Το πρόβλημα της επιβολής ποινής φυλάκισης ανηλίκων από το Δικαστήριο Παιδιών
Με τον Νόμο περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο του 2021 (55(I)/2021), εγκαθιδρύεται στην Κυπριακή Έννομη Τάξη το Δικαστήριο Παιδιών. Πρόκειται για μία καινοτόμο πρακτική, η οποία παρέμενε προς ψήφιση για πολλά χρόνια. Ο βασικός Νόμος μετρά ήδη μια σημαντική τροποποίηση με τον περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο (Τροποποιητικός Νόμος) του 2024 (Ν. 36(I)/2024).
Ο Νόμος ορίζει ότι στο πεδίο εφαρμογής του εμπίπτουν μόνο άτομα από 14 ετών μέχρι 18 ετών και υπό προϋποθέσεις μέχρι 21 ετών.
Το άρθρο 13 του Νόμου επαναλαμβάνει την αρχή του Ποινικού Κώδικα ότι άτομα κάτω των 14 ετών δεν μπορούν να έχουν οποιαδήποτε ποινική ευθύνη.
Ο Νόμος ψηφίστηκε με σκοπό να καθορίζει μια διαφορετική διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθείται όταν κατηγορούμενοι είναι «Παιδία». Επίσης προνοεί τις ποινές που έχει τη δυνατότητα να επιβάλει το Δικαστήριο Παιδιών, τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να μεταχειρίζονται τα άτομα που εμπίπτουν στον Νόμο αλλά και τις συνθήκες εκδίκασης μιας υπόθεσης τέτοιας υφής.
Ένα από τα κύρια προβλήματα που εντοπίζονται, αφορά στο παράδοξο των χώρων κράτησης των ανηλίκων που προβλέπει ο Νόμος να κρατούνται τα άτομα που καταδικάζονται σε ποινή φυλάκισης. Ο χώρος αυτός δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί και δεν προβλέπεται να αποπερατωθεί στο άμεσο μέλλον. Το αποτέλεσμα ήταν πριν και από την τροποποίηση του 2024 αλλά και στο παρόν στάδιο, οι ένοχοι για οποιασδήποτε σοβαρότητας ποινικό αδίκημα να μην μπορούν να καταδικαστούν σε φυλάκιση και να αφήνονται ελεύθεροι με άλλες ποινές, που πολλές φορές δεν είναι αναλογικές. Ο Νόμος λειτουργεί πάντα σε συνάρτηση με άλλους Νόμους που προβλέπουν ποινικά αδικήματα και όχι αυτοτελώς. Μερικά άρθρα του νόμου όπως η ποινή φυλάκισης παραμένουν ουσιαστικά ανενεργά και ανεφάρμοστα, καθώς δεν υπάρχουν διαμορφωμένοι χώροι κράτησης ανηλίκων στην Κύπρο όπως προαναφέρθηκε, και πιθανή εκτέλεση της ποινής φυλάκισης σε διαφορετικό χώρο θα ερχόταν σε αντίθεση με τις διεθνείς συμβάσεις και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία.
Η ουσία του προβλήματος, όπως αναφέρθηκε και από την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων των Παιδιών όπως και από πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου Παιδιών στην Επαρχία Λάρνακας, είναι ότι με αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να επιβληθεί από το Δικαστήριο ποινή φυλάκισης αφού θα αντιβαίνει στην ίδια την πρόνοια του Νόμου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα άτομα που κρίθηκαν ένοχα για σοβαρής μορφής ποινικά αδικήματα ή επαναλαμβανόμενης μορφής και για τα οποία το Δικαστήριο θα επέβαλλε ποινή στερητική της ελευθερίας τους, να αφήνονται ελεύθερα με μικρότερες ποινές που δεν περιλαμβάνουν τη φυλάκιση.
Αυτό το γεγονός προκαλεί σοβαρό πρόβλημα τόσο στην καταστολή όσο και στην πρόληψη, καθώς δεν απονέμεται η ορθή δικαιοσύνη και επίσης επίδοξοι παραβάτες ενθαρρύνονται να αδικοπραγούν, αφού γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να φυλακιστούν.
*Δικηγόρος - Νομικός, Υπ. Διδάκτωρ Ποινικού Δίκαιου
