«Τζογάρουν» στο ξέπλυμα και στη μαφία: Το ψευδοκράτος επενδύει στη «σκοτεινή οικονομία»

Σε μια κίνηση που μοιάζει περισσότερο με παράδοση στο οργανωμένο έγκλημα παρά με οικονομική πολιτική, το ψευδοκράτος αποφάσισε να διπλασιάσει τον αριθμό των καζίνων από 32 σε 64. Τα κατεχόμενα παραμένουν εγκλωβισμένα σε διεθνή απομόνωση, χωρίς αναγνώριση και με την οικονομία τους να καταρρέει υπό το βάρος της τουρκικής λίρας και του πληθωρισμού. Έτσι, οι κατοχικές «αρχές» επιχειρούν να στηριχθούν σε ένα μοντέλο που τρέφεται από τον τζόγο, τη διαφθορά και τη «σκοτεινή οικονομία».

Η άνθηση των καζίνων στα κατεχόμενα συνδέεται άμεσα με την Τουρκία, όπου τα τυχερά παιχνίδια απαγορεύτηκαν με νόμο στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η Άγκυρα επικαλέστηκε τότε την κοινωνική αποσύνθεση και την εγκληματικότητα που προκαλούσε ο τζόγος, όμως το κενό αξιοποίησαν οι επιχειρηματίες στα κατεχόμενα, προσφέροντας στους Τούρκους πολίτες έναν εύκολο «παράδρομο» μέσω των κατεχομένων. Έτσι, η απαγόρευση εντός Τουρκίας λειτούργησε ως μοχλός ανάπτυξης για τη βιομηχανία των καζίνων στο ψευδοκράτος, μετατρέποντάς το σε τουριστικό πόλο έλξης για παίκτες που αναζητούν όσα δεν μπορούν να βρουν νόμιμα στη χώρα τους.

Η απόφαση για αύξηση των καζίνων έχει ήδη σημάνει συναγερμό σε πολλούς Τουρκοκυπρίους, που προειδοποιούν ότι τα κατεχόμενα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε παράδεισο για το ξέπλυμα χρήματος και σε προπύργιο παράνομων δραστηριοτήτων. «Έχουμε ανοικτά εισαγάγει την εγκληματική οικονομία στο σύστημά μας», δήλωσε χαρακτηριστικά στους FT Τουρκοκύπριος οικονομολόγος.

«Δημιουργούμε ένα τέρας»

Το ψευδοκράτος βλέπει την τουρκική λίρα να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στο 36% τον Ιούνιο και την ανάκαμψη μετά την πανδημία του covid να έχει ουσιαστικά παγώσει. Σύμφωνα με τους Financial Times, το 2020 το ΑΕΠ κατέρρευσε κατά 16,2%, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, αφήνοντας βαθιά κενά που παραμένουν μέχρι σήμερα.

Η κατάργηση των περιορισμών στα καζίνα, που ψηφίστηκε τον Ιούνιο, αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό. «Έχουμε ανοικτά εισαγάγει την εγκληματική οικονομία στο σύστημά μας», δηλώνει ο Τουρκοκύπριος οικονομολόγος, Μερτκάν Χαμίτ, συνεργάτης της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Δημιουργούμε ένα τέρας, που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Στην πραγματικότητα, το έχουμε ήδη δημιουργήσει, αλλά τώρα το διπλασιάζουμε».

Ο νέος «νόμος» καταργεί το ανώτατο όριο αδειών και προβλέπει αυτόματη αδειοδότηση για ξενοδοχεία πέντε αστέρων και τουριστικά θέρετρα με τουλάχιστον 500 κλίνες, εφόσον τα σχέδιά τους είχαν εγκριθεί πριν από την ψήφιση. Σύμφωνα με λίστα που εξασφάλισε αποκλειστικά το ερευνητικό μέσο CIReN, υπάρχουν ήδη 32 τέτοια εγκεκριμένα έργα.

Η διαδικασία αδειοδότησης χαλάρωσε σημαντικά. Η υποχρεωτική απόσταση από σχολεία μειώθηκε από 500 μέτρα σε 100, ενώ τα καζίνα επιτρέπεται πλέον να λειτουργούν και σε κέντρα πόλεων. Παράλληλα, τα πρόστιμα για παράνομη είσοδο Τουρκοκυπρίων και φοιτητών μειώθηκαν δραστικά από πολυετείς ποινές φυλάκισης και χιλιάδες ευρώ προστίμων, σε διοικητικά πρόστιμα μόλις €50 για τους παίκτες και €1.000 για τους ιδιοκτήτες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η «Ένωση Ιδιοκτητών Καζίνο» υποστηρίζει πως τα καζίνα αποφέρουν στην οικονομία του ψευδοκράτους 1,2 δισ. τουρκικές λίρες ετησίως. Ο πρόεδρός της, Αχμέτ Αρκίν, υπογράμμισε ότι οι τροποποιήσεις στον «νόμο» περί στοιχημάτων θα ενισχύσουν περαιτέρω την οικονομία του ψευδοκράτους.

Συναγερμός για ξέπλυμα

Την ίδια ώρα, νέο νομοσχέδιο, που θα συζητηθεί τον Σεπτέμβριο, προβλέπει καταθέσεις ξένου συναλλάγματος σε τράπεζες των κατεχομένων με εγγυημένο επιτόκιο 3%. Τουρκοκύπριοι αναλυτές προειδοποιούν ότι μια τέτοια ρύθμιση μπορεί να μετατρέψει την «κυβέρνηση» σε διευκολυντή ξεπλύματος χρήματος. Ο Κεμάλ Μπαϊκάλλι, στέλεχος της πρωτοβουλίας EU One Stop Shop, επισημαίνει: «Εκτός κι αν λύσουμε το Κυπριακό, μας απομένουν μόνο αυτού του είδους οι δραστηριότητες. Βασιζόμαστε πάρα πολύ στις επενδύσεις της Τουρκίας, και αυτό έχει πολιτικό κόστος».

Αυξήσεις στα προϊόντα

Η συνεχής ακρίβεια πλήττει τις μικρές επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Στο παρελθόν, πολύ περισσότεροι Ελληνοκύπριοι περνούσαν τη γραμμή αντιπαράταξης για φθηνότερες αγορές ειδικά σε καπνικά προϊόντα και καύσιμα, ενώ σήμερα οι τιμές στην Κυπριακή Δημοκρατία σε συγκεκριμένα προϊόντα δεν έχουν μεγάλη διαφορά με αυτές των κατεχομένων. Πλέον αρκετοί Τουρκοκύπριοι έρχονται στις ελεύθερες περιοχές για να προμηθευτούν προϊόντα όπως τρόφιμα, κρέατα και είδη υγιεινής.

Ακόμη και η ανώτατη εκπαίδευση, παραδοσιακή πηγή εσόδων, βυθίζεται σε σκάνδαλα. Ιδιωτικά πανεπιστήμια λειτουργούν ανεξέλεγκτα, με κατηγορίες για απάτες και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος φοιτητών.

Με τα καζίνα να παραμένουν απαγορευμένα στην Τουρκία, οι τουρίστες-τζογαδόροι συνεχίζουν να συρρέουν στα κατεχόμενα. Όμως η πλήρης απελευθέρωση του θεσμικού πλαισίου καθιστά την οικονομία ακόμη πιο μονοδιάστατη και εξαρτημένη από τον τζόγο. Για πολλούς Τουρκοκύπριους, αυτό δεν σημαίνει ανάπτυξη, αλλά βαθύτερη εμπλοκή σε μια «σκοτεινή οικονομία», που απομακρύνει κάθε προοπτική λύσης του Κυπριακού.

Μαζικές πολιτογραφήσεις εποίκων αλλάζουν την «ψήφο» των Τουρκοκυπρίων

Η δημογραφική αλλοίωση στα κατεχόμενα επανέρχεται στο προσκήνιο ενόψει των επικείμενων «προεδρικών εκλογών» του Οκτωβρίου, με ολοένα και περισσότερες φωνές να προειδοποιούν ότι το εκλογικό σώμα έχει διογκωθεί τεχνητά μέσα από μαζικές πολιτογραφήσεις εποίκων από την Τουρκία. Η αύξηση του αριθμού των «ψηφοφόρων» εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσον το αποτέλεσμα θ’ αντανακλά τη βούληση των Τουρκοκυπρίων ή θ’ αποτελέσει προϊόν χειραγώγησης, ενισχύοντας περαιτέρω τον έλεγχο της Άγκυρας στον κατεχόμενο βορρά.

Η συστηματική μεταφορά πληθυσμού από την Τουρκία στον κατεχόμενο βορρά έχει αλλάξει ριζικά τη δημογραφική σύνθεση της περιοχής, επηρεάζοντας όχι μόνο την καθημερινή ζωή αλλά και την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων. Η τελευταία επίσημη απογραφή χρονολογείται από το 2011, γεγονός που αφήνει τον πραγματικό αριθμό του πληθυσμού αβέβαιο. Παρά τις εκτιμήσεις των κατοχικών «αρχών» ότι οι κάτοικοι ανέρχονται σε περίπου 590.000, ανεξάρτητοι υπολογισμοί ανεβάζουν τον αριθμό σε πάνω από ένα εκατομμύριο.

Η αύξηση του εκλογικού σώματος καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος. Το 1975, στις πρώτες «εκλογές» συμμετείχαν περίπου 76.000 άτομα, αριθμός που, με βάση τη φυσιολογική δημογραφική εξέλιξη, θα έπρεπε σήμερα να ανέρχεται σε περίπου 96.000. Ωστόσο, ενώ 103.000 Τουρκοκύπριοι είχαν δικαίωμα ψήφου στις πρόσφατες ευρωεκλογές, για τις προεδρικές «εκλογές» του Οκτωβρίου στα κατεχόμενα ανακοινώθηκε ότι ο προσωρινός αριθμός «ψηφοφόρων» ανέρχεται σε 217.056. Μάλιστα, θα στηθούν συνολικά 777 «κάλπες», δηλαδή 39 περισσότερες σε σχέση με την προηγούμενη διαδικασία του 2020, λόγω της αύξησης των «ψηφοφόρων». Η τεράστια αυτή απόκλιση θεωρείται ενδεικτική της μαζικής πολιτογράφησης εποίκων, που αλλοιώνει τη βούληση των Τουρκοκυπρίων.

Η εκλογική διαδικασία στα κατεχόμενα είναι πλήρως ελεγχόμενη από την Άγκυρα, καθώς οι υποψήφιοι ηγέτες της τ/κ κοινότητας λειτουργούν υπό την άμεση επιρροή της Τουρκίας. Κάθε σημαντική πολιτική απόφαση, στρατηγική επιλογή ή δημόσια δήλωση συντονίζεται με τις κατευθύνσεις της Άγκυρας, με αποτέλεσμα ο εκλεγμένος ηγέτης να είναι ουσιαστικά δεσμευμένος από την τουρκική πολιτική ατζέντα. Το γεγονός αυτό περιορίζει την αυτονομία και τη βούληση των Τουρκοκυπρίων, καθιστώντας τις «εκλογές» περισσότερο ένα μέσο εσωτερικής νομιμοποίησης των επιλογών της Τουρκίας παρά πραγματική δημοκρατική διαδικασία.