Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης: Πόσο εξυπηρετεί τελικά την Κύπρο;

Καθοριστικό βήμα για τη μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρείται από πολλούς, αλλά και από τη δική μας Κυβέρνηση, το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης, το οποίο υιοθέτησε το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Η συμφωνία αφορά τον κανονισμό για τη διαχείριση συστήματος ασύλου και μετανάστευσης και τη διαδικασία ασύλου και θα αποτελέσει τη βάση διαπραγματεύσεων μεταξύ της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της διαδικασίας μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024, πριν από τις επόμενες Ευρωεκλογές. Κατά την ψηφοφορία, μόνο η Ουγγαρία και η Πολωνία ψήφισαν εναντίον, ενώ απείχαν από αυτήν η Τσεχία, η Μάλτα, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Λιθουανία. Μεταξύ των βασικών προνοιών της συμφωνίας είναι ο εξορθολογισμός της διαδικασίας ασύλου, οι διαδικασίες στα σύνορα, η επαρκής ικανότητα, η τροποποίηση των κανόνων του Δουβλίνου, ο νέος μηχανισμός αλληλεγγύης και η πρόληψη των καταχρήσεων και των δευτερογενών μετακινήσεων.

Ωστόσο, για το κάθε κράτος - μέλος μπορεί να αναγνωστούν διαφορετικά οι πρόνοιες του Συμφώνου, ανάλογα με τη δυναμική και τις μεταναστευτικές ροές που δέχεται. Στην περίπτωση της Κύπρου, αυτό που ξενίζει είναι η επιλογή μεταξύ της μετεγκατάστασης και των οικονομικών συνεισφορών 20.000 ευρώ ανά μετανάστη, καθώς τα πλείστα κράτη θα προτιμήσουν να πληρώσουν παρά να συνδράμουν στη μετεγκατάσταση και φροντίδα των αιτητών ασύλου.

«Οι εύρωστες χώρες δεν θα παίρνουν μετανάστες»

Η «Σ» ζήτησε την άποψη του τέως Υπουργού Εσωτερικών, Νίκου Νουρή, σχετικά με τις πρόνοιες του Συμφώνου Μετανάστευσης. Μίλησε για τα θετικά και τα αρνητικά της συμφωνίας, αλλά και για τη σημασία που έχει για την Κύπρο.

Αρχικά ανέφερε ότι αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη τα 27 κράτη-μέλη χωρίστηκαν σε τρεις ζώνες. «Η μεσογειακή, που είμαστε οι χώρες πρώτης γραμμής που αντιμετωπίζουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα, οι χώρες του Βίσεγκραντ, οι οποίες δεν δέχονται να συζητήσουν για επανεγκατάσταση, αλληλεγγύη και θεωρούν ότι πρέπει να μείνουν έξω από τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης οι μετανάστες, και η ομάδα των κεντροδυτικών χωρών».

Εξήγησε ότι με τη δημιουργία ζωνοποίησης στην ΕΕ, το θέμα της αλληλεγγύης δυσκόλεψε αρκετά. «Ως χώρες πρώτης γραμμής λέγαμε ότι δεχόμαστε τις μεγάλες ροές και ζητούσαμε τον περιορισμό των ροών και να γίνονται επιστροφές των οικονομικών μεταναστών. Η ΕΕ δεν φρόντισε να κάνει συμφωνίες με χώρες, με αποτέλεσμα να κάνουμε συμφωνίες ως κράτος. Εμείς κάναμε συμφωνία με την Ινδία, ένα πρωτόκολλο με το Πακιστάν, ενώ συμφωνήσαμε επιστροφές με τον Λίβανο».

Στη συνέχεια ανέφερε ότι στις αρχές του 2022 υπήρξε εισήγηση για μιαν αλληλεγγύη σε θέματα μετεγκαταστάσεων από τις χώρες πρώτης γραμμής σε άλλα κράτη της ΕΕ. «Το 2022 θα περιμέναμε 180.000 μετανάστες, ενώ οι μετεγκαταστάσεις σε άλλα κράτη θα ανέρχονταν στις 10.000. Τότε απάντησα ότι θα έμεναν στις χώρες πρώτης γραμμής άλλες 170.000. Δεν μπορεί να είναι η λύση η μετεγκατάσταση, αλλά μια επιπλέον βοήθεια. Τελικά έγιναν μόνο 2.500 μετεγκαταστάσεις. Η Κύπρος έστειλε 50 μετανάστες στη Γερμανία».

Ο κ. Νουρής συμπλήρωσε ότι υπάρχει ένας μηχανισμός αλληλεγγύης, ο οποίος είναι πολύ δύσκολος, γιατί χώρες που ήταν φιλικές στο να δεχθούν μετανάστες άλλαξαν πολιτική, όπως για παράδειγμα η Σουηδία. «Η μεταγκατάσταση είναι καλοδεχούμενη, αλλά είναι δύσκολη».

Όσον αφορά τη συμφωνία για τον Μηχανισμό Μετανάστευσης, ανέφερε ότι η συζήτηση αφορούσε την υποχρεωτική μετεγκατάσταση. «Ως μεσογειακές χώρες μιλούσαμε για αλληλεγγύη που θα στηρίζεται σε υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις. Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιλήφθηκε ότι δεν υπάρχει έδαφος για την υποχρεωτική μετεγκατάσταση, υιοθέτησε αυτό που συμφώνησαν οι Υπουργοί Εσωτερικών, κάτι το οποίο θεωρώ ότι δεν εξυπηρετεί την Κύπρο. Αποφάσισαν υποχρεωτική μετεγκατάσταση με το δικαίωμα πληρωμής προστίμου €20.000 ανά μετανάστη εάν το κράτος δεν επιθυμεί να συνδράμει».

Διευκρίνισε ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης δεν είναι οικονομικό. «Δηλώνω ότι οι εύρωστες οικονομικά χώρες δεν θα παίρνουν μετανάστες. Θα προτιμήσουν να πληρώνουν. Καλά έκανε η ΕΕ με την ενιαία πολιτική, αλλά η άποψή μου είναι ότι δεν λύνει το πρόβλημα, ούτε αποφορτίζει την Κύπρο».

Ακόμη είπε ότι μέσα στη συμφωνία υπάρχουν δύο σημεία που αφορούν την Κύπρο, τα οποία όμως η Κυβέρνηση δεν υιοθετεί. «Τα κράτη πρώτης υποδοχής οφείλουν να προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Το εξωτερικό σύνορο της Κύπρου είναι στον νότο. Εγώ δεν κατάλαβα να υιοθετείται η πολιτική επιστροφών προς τον Λίβανο. Δεν βλέπω να γίνεται διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας γιατί έχουν διαφορετική πολιτική».

Η «πρόνοια-χρυσάφι» για την Κύπρο, που όμως… χάθηκε

Ακόμη, είπε ότι το σύμφωνο είχε οργιώδες παρασκήνιο. «Υπήρχε μια παράμετρος από Ελλάδα και Ιταλία ότι θα πρέπει να επιστρέφονται οι αιτητές που απορρίπτονται στη χώρα καταγωγής τους ή στη χώρα διέλευσής τους νοουμένου ότι είναι ασφαλής. Αν περνούσε αυτό το πράγμα, τότε θα ήταν η μεγαλύτερη κατάκτηση της Κύπρου γιατί θα αναγκαζόταν η Τουρκία να δέχεται πίσω όλες τις ροές που μας στέλνει. Αν περνούσε, θα ήταν χρυσάφι για την Κύπρο. Η Γερμανία στο άκουσμα της πρότασης ξεκίνησε ένα λόμπι και κατάφεραν και έπεισαν διάφορους για να αποσυρθεί η πρόνοια».

Υπογράμμισε ότι αν η ΕΕ ήθελε να ήταν δίκαιη, όφειλε να διεκδικήσει την πρόνοια γιατί φωτογράφιζε την Τουρκία. «Η χώρα από την οποία περνούν το 80% των μεταναστών είναι η Τουρκία».

Τέλος, επανέλαβε την πρόταση που κατέθεσε για υποβολή αίτησης ασύλου στη χώρα καταγωγής του αιτητή και όταν γίνει αποδεκτή τότε να έρθει ως νόμιμος μετανάστης. «Υπήρξαν χώρες που ήταν θετικές αλλά χρειαζόταν δουλειά. Έληξε η θητεία μας, αλλά η πρότασή μας είναι κατατεθειμένη».

Λίνος Παπαγιάννης: «Θα έχουμε χειρότερη μεταχείριση»

Στη «Σ» μίλησε και ο Πρόεδρος της Ad Επιτροπής για το Δημογραφικό, Λίνος Παπαγιάννης, ο οποίος ανέφερε ότι όταν θα υπάρχει στην πράξη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και όχι στη θεωρία, τότε θα υπάρξει και ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική.

«Αυτήν τη στιγμή έχουμε μια σειρά από χώρες οι οποίες δεν το αποδέχονται και ο λόγος είναι πολύ απλός. Θεωρούν ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι να μη δέχονται πολιτικούς πρόσφυγες. Αυτό δείχνουν οι πολιτικές τους. Αυτές οι χώρες είναι η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, η Σουηδία και τώρα η Ιταλία. Πώς αναμένουμε ότι θα μπούμε σε έναν μηχανισμό όπου η Κύπρος θα έχει όφελος;».

Συμπλήρωσε ότι η Κύπρος μαζί με τα άλλα κράτη που θεωρούνται χώρες πρώτης υποδοχής, εκ των πραγμάτων θα έχουμε χειρότερη μεταχείριση αναλογικά από τα άλλα κράτη. «Ένα θετικό είναι ότι στην προσπάθεια του Υπουργείου Εσωτερικών να υπάρξει μείωση του προβλήματος στην Κύπρο, αρχίσαμε ως κράτος και παραδεχόμαστε ότι όντως έχουμε πιο πολλούς μετανάστες απ’ ό,τι θα έπρεπε. Εμάς δεν μας ικανοποιούν οι αριθμοί αλλά μας ικανοποιεί ότι υπάρχει μια αναγνώριση που όμως μέχρι τώρα δεν έχει κάποιο έμπρακτο αποτέλεσμα».

Συνεχίζοντας, ανέφερε ότι «η βασική θέση αρχής με την οποία διαφωνούμε είναι ότι ξεκινούμε λάθος στη διαπραγμάτευση. Για να υπάρξει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σημαίνει ότι όλες οι χώρες πρέπει να ακολουθήσουν την πολιτική ότι δεν μπορούμε να δεχθούμε άλλους μετανάστες. Φυσικά υπάρχει και η επιλογή όπου οι μεγάλες χώρες μπορούν να έρθουν και να μειώσουν το πρόβλημα των μικρών χωρών, γιατί μαθηματικά μπορούν να το αντέξουν. Όμως από τη στιγμή που οι μεγάλες χώρες δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο πώς θα υπάρξει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη;».

«Το όριο είναι στο 1% κι εμείς περάσαμε το 6%»

Ακόμη, ανέφερε ότι τις ευρωπαϊκές οδηγίες που επικαλούνται οι διάφοροι, κυρίως στην Κύπρο, δεν μπορεί να τις επικαλούνται μονομερώς. Οι ευρωπαϊκές οδηγίες αναφέρουν μέχρι το 1% του πληθυσμού για αιτητές ασύλου. «Τι αναμένουμε εμείς όταν βρισκόμαστε πέραν του 6% και είμαστε η πρώτη χώρα κατ’ αναλογίαν πληθυσμού στην Ευρώπη; Άρα, εφόσον έχουμε το πιο μεγάλο πρόβλημα, τότε θα έπρεπε να δεχθούμε αναλογικά την πιο μεγάλη αλληλεγγύη».

Τέλος, ανέφερε ότι, «πάγια θέση μας, την οποία θεωρούμε ότι πρέπει να υιοθετήσει η Κυβέρνηση, είναι το πάγωμα της οποιασδήποτε νέας αίτησης ασύλου μέχρι να φτάσουμε το 1%».

«Από τους 218 οριοφύλακες, οι 71 είναι στην Πράσινη Γραμμή»

Ο Νίκος Νουρής, μιλώντας για την γραμμή αντιπαράταξης, ανέφερε ότι το προοίμιο της συμφωνίας αναφέρει ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία οι εισροές μεταναστών γίνονται από την Πράσινη Γραμμή, η οποία δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο, αλλά είναι ο χώρος εισδοχής μεταναστών. «Το έγραψαν στη συμφωνία για να μας δώσουν τη δυνατότητα να ελέγχουμε την Πράσινη Γραμμή. Η Κυβέρνηση είπε ότι δεν θα βάλει φράκτη, ενώ ο υφιστάμενος είναι εκεί μέχρι να τον βγάλουν. Από τους 218 οριοφύλακες, οι 71 τοποθετήθηκαν στην Πράσινη Γραμμή για έλεγχο. Λένε ότι αύξησαν τους εξεταστές των αιτήσεων για άσυλο, αλλά το ζητούμενο είναι να επιστραφούν στις χώρες τους όσοι απορρίπτονται. Η Ελλάδα έλυσε το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης με τον φράκτη στον Έβρο. Εμείς θέλαμε τον φράκτη, τους οριοφύλακες και τις κάμερες για να δημιουργηθούν συνθήκες αποτροπής. Μου έλεγαν ότι στην Ελλάδα είναι σύνορο ενώ σ’ εμάς είναι Πράσινη Γραμμή και θα διχοτομήσουμε την Κύπρο. Αν κάποιος θεωρεί ότι με δύο μέτρα «ττέλλι» συντελείς διχοτόμηση, ενώ έχεις απέναντί σου 50.000 τουρκικά στρατεύματα, λυπούμαι αλλά είναι ανάξιο σχολιασμού».

Επεσήμανε ότι χρειάζεται αποφασιστικότητα, όπως επέδειξε η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Λιθουανία. «Ένα σύμφωνο το οποίο δεν υποχρεώνει τις μετεγκαταστάσεις, προφανώς δεν βοηθά την Κύπρο και δεν αποφορτίζει από το 6% του πληθυσμού, που είναι αιτητές ασύλου. Πρέπει να σταματήσουμε τις εισροές και να αυξήσουμε τις επιστροφές. Ας πιάσουμε τα θετικά της συμφωνίας χωρίς να πανηγυρίζουμε. Δεν μας απαντά το ερώτημα πώς θα σταματήσουν οι ροές στην Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν μπορείς να τα περιμένεις όλα από την ΕΕ όταν ο ίδιος δεν παίρνεις μέτρα».

Διαβάστε ακόμα: Φάκελος Μεταναστευτικό: Βελτίωση μεν, μακριά από τον στόχο δε - «Αγκάθι» η Πράσινη Γραμμή