Έλληνες και Τούρκοι της Κύπρου

Για την ελληνική καταγωγή των Τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας είχα ασχοληθεί επανειλημμένα στο παρελθόν από τις στήλες της «Σημερινής». Και αρκετοί αναγνώστες επικοινώνησαν μαζί μου για να μου αναφέρουν περιπτώσεις Τουρκοκυπρίων συγχωριανών τους, που όχι μόνο μιλούσαν άπταιστα την κυπριακή διάλεκτο, αλλά δυσκολεύονταν να μιλήσουν Τουρκικά. Για παράδειγμα οι Τουρκοκύπριοι του Άη Γιάννη της Πάφου μόνο Ελληνικά μιλούσαν, όπως και οι κάτοικοι πολλών άλλων χωριών. Αναφέρουμε τη Λουρουτζίνα, την Περιστερώνα Μόρφου, και πολλά χωριά της Καρπασίας. Για την ελληνική καταγωγή των Τουρκοκυπρίων είχαν ασχοληθεί κατά καιρούς αρκετοί Κύπριοι και ξένοι επιστήμονες - ερευνητές, οι οποίοι έφεραν στο φως πλούσια αδιάψευστα στοιχεία, που καταμαρτυρούν του λόγου το ασφαλές. Ότι, δηλαδή, οι Τουρκοκύπριοι, στη συντριπτική τους πλειονότητα, είναι απόγονοι Ελλήνων.

Στην έκδοση της περασμένης Κυριακής, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ιστορικός μελετητής, Δρ Αυγουστίνος Αυγουστή, από το Μονάγρι Λεμεσού, σε άρθρο του με τίτλο «Η ισλαμοποίηση των κατεχομένων της Κύπρου», παραθέτει ως ιστερόγραφο την εξής πανεπιστημονική απόδειξη της καταγωγής των Τουρκοκυπρίων: «Πληθυσμιακή γενική μελέτη του Τμήματος Καρδιακής Γενετικής Κύπρου (Ι.Γ.Κ), η οποία διεξήχθη από πολυμελή, πολυεθνική ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό ''PLos One'', αποδεικνύει ότι το DNA των Τ/κ είναι πανομοιότυπο με αυτό των Ε/κ! Δείχνει ακόμα ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι της Κύπρου προέρχονται από την ίδια γενετική δεξαμενή, η οποία άρχισε σταδιακά να αλλάζει μετά την οθωμανική κατάκτηση της Κύπρου 1571 μ. Χ.». Το επιστημονικό εύρημα της πληθυσμιακής γενετικής μελέτης, παρατηρεί ο καθηγητής Αυγουστή, είναι ότι η καταγωγή Ε/κ και Τ/κ προέρχεται από την ίδια γενετική δεξαμενή, σε βαθμό τέτοιο, ώστε να θεωρείται περίπου πως πρόκειται για τον ίδιο πληθυσμό. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, Ε/κ και Τ/κ φανερώνουν στενές γενετικές καταβολές και με τον ελληνικό πληθυσμό.

Γνώριζε και η Υψηλή Πύλη

Ακόμα και από επίσημα οθωμανικά έγγραφα φαίνεται ότι και η Υψηλή Πύλη γνώριζε πως η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του νησιού ήταν Έλληνες και μόνο ελάχιστοι μουσουλμάνοι, απόγονοι των εισβολέων του Λαλά Μουσταφά το 1571, ήταν τουρκικής καταγωγής. Οι περισσότεροι μουσουλμάνοι ήταν απόγονοι Ελλήνων, Φράγκων και Ενετών, που είχαν αλλαξοπιστήσει για να γλυτώσουν τη ζωή τους ή τις περιουσίες τους από το στυγνό καθεστώς που τους βασάνιζε. Ακόμα και αυτοί που αλλαξοπίστησαν, μέσα τους δεν αρνήθηκαν ποτέ ούτε την εθνική τους καταγωγή ούτε τη θρησκεία τους. Κι αυτοί οι κρυπτοχριστιανοί οναμάζονταν Λινοπάμπακοι ή Λινοπάμπακες.

Αρκετοί Ελληνοκύπριοι επιστήμονες, ιστορικοί ερευνητές και μελετητές έχουν ασχοληθεί με την καταγωγή των Τουρκοκυπρίων. Και όλοι, με αδιάσειστα στοιχεία και αδιάψευστες μαρτυρίες, συγκλίνουν στην ίδια διαπίστωση: Οι Τουρκοκύπριοι είναι ελληνικής καταγωγής. Απόγονοι εξισλαμισθέντων Ελλήνων κατά τη μακραίωνη στυγνή τυραννία της οθωμανικής Τουρκίας. Ανάμεσα στους επιστήμονες αυτούς ο Μενέλαος Χριστοδούλου, σε έρευνά του, την οποία παρουσίασε σε επιστημονικό Κυπρολογικό Συνέδριο, αναφέρει ότι «οι εξισλαμισθέντες Τουρκοκύπριοι ονομάζονται Λινοβάμβακοι. Καταλανίσκουσι χοίρειον κρέας,αλλ’ αρνούνται τούτο δημοσία…». Στην ίδια μελέτη του ο Μ. Χριστοδούλου προσθέτει: «Μετά την διάκρισιν των Λινοβαμβάκων της Τηλλυρίας εις Έλληνας και Τούρκους, συνέβη να ευρεθώσι χριστιανοί τα τέκνα και μωαμεθανοί οι γονείς, και τούτο συνέβη και μεταξύ αδελφών και εξαδέλφων και άλλων συγγενών. Ούτω διακριθέντες εξακολουθούσι και σήμερον να συναγελάζωνται και να προσφωνώνται, αλλά δεν αισθάνονται την ανάγκην οι μωαμεθανοί να γίνωσι χριστιανοί, λαμβάνοντες αφορμήν εκ των συγγενών των».

Και στη Λεμεσό, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ένας κλάδος μιας οικογένειας Λινοβαμβάκων επέστρεψε στον Χριστιανισμό κι έδωσε διαπρεπείς Έλληνες πολίτες, τους Ρούσους, ενώ άλλος κλάδος του Οσμάνη του Καλλικά έκλινε οριστικά στον μωαμεθανισμό και πολιτογραφήθηκαν Τούρκοι. Η πρώτη μάλιστα Ελληνίδα γιατρός της Λεμεσού Μαρία Ρούσου σπούδασε με έξοδα του Τούρκου θείου της...

Ο Φαίδωνας Παπαδόπουλος, Δρ Θεολογίας, σε εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ανάλυση του θέματος των Λινοβαμβάκων, καταδεικνύει ότι, οι πλείστοι εξ αυτών ήταν Έλληνες χριστιανοί, οι οποίοι, λόγω των αβάστακτων φορολογικών και άλλων πιέσεων επί οθωμανικής κατοχής, δήλωναν μουσουλμάνοι. Όταν όμως η Κύπρος πέρασε στη βρετανική αποικιοκρατία, ένα μεγάλο ποσοστό Λινοβαμβάκων άρχισαν να επανεντάσσονται ομαδικά στην Ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία. Ο Δρ Παπαδόπουλος δεν παραλείπει να επισημάνει και το γεγονός ότι έφταιξε και η δική μας Εκκλησία, στη μη ολοκληρωτική επιστροφή των Λινοβαμβάκων στην Ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία. Η διαμάχη στους κόλπους της Εκκλησίας για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, η πολιτική τού διαίρει και βασίλευε των Βρετανών, καθώς και άλλοι παράγοντες, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διακοπή της επανένταξης των Λινοβαμβάκων στη χριστιανική κοινότητα.

Κραυγαλέα ιστορική απόδειξη

Κραυγαλέο και αδιάσειστο ντοκουμέντο, για τις ομαδικές επανεντάξεις Λινοβαμβάκων στην Ορθόδοξη πίστη, αποτελεί και η αίτηση των κατοίκων Αμπελιών και Πύργου Τηλλυρίας προς τον Βρετανό κυβερνήτη να τους θεωρεί χριστιανούς και να διατάξει τα δέοντα στους αρμοδίους, για την επανένταξή τους στη χριστιανική κοινότητα. Το πλήρες κείμενο της αίτησης - επιστολής έχει ως εξής:

«Ενδοξότατε διοικητά, κύριε Ίγγλις. Οι ευσεβάστως υποφαινόμενοι Λινοβάμβακοι του χωριού Αμπέλια και του Πύργου Τηλλυρίας, του διαμερίσματος Λεύκας, παρουσιαζόμεθα διά της παρούσης ημών ταπεινής αναφοράς, ίνα φέρωμεν εις γνώσιν της υμετέρας Ενδοξότητος ότι, έως τώρα όντες χριστιανοί ορθόδοξοι εν τω κρυπτώ διά τον φόβον των διοικούντων την Κύπρον Τούρκων, αναγκαζόμεθα εν τω φανερώ να φαινόμεθα μωαμεθανοί. Ήδη δε, διατελούντες υπό την ελευθέραν και ανεξίθρησκον κυβέρνησιν της Σεπτής Ανάσσης του μεγάλου Αγγλικού Έθνους, ενθαρρυνόμεθα να μην αποκρύπτωμεν τας θρησκευτικάς πεποιθήσεις ημών και να δηλώσωμεν ότι, από τούδε θέλομεν να πρεσβεύωμεν φανερά την Χριστιανικήν Ορθόδοξον Θρησκείαν. Ευελπιστούμεν, Ενδοξότατε, ότι η παράκλησίς μας θέλει εισακουσθή παρ’ υμών, και θέλετε διατάξει τα δέοντα, διατελούμεν, της υμετέρας Ενδοξότητος ταπεινοί δούλοι.

Αμπέλια, τη 6η Ιανουαρίου 1882».

Ο Δρ Παπαδόπουλος παραθέτει και τον ακόλουθο κατάλογο χωριών αφιερωμένων σε Αγίους, με κατοίκους Τουρκοκυπρίους. Ο κατάλογος βασίζεται σε πίνακες απογραφής πληθυσμού του 1960. Κατά το έτος αυτό υπήρχαν 614 οικισμοί (χωριά), από τους οποίους οι 117 ήταν αμιγώς μουσουλμανικοί (τουρκοκυπριακοί). Αυτό, βέβαια, επισημαίνει, δεν σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες κοινότητες ήταν ανέκαθεν μουσουλμανικές. Απεναντίας, υπάρχουν επαρκείς ιστορικές μαρτυρίες, επί τη βάσει των οποίων καταδεικνύεται το χριστιανικό παρελθόν της συντριπτικής πλειοψηφίας τους.

Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός των αμιγών τουρκοκυπριακών χωριών με ονόματα Αγίων. Στην επαρχία Λευκωσίας τα χωριά Άγιος Επιφάνιος Σολέας (τόπος καταγωγής του Ντενκτάς), Άγιος Θεόδωρος Τηλλυρίας, Άγιος Ιωάννης Σελέμανι. Στην επαρχία Λεμεσού Άγιος Θωμάς, στην επαρχία Αμμοχώστου Άγιος Ανδρόνικος (Τοπσού Κιογιού), Άγιος Ευστάθιος, Άγιος Ιάκωβος, Άγιος Συμεών, Άγιος Χαρίτων, στην επαρχία Πάφου Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ιωάννης. Ονόματα Αγίων φέρουν και μεικτά χωριά όπως Αγία Μαρίνα Σκυλλούρας, Άγιος Γεώργιος Λεύκας, Άγιος Σωζόμενος, στην επαρχία Λευκωσίας, Άγιος Ανδρόνικος Καρπασίας, Αγία Άννα, Άγιος Θεόδωρος στην επαρχία Λάρνακας, Αγία Βαρβάρα, Άγιος Ισίδωρος, Άγιος Νικόλαος στην επαρχία Πάφου, Αγία Ειρήνη και Άγιος Επίκτητος στην επαρχία Κυρηνείας.

Ο Δρ Φ. Παπαδόπουλος επισημαίνει ότι ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς κατάγεται από τον Άγιο Επιφάνιο Σολέας, όπου σε αρχική καταγραφή πληθυσμού η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων παραουσιάζεται ως χριστιανική. Σε επόμενη καταγραφή όλοι οι κάτοικοι είναι δηλωμένοι οθωμανοί.

Η εξομολόγηση του Νετζίπ

Για τους Λινοπάμπακους της Λουρουτζίνας καταθέτω και την προσωπική μου μαρτυρία, όπως την αφηγήθηκε τον Αύγουστο του 1960 στο τουρκοκρατούμενο σήμερα αμιγές χωρίο Πέργαμος, κρυπτοχριστιανός Λουρουτζιάτης. Στο Πέργαμος υπήρχε βρετανική Βάση κι εργαζόμουν στο κατάστημα της NAAFI, εταιρείας που τροφοδοτούσε τα βρετανικά στρατεύματα. Ήμουν «ασσίσταντ» και διαχειριζόμουν με έναν άλλο συνάδεφο, Σωτήρη τον έλεγαν, από την Αμμόχωστο, το μπαρ της καντίνας. Μαζί ήταν κι ένας ηλικιωμένος από τη Λουρουτζίνα, ο Νετζίπ, που ήταν «λαντζιέρης». Καθάριζε τους πάγκους, τα τραπέζια και έπλενε τα πιάτα. Όλοι οι υπάλληλοι της ΝΑΑFΙ διαμέναμε σε ειδικά διαμερίσματα μέσα στο στρατόπεδο, αλλά δικαιούμασταν τα βράδια να κατεβαίνουμε στη Λάρνακα για ψυχαγωγία. Με τον Νετζίπ, όταν δεν κατέβαινα στη Λάρνακα, καθόμασταν στη βεράντα και μιλούσαμε για διάφορα θέματα της καθημερινότητας, ιδιαίτερα με την κατάσταση που δημιουργήθηκε με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Επειδή τον βοηθούσα στη δουλειά και του έδινα κανένα κουτί τσιγάρα ή τον κερνούσα -παράνομα- καμιά μπύρα, ο Νετζίπ μού μιλούσε ανοιχτά για τις σκέψεις του. Ένα βράδυ, εκεί που καθόμασταν, μου άνοιξε κυριολεκτικά την καρδιά του και μου εκμυστηρεύτηκε ανάμεσα στ’ άλλα:

«Κουμπάρε Χαμπή, φοούμαι ότι οι Τούρτζιοι δεν βλέπουν με καλό μάτι την κατάσταση. Ο πεζεβέγκης ο Ντενκτάς φανατίζει τους τζιαι διά τους τζιαι όπλα». Νετζίπ, τι είναι αυτά που μου λες, τον ρώτησα, κι εκείνος μού απάντησε: «Ξέρω τι σου λαλώ. Έχω έναν γιο, που ήτουν καλλικάς (πεταλωτής) και τον εκάμαν αστυνομικόν.Τωρά γυρίζει το χωρκόν τζιαι βάλλει πάνω τους νέους να μπουν στην οργάνωση του Ντενκτάς, τζιαι τάσσει τους όπλα. Τι θα κάμουν τα όπλα οι ρόκολοι; Εμ' μας κανούν όσα μας εκάμαν με τες ΤΜΤ τζιαι τες πελλάρες τους; Επειδή εσπίασά (εκτίμησά) σε ότι είσαι καλός άδρωπος, εν να σου πω ''το ήμαρτόν μου'', που το λαλώ για πρώτη φορά σε γρισκιανό: Εγιώ δεν είμαι Τούρκος, ούτε μουσουλμάνος. Εγιώ, οι γονιοί μου,η γεναίκα μου, τ’ αδέρκια μου τζιαι οι συγγενείς μου είμαστεν Λινοπάμπατζιοι. Πιστεύκουμεν στο Γριστόν, την Παναγίαν τζιαι τους Αγίους.. Φοούμαστιν, όμως, να το πούμεν. Οι πιο γέροι που μας ήταν γρισκιανοί τζιαι είχασιν εκκλησιάν του Άη Χαράλαμπου. Ούλλοι οι Λουρουτζιάτες ήταν κρυφογρισκιανοί- Λινοπάμπατζιοι. Τζιαι το τελευταίο: Αν έρτει ο γιος μου, γιατί ξέρει πότε φκιερωνούμαστιν, για του δώκω ριάλια, με σου φύει τίποτε που όσα είπαμεν, γιατί έχω τον άξιον να με σφάξει...».

Έμεινα άναυδος απ’ όσα μου εξομολογήθηκε ο Νετζίπ. Και όταν σε λίγο ήρθε ο γιος του κι άρχισαν μιαν έντονη συζήτηση κι αντιλήφθηκα ότι ο νεαρός ζητούσε από τον πατέρα του όλα τα λεφτά που κρατούσε, αποχώρησα. Οι φωνές τους ακούονταν και στο δωμάτιό μου. Απ' όσα έλεγε σε έντονο ύφος ο Νετζίπ, που χρησιμοποιούσε αρκετές λέξεις στις απαντήσεις του, είχα βεβαιωθεί ότι αρνείτο να δώσει στον γιο του όλα τα λεφτά που κρατούσε. Κι όταν ο γιος του αποχώρησε, ο δύστυχος Νετζίπ μού είπε: «Κατύσιει της καημένης της μάνας του που τον πελλόν, τωρά πον να πάει στο χωρκόν».

Στο επόμενο: Κιαμίλ Πασάς (μέγας βεζύρης- πρωθυπουργός) και Ραούφ Νενκτάς, απόγονοι εξισλαμισθέντων