Τουρκικά πλοκάμια στην Ευρώπη με εξαγορές και συνεργασίες αμυντικών εταιρειών

Μετά την τελευταία… κατά λάθος εμφάνιση των ρωσικών drones στην Πολωνία, οι Ευρωπαίοι τέθηκαν σε κόκκινο συναγερμό και ζητούν την ενεργοποίηση του άρθρου 4 του ΝΑΤΟ για την εξέταση της κατάστασης. Και αυτή η κατάσταση αποτυπώνεται στη ρωσική απειλή, η οποία θέτει τέλος στην εποχή της «ανέμελης πεταλούδας», που πετά δεξιά και αριστερά, χωρίς να πιστεύει ότι υπάρχουν κίνδυνοι, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι μια ζωή όλα θα έρχονται βολικά.

Η ώρα της αλήθειας και τα ερωτήματα

Και, όμως, ούτε Αθήνα ούτε Λευκωσία έσπευσαν να τους δώσουν να καταλάβουν ότι, αμφότερες, αυτήν την απειλή την ζουν καθημερινά. Ειδικότερα η Κύπρος τελεί υπό την κατοχή της Τουρκίας, με την οποία η ΕΕ, όχι απλώς φλερτάρει -κατά τρόπον ασύστολο- με τα ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και πολεμικών βιομηχανιών, αλλά, ταυτοχρόνως, εισβάλλει με αυτές στην ΕΕ. Όπως, μάλιστα, επιβεβαιώθηκε την περασμένη Πέμπτη, η Τουρκία κατέθεσε αίτηση μαζί με τη Νότια Κορέα για συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE, όπου υπάρχει διάθεση κονδυλίων από την ΕΕ για τις πολεμικές βιομηχανίες των κρατών - μελών και τρίτων χωρών, της τάξης των 150 εκ ευρώ. Η ελληνική Κυβέρνηση επανέλαβε ότι θα ασκήσει βέτο λόγω του casus belli της Τουρκίας επί της επέκτασης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο στα 12 ν.μ. Επί τούτου εγείρονται τρία ερωτήματα: 1. Έχουν Ελλάδα και Κύπρος δικαίωμα βέτο ή η απόφαση τελικά θέλει ειδική πλειοψηφία; 2. Εάν ισχύει το βέτο, θα ασκηθεί; Και αν δεν ισχύει το βέτο θα συγκεντρώσουν αριθμό κρατών και πλειοψηφιών επί του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ στην αρχή της ειδικής πλειοψηφίας για να μπλοκάρουν την απόφαση; 3. Η Ελλάδα ζητά άρση του τουρκικού casus belli. Η Λευκωσία εγείρει θέμα πλήρους αποχώρησης του Αττίλα από την Κύπρο;

Turkish Tentacles in Europe with Acquisitions and Collaborations of Defense Companies (Το άρθρο στα Αγγλικά)

Η ρωσική καταιγίδα και η Τουρκία

Η υπόθεση του SAFE βρίσκεται στη σκιά της ρωσικής καταιγίδας και των πιέσεων των ΗΠΑ, που αναγκάζουν τους Ευρωπαίους: 1. Να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες ώς το 5%. 2. Να εξετάσουν εκ νέου τις πολεμικές τους βιομηχανίες και να τις αναπτύξουν. Χωρίς όμως να απεξαρτώνται από τις ΗΠΑ, που έχουν κυρίαρχο ρόλο στο ΝΑΤΟ. Επί τούτων θα πρέπει να επισημανθεί η συναφής στρατιωτική και διπλωματική σημασία της Τουρκίας, η οποία: Α) Διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ μετά από εκείνον των ΗΠΑ. Β) Έχει αναλάβει διπλωματικό ρόλο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, διότι διατήρησε καλές σχέσεις και με τη Μόσχα και με το Κίεβο. Παρότι δεν υιοθέτησε τη Δυτική και δη την ευρωπαϊκή πολιτική των κυρώσεων, κανένα κόστος δεν είχε, και τώρα θεωρείται αναγκαία για την ΕΕ, καθότι είναι η μόνη χώρα που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μπορεί να εφαρμόσει την πολιτική τής ανάσχεσης στη Μαύρη Θάλασσα έναντι της όποιας ρωσικής απειλής. Γ) Διαθέτει πλέον μιαν από τις πιο αξιόπιστες αμυντικές βιομηχανίες στον κόσμο, την οποία χρησιμοποιεί ως εργαλείο διπλωματίας, ισχύος και εξυπηρέτησης συμφερόντων.

Εργαλείο ανεξαρτησίας

Ποια είναι η κατάσταση της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας; Επί τούτου θα ήταν δυνατό να επισημανθούν τα εξής: Το 2024, η Τουρκία διέθετε περί της 3.500 αμυντικές εταιρείες και βιομηχανίες, που είχαν αναλάβει 1.100 έργα. Οι εξαγωγές ξεπέρασαν τα 7 δις δολάρια. Και με τον τρόπο αυτό η Άγκυρα κατέστη η 11η μεγαλύτερη προμηθεύτρια όπλων παγκοσμίως. Πρόσθετα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες εργοδοτούν περί τους 110 χιλιάδες εργαζομένους. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η στρατιωτική απεξάρτηση της χώρας από τρίτους, που φτάνει το 80%. Και αυτό το ποσοστό είναι συναφές με τους στόχους της Τουρκίας για την εμπέδωσή της ως περιφερειακής δύναμης παγκοσμίων διαστάσεων, στη λογική της νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα λαμβάνει σάρκα και οστά από τη Λιβύη ώς την Αλβανία, τα Σκόπια, τις τουρκογενείς χώρες, την Κύπρο και τη Συρία, συν τις Βάσεις στο Κατάρ και στη Σομαλία. Υπάρχει δε μια εισβολή στην Αφρική διά της πώλησης στρατιωτικού υλικού, που δημιουργεί σχέσεις εξαρτήσεων. Η Τουρκία προχωρεί σε αυτόν τον σχεδιασμό της, αφού το ποσό για την έρευνα και την ανάπτυξη για αμυντικούς σκοπούς φτάνει τα 3 δις δολάρια το 2025. Τι σημαίνει αυτό; Για την Άγκυρα η άμυνα είναι επένδυση και όχι πεταμένα λεφτά. Αυτή η επένδυση αφορά: 1. Την απεξάρτηση από τρίτους, που αυξάνει τον δείκτη ανεξαρτησίας της χώρας και την ευχέρεια διπλωματικών και στρατιωτικών κινήσεων. 2. Την ασφάλεια της χώρας και την υλοποίηση εθνικών στόχων με αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας. 3. Τη συνεργασία με άλλα κράτη, γεγονός που δημιουργεί στρατιωτικά και οικονομικά συμφέροντα με τη δημιουργία σχέσεων αλληλεξαρτήσεως, όπως συμβαίνει με την ΕΕ.

Ποιος Ευρωπαίος θα πολεμήσει;

Στην παρούσα φάση, η Τουρκία δεν διαθέτει ένοπλες δυνάμεις στη θεωρία, αλλά στην πράξη. Η κουλτούρα είναι διαφορετική από αυτήν της ΕΕ υπό την έξης έννοια: Στην Τουρκία δεν επικράτησε ποτέ η πολιτική της πεταλούδας, αλλά του σκληρού ρεαλισμού και της επεκτατικότητας. Ο τουρκικός στρατός είναι ετοιμοπόλεμος, ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν πρόβλημα επί του πρακτέου. Ποια κοινωνία των κρατών - μελών της ΕΕ θα συγκρουστεί με τη Ρωσία στην πρώτη γραμμή; Και αν αποφασίσουν κάτι τέτοιο στις Βρυξέλλες, είναι η νεολαία των κρατών - μελών έτοιμη να πολεμήσει; Μάλλον όχι.

Συνεργασίες και εξαγορές

Η Τουρκία διαβάζει προ καιρού το σκηνικό στην Ευρώπη και προχωρεί είτε σε συνεργασίες μεταξύ των δικών της αμυντικών εταιρειών και εκείνων των κρατών - μελών της ΕΕ είτε σε εξαγορές. Ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:

• Η Baykar συνεργάζεται με την ιταλική Leonardo για κοινή παραγωγή UAV, που σημαίνει την οιονεί εισβολή στην ευρωπαϊκή αγορά και απόκτηση πρόσβασης σε ευρωπαϊκές αλυσίδες εφοδιασμού και αγορές εναέριων συστημάτων.
• Η Turkish Aerospace Industries (TAI): Α) Συμμετέχει σε παραγωγή ευρωπαϊκών αεροσκαφών όπως τα Airbus (A400M). Β) Συνδέεται με διεθνή αεροναυπηγικά δίκτυα, που βοηθούν την πολεμική τεχνογνωσία.
• Οι Roketsan, ASELSAN, ASFAT, MKE περιλαμβάνονται στη λίστα των 100 μεγαλύτερων αμυντικών βιομηχανιών στον κόσμο.

Επί τη βάσει επίσημων στοιχείων τουρκικές αμυντικές εταιρείες έχουν προχωρήσει στην εξαγορά ευρωπαϊκών αμυντικών εταιρειών και βιομηχανιών. Συναφώς επισημαίνονται τα ακόλουθα:

1. Η CANiK / Samsun Yurt Savunma (SYS) εξαγόρασε τη βρετανική AEI Systems Ltd, που είναι κατασκευαστής πυροβόλων μεσαίου διαμετρήματος. Η συμφωνία ολοκληρώθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2023.
2. Η Baykar εξαγόρασε την ιταλική Piaggio Aerospace, που ασχολείται με την αεροναυπηγική και άλλα αεροπορικά προγράμματα. Η συμφωνία εγκρίθηκε από την ιταλική κυβέρνηση περί τα τέλη Δεκεμβρίου 2024.
3. Η ARCA Savunma (ARCA Defense) εξαγόρασε την ιταλική Esplodenti Sabino S.p.A., που κατασκευάζει πυρομαχικά, εκρηκτικά και άλλες υπηρεσίες αποστρατιωτικοποίησης. Η συμφωνία ανακοινώθηκε τον Ιούλιο 2025.
4. Η ιταλική Sarsılmaz αγόρασε το 2.000 το εμπορικό σήμα της ιταλικής Vincenzo Bernardelli, που αποτελεί κατασκευαστή όπλων και δη συστημάτων φορητού οπλισμού.

Υπάρχει κατάλογος πρόσθετων συνεργασιών σε διάφορους αμυντικούς τομείς μεταξύ τουρκικών και ευρωπαϊκών εταιρειών και δη γαλλικών και γερμανικών. Ο πίνακας είναι ενδεικτικός.

Συμμετοχή στο SAFE και βέτο

Είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να εξετάσει κάποιος τις ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν εξαγοραστεί από τουρκικές και διατηρούν τις έδρες τους στην ΕΕ. Γιατί; Διότι θα έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στο πρόγραμμα SAFE, το οποίο συνιστά πρωτοβουλία της ΕΕ, με κονδύλια που φτάνουν το ύψος των 150 δισ. ευρώ έως το 2030. Στόχος είναι η ενίσχυση κοινών προγραμμάτων στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας των κρατών - μελών της ΕΕ με τη συμμετοχή τρίτων κρατών επί τη βάσει κριτηρίων. Κατ’ ελάχιστον, το 65% της αξίας κάθε έργου πρέπει να υλοποιείται από επιχειρήσεις που εδρεύουν στην ΕΕ ή την Ουκρανία. Οι συμμετοχές από τρίτες χώρες περιορίζονται σε 15 με 35%. Λογικό είναι ότι οι εταιρείες που εξαγοράστηκαν από τουρκικές, αλλά συνεχίζουν να έχουν ως νομική τους έδρα την ΕΕ, θα μπορούν να συμμετέχουν στο SAFE όπως οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές. Οι άλλες εμπίπτουν στα κριτήρια που έχουν τεθεί για τις τρίτες χώρες και δη τις υπό ένταξη, όπως είναι η Τουρκία.

Επί τούτου έχει προκληθεί συζήτηση, κατά πόσον Κύπρος και Ελλάδα έχουν δικαίωμα βέτο. Αυτό θα φανεί στην πράξη. Όταν θα έρθει η ώρα για τη λήψη της απόφασης. Εάν κάποιος, για χάρη συζήτησης, υιοθετήσει την επίσημη κυβερνητική θέση των Αθηνών, οδηγείται στο συμπέρασμα ότι δεν θα συμμετέχουν οι τουρκικές εταιρείες, εκτός και αν αρθεί το casus belli της Άγκυρας, που αφορά στην επέκταση των κυριαρχικών δικαιωμάτων τής Ελλάδας στα 12 ν.μ, όπως το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας καθορίζει. Αυτή είναι μια δημόσια θέση, που δεσμεύει την Ελλάδα αφού την γνωρίζουν οι εταίροι μας.

Ο μοχλός πίεσης και το έλλειμμα

Προφανώς η Λευκωσία στηρίζει την Αθήνα, πλην, όμως, δεν έχει διατυπώσει μιαν ανάλογη θέση. Δεν έχει, δηλαδή, διευκρινίσει ότι: 1) Καμιά τουρκική εταιρεία δεν είναι δυνατό να συμμετάσχει στο SAFE ενόσω η Κυπριακή Δημοκρατία τελεί υπό κατοχή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μόνο εάν η Τουρκία συμφωνούσε σε ένα χρονοδιάγραμμα πλήρους αποχώρησης τουρκικών στρατευμάτων από τα εδάφη της Κύπρου, που είναι ταυτοχρόνως εδάφη της ΕΕ. 2) Θα πρέπει να ελεγχθεί η συμμετοχή όσων ευρωπαϊκών εταιρειών έχουν εξαγοραστεί από τουρκικά κεφάλαια, διότι πώς μπορεί να φτιάχνουν από τη μια όπλα για την άμυνα της ΕΕ και από την άλλη να κατέχουν την Κύπρο; Πέραν τούτου, το θέμα θα πρέπει να συνδεθεί με την Ουκρανία κατά τον ακόλουθο τρόπο: Α) Αφενός δεν μπορούν να στέλνονται όπλα στην Ουκρανία και αφετέρου να κατασκευάζονται όπλα εντός της ΕΕ από τον Τούρκο εισβολέα και κατακτητή της Κύπρου. Β) Δεν είναι ούτε ηθικά ούτε πολιτικά ούτε νομικά ορθό να επιβάλλεται εμπάργκο και κυρώσεις στη Ρωσία ως εισβολέα και την ίδια στιγμή να επιβραβεύεται ο Τούρκος κατακτητής της Κύπρου. Για ποιες αρχές και αξίες της ΕΕ γίνεται λόγος; Ερώτημα: Γιατί ο Πρόεδρος δεν έχει λάβει μια ξεκάθαρη επί τούτου θέση; Τι φοβάται; Ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν θα συνεχίσουν την υφιστάμενη διαδικασία για την εξεύρεση κοινού εδάφους, προκειμένου να επαναρχίσουν οι συνομιλίες; Δεν είναι κόκκινη γραμμή για τον ίδιο η πλήρης αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων; Επί μακρόν, η ΕΕ ήταν ή όχι, όπως ελέγετο, μοχλός για δημοκρατική λύση του Κυπριακού; Είναι ή δεν είναι μια τέτοια σαφής θέση ένα εργαλείο πίεσης προς την Άγκυρα; Πώς αλλιώς θα γίνει διαλλακτικότερη;

Η υπενθύμιση

Η αμυντική βιομηχανία αφορά και χρήματα και όπλα. Η μεν ΕΕ θέλει την Τουρκία και η Τουρκία την ΕΕ, στην οποία ανήκουμε και θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε την κατάσταση μέσω των μηχανισμών που μας προσφέρουν οι Βρυξέλλες. Διότι, εάν δεν το πράξουμε, η Τουρκία θα εδραιώσει ακόμη περισσότερο τη θέση της εντός της ΕΕ, παρότι δεν είναι κράτος - μέλος, εκμεταλλευόμενη -και μάλιστα ανενόχλητη- τις συγκυρίες. Γιατί; Διότι, πέραν των αρχών, υπάρχουν και συμφέροντα. Και όταν οι ημέτεροι οικοδομούσαν στη θεωρία και στην πράξη του αφηγήματος της «ανοχύρωτης πολιτείας» στο πλαίσιο της πολιτικής τής «ανέμελης πεταλούδας», η Άγκυρα διάβαζε ορθά το διεθνές σύστημα και έφτιαχνε αμυντικές βιομηχανίες. Για να ασκεί επιρροή, να αυξάνει την απεξάρτησή της και ταυτοχρόνως την ανεξαρτησία της, αναγκάζοντας τους Ευρωπαίους να κλείνουν τα μάτια στην κατοχή της Κύπρου. Γιατί να μην το κάνουν, άλλωστε, όταν οι ηγεσίες μας δεν τους το υπενθυμίζουν;