Αναλύσεις

H Γενιά Ζ και η κυπριακή πραγματικότητα

Ποια είναι αυτή η νέα γενιά και γιατί φαινόμαστε ανήμποροι να την κατανοήσουμε;

Είναι η γενιά που ήρθε να ανατρέψει όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Ήρθαν μετά τα παιδιά της χιλιετίας για να δουν ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, ότι δεν πρέπει να πετούμε στα σύννεφα και ότι αν δεν φυλάξω τώρα, δεν θα έχω σήμερα. Είναι τα παιδιά που θεωρούν το ίντερνετ αυτονόητο, τις έξυπνες μηχανές εύκολες στη χρήση τους, που κάνουν πολλά ταυτόχρονα και έχουν έναν πιο πρακτικό προσανατολισμό από αυτόν που είχαμε εμείς. Αυτή είναι η γενιά Ζ και καλά κάνουμε να την κατανοήσουμε, γιατί πολύ πιθανόν να έχουμε ένα Ζ σπίτι μας!

Η γενιά που ταράζει τα «νερά»

Οι περισσότεροι ίσως γνωρίζουμε τον όρο “millennials”, δηλαδή τα παιδιά της χιλιετίας. Είναι όσοι γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’80 και ενηλικιώθηκαν στις αρχές του 2000. Είναι αυτοί που βίωσαν την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα σημαντικά προβλήματα της παγκοσμιοποίησης. Μετά τους millennials ήρθαν οι Ζ. Η Γενιά Ζ που έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Δεν είναι απλώς εξοικειωμένη με το διαδίκτυο, αλλά ταυτίζεται με αυτό. Είναι η πρώτη γενιά χωρίς προϊντερνετική ζωή, που γεννήθηκε και μεγάλωσε με τα «έξυπνα» τηλέφωνα και συσκευές και δεν γνωρίζει πώς είναι να ζεις χωρίς μέσα κοινωνικής δικτύωσης! Είναι τα παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ του 1998 και 2015. Τα άτομα που ανήκουν σε αυτήν τη γενιά είναι πιο πρακτικά, ρεαλιστικά και σοβαρά από την προηγούμενη γενιά της χιλιετίας. Πρόσφατη μελέτη του ερευνητικού κέντρου Generational Kinetics των ΗΠΑ έδειξε ότι η σχέση των παιδιών αυτών με το χρήμα είναι πολύ πιο «έξυπνη» με αυτήν που είχαν οι προηγούμενοι. Μάλιστα η έρευνα κατέδειξε ότι 77% των ατόμων που ανήκουν στη γενιά αυτή κερδίζουν δικά τους χρήματα μέσω εργασίας μερικής απασχόλησης ή ως free-lancer. Μέχρι την ηλικία των 14 έχουν ήδη βγάλει κάποια χρήματα από την πώληση μέσω διαδικτυακών εργαλείων. Ένα ποσοστό της τάξης του 12% ηλικίας από 14-21 ετών απάντησαν πως εξοικονομούν ήδη χρήματα για τη συνταξιοδότηση, ενώ το 21% έχουν λογαριασμό ταμιευτηρίου ήδη από την ηλικία των 10. Έχουν πρακτικό προσανατολισμό, με συντηρητική οικονομική συμπεριφορά, που θέλει να πετύχει και να θέσει σταθερές βάσεις για το μέλλον, ώστε να μην πάθει όσα έπαθαν οι προηγούμενες γενιές. Η γενιά Ζ προτιμά την απόκτηση προϋπηρεσίας, παρά τη μακρά ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Είναι μέσα στις τεχνολογικές εξελίξεις και την πληροφορική, εργάζεται μέσα από τα έξυπνα τηλέφωνα, εκφράζεται με φατσούλες συναισθημάτων (emoticons) και οπωσδήποτε δεν μπορεί να φανταστεί δουλειά σε ένα μη ψηφιακό περιβάλλον.

Τι γίνεται στην Κύπρο

Αν και η έρευνα αφορούσε τις ΗΠΑ, εντούτοις η γενιά Ζ αφορά όλους όσοι γεννήθηκαν στο πλαίσιο που έχει τεθεί. Τα χαρακτηριστικά παραμένουν όμοια και καλά κάνουμε να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις ανάγκες της ιδιαίτερης αυτής γενιάς, ώστε να την οδηγήσουμε όχι σε αυτά που ξέρουμε, αλλά σε αυτά που πιθανόν να τους ταιριάζουν καλύτερα. Το ότι τα παιδιά μας είναι εξοικειωμένα με το διαδίκτυο, γεννημένα μέσα αυτό, γνωρίζοντας τη χρήση του, είναι δεδομένο. Το ότι είναι πιο πρακτικά μπορούμε να το αντιληφθούμε από τον τρόπο που σκέφτονται, αντιδρούν και εκφράζονται. Το ότι μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα μαζί (multitasking), το βλέπουμε, έστω και αν όταν τους ζητήσουμε να το κάνουν, αρνούνται! Οι δεξιότητές τους είναι πολλές και τα ερεθίσματα που λαμβάνουν καθημερινά πολλαπλάσια αυτών που είχαμε εμείς. Μπορούν να μάθουν και να εξερευνήσουν τα πάντα με το πάτημα -ή το άγγιγμα καλύτερα- κουμπιών. Το ζήτημα που ίσως εγείρεται είναι κατά πόσο αυτές οι τεχνικές που ανέπτυξαν εκ των πραγμάτων τα νέα παιδιά, χρησιμοποιούνται ή και αξιοποιούνται προς τη διεύρυνση του ορίζοντά τους και εδώ είναι που πρέπει να παρέμβουν οι γονείς, το σχολείο, η πολιτεία. Οι σημερινοί μας έφηβοι μπορούν να πετύχουν να καταρρίπτουν τον κόσμο μέσα από το ηλεκτρονικό παιχνίδι - πράγμα καθόλου εύκολο, αν λάβει κανείς υπόψη, ταχύτητα σκέψης, στρατηγική, συντονισμό χεριών, δακτύλων κ.λπ, παράλληλα όμως δείχνουν ότι δεν μπορούν να πετύχουν υψηλούς μαθησιακούς στόχους. Οξύμωρο, ωστόσο πραγματικό. Η νέα γενιά χρειάζεται τα εφόδια, ώστε να μπορεί να αξιοποιήσει την εισβολή των ερεθισμάτων που της παρέχονται, καθιστώντας τον ρόλο της Παιδείας ακόμη πιο καθοριστικό.

Η κοινωνία του εύκολου και γρήγορου

Η νέα γενιά, όπως κάθε γενιά άλλωστε, έχει ανάγκη από καθοδήγηση. Η εξελικτική-σχολική ψυχολόγος Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου Τρυφωνίδου μίλησε στη «Σ», σχολιάζοντας την κυπριακή πραγματικότητα. «Το ότι δεν έχουν τα παιδιά μας ισόβαθμα μαθησιακά αποτελέσματα με τα παιδιά άλλων χωρών δεν σημαίνει πως δεν έχουν τις ικανότητες. Είμαστε μια κοινωνία που μας αρέσει το εύκολο, το γρήγορο, το χωρίς κόπο σε έναν κόσμο, όπου τίποτα δεν γίνεται δίχως κόπο. Ακόμα και στα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά μας όλα γίνονται γρήγορα, μαγικά, σχεδόν αυτόματα, σε αντίθεση με το διάβασμα, το οποίο γίνεται αργά, κουραστικά και παθητικά. Οι απόγονοί μας αποδεδειγμένα, μέσα από σειρά ερευνών, είναι εξυπνότεροί μας. Αλίμονο να είναι αντίστροφο! Πολλά συντείνουν σε αυτό! Κατ’ αρχήν τα ερεθίσματα, οι διαφορετικές εποχές, το μεγάλωμα, η ενσυνείδητη διαπαιδαγώγηση, η καλύτερη ποιότητα ζωής. Τα πράγματα αρχίζουν να χωλαίνουν όταν, σε αντίθεση με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η εκπαίδευση δεν εκσυγχρονίστηκε και το κυριότερο δεν παντρεύτηκε την τεχνολογία. Ακόμη συντείνει και η διαπαιδαγώγηση χωρίς όρια και η υπερπροστατευτικότητα των γονιών. Μπορούμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με τρόπο που να αγαπούν τη μάθηση. Πέρα από τα ερεθίσματα που θα τους δώσουμε, να ασκήσουμε τον αυτοέλεγχό τους, την ανοχή στη βλακεία, την αντοχή στη ματαιότητα, την επιμονή και την υπομονή, το υγιές πείσμα αλλά και τη μαχητικότητα. Η παιδεία μας χρειάζεται μεταρρύθμιση, όχι του τύπου ελάτε, ψεκάστε, τελειώσατε, εκ βάθρων μεταρρύθμιση που να γίνει σταδιακά, να στοχεύει κάπου, να γίνει με σωστό τρόπο έρευνας, να κοιτάει τον μαθητή και όχι το διαβατήριό του! Θέλουμε μιαν ανθρωποκεντρική κοινωνία, που να μπορεί να στηρίζει τους νέους της και να θέλει να τους βοηθήσει. Υπάρχουν και τρόποι και μέθοδοι, αλλά φαίνεται ότι δεν τους ψάχνουμε».