που να υπερβαίνουν τον υψηλότερο δείχτη ανθρώπινης νόησης και νοημοσύνης. Ή και ακόμα να ανταγωνιστούν και να επικρατήσουν της σπουδαιότερης ελίτ της ανθρώπινης διανόησης.

Έχουμε δει ήδη αρκετές δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και μπορεί, όποιος θέλει να μελετήσει, να δει και πολλές άλλες που είναι σε δοκιμαστική εφαρμογή ή και σε εμπορική εκκόλαψη. Για παράδειγμα, για να το φέρω στα μέτρα της δικής μου επαγγελματικής ιδιότητας, στο πανεπιστήμιο δαπανούμε αρκετές ώρες να μελετήσουμε βιβλιογραφία, να κατανοήσουμε έννοιες, να οικοδομήσουμε μοντέλα έρευνας, να συλλέξουμε και να αναλύσουμε δεδομένα. Όλα αυτά, λοιπόν, μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να τα κάνει σε μερικά δευτερόλεπτα. Ταχύτερα και ενδεχομένως – σε μια πιο εξελιγμένη μορφή τεχνητής νοημοσύνης – πολύ καλύτερα. Επιπλέον, κάθε φορά που μπαίνω σε μια αίθουσα να διδάξω, παρουσιάζω στους φοιτητές παραδείγματα, αναφέρομαι σε ονόματα επιστημόνων, σε αποτελέσματα ερευνών. Σίγουρα δε μπορώ να παρουσιάσω στους φοιτητές μου τόσα όσα μια εξελιγμένη μηχανή τεχνητής νοημοσύνης. Κανένας δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Ακόμα, οι φοιτητές μας πρέπει να γράψουν εργασίες, μοναδικές και πρωτοποριακές. Τέτοιες εργασίες μπορεί να τους τις κάνει – και πάλι σε κλάσματα δευτερολέπτου – μια μηχανή τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό είναι ένα θέμα πολύ ενδιαφέρον, το οποίο θα αναλύσουμε μια άλλη φορά.

Γεννιούνται τόσα πραχτικά και ηθικά ζητήματα. Κι αυτά αφορούν σε όλες της εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, όχι μόνο θα μπορούν να ξεπεράσουν την ανθρώπινη διάνοια και δημιουργικότητα, θα μπορούν και να αυτονομηθούν. Δηλαδή, θα μπορούν να μαθαίνουν από μόνες τους, να εξελίσσονται αυτόνομα, να δημιουργήσουν έναν δικό τους πολιτισμό, τον οποίο οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να παρακολουθήσουν. Θα μπορούν να βρουν θεραπείες σε ανθρώπινα προβλήματα (κάθε είδους), αλλά και να κατασκευάσουν μια νέα ηθική για όλα τα ζητήματα που αφορούν τον ανθρώπινο και τον τεχνητό πολιτισμό. Ακόμα θα μπορούν να κατασκευάζουν μέχρι και όπλα που δεν θα μπορούμε να καταλάβουμε.

Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι κατά πόσον πρέπει να φοβόμαστε την τεχνητή νοημοσύνη. Κανένας δεν μπορεί να σταματήσει μια τεχνολογία. Κανένας δεν μπόρεσε να το κάνει στο παρελθόν. Όμως, όπως συμβαίνει και με όλες τις τεχνολογίες που είναι επωφελείς, αλλά μπορούν να καταστούν και επικίνδυνες για τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον, η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να ρυθμιστεί. Πρέπει να μπει όριο και πλαίσιο στη λειτουργία και ανάπτυξή της. Καθετί που χρησιμοποιούμαι ως άνθρωποι ρυθμίζεται. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα μείνει ανεξέλεγκτη.