Ο Sir Crispin Tickell, «Το Μέλλον της Κύπρου», το διζωνικό 649/90 και ο Sir David Hannay

Στις 30 Αυγούστου 1990, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας στο Ηνωμένο Βασίλειο Douglas Hurd διόρισε τον Sir David Hannay αντικαταστάτη του Sir Crispin Tickell, ο οποίος υπηρέτησε ως μόνιμος αντιπρόσωπος του ΗΒ στον ΟΗΕ μεταξύ 1987-1990.

Ποιος είναι ο Sir Crispin Tickell

Καθώς ο Sir David Hannay είναι καλά γνωστός στην Κύπρο σε σχέση με το Κυπριακό ως επί το πλείστον με το «Σχέδιο Ανάν», ίσως να μην είναι τόσο γνωστή η ανάμειξή του από τη δεκαετία του 1990 ως μονίμου αντιπροσώπου του ΗΒ στον ΟΗΕ και ότι είχε διοριστεί λίγους μόνο μήνες μετά την έκδοση του διζωνικού ψηφίσματος 649/90. Όμως, ακόμα περισσότερο άγνωστος είναι πιστεύω ο Sir Crispin Tickell και η δική του σημαντικότατη, διαχρονική ανάμειξη στη μοίρα της Κύπρου από το 1963/64. Υπενθυμίζεται ότι εκείνοι που γράφουν (pen holders) τα περί Κύπρου ψηφίσματα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών είναι οι Βρετανοί. Και το διζωνικό ψήφισμα 649/90 γράφτηκε και εκδόθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας με τη σύμφωνη γνώμη του τότε Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργου Βασιλείου, «διά χειρός» Sir Crispin Tickell.

Στις 28 Ιανουαρίου 1999 ο Sir Crispin Tickell έδωσε συνέντευξη στο Churchill College, Cambridge, στην οποίαν αποκάλυψε πολλά για τον ρόλο και την υπηρεσία του στη βρετανική πολιτική και διπλωματία. Μίλησε για τους σχεδιασμούς που έκαναν στο τμήμα σχεδιασμού του Φόρεϊν Όφις και είπε, μεταξύ άλλων: «Γράφαμε μακροπρόθεσμα έγγραφα πολιτικής. Π.χ. γράψαμε για τις μελλοντικές μας σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση… με την Κούβα… Ήμουν γραμματέας της ομάδας εργασίας για το Υπουργικό για τη διαμόρφωση του κόσμου 10 χρόνια μπροστά…».

1964 - «Το Μέλλον της Κύπρου»

Ο Sir Crispin ήταν ο επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού στο Φόρεϊν Όφις (Planning Department) μεταξύ 1961-1964 και ο άνθρωπος που το 1964 είχε σχεδιάσει «Το Μέλλον της Κύπρου» 10 χρόνια μπροστά. Καταγράφοντας πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί ο τουρκικός στόχος διαμελισμού. Σε συνέχεια της απόφασης στο Φόρεϊν Όφις στις 3.1.1964 για αλλαγή του στάτους της Κύπρου σε «δύο συνιστώντα κράτη».

To τμήμα εκείνο απαρτιζόταν από τρεις αξιωματούχους πολύ γνωστούς για την ανάμειξή τους στο Κυπριακό. Επικεφαλής είχε αναλάβει ο Sir Crispin, οι άλλοι δύο ήσαν ο Sir Michael Palliser και ο Sir Robert Wade-Gery.

Παρόλο που στη συνέντευξή του δεν αναφέρθηκε στους σχεδιασμούς των σε σχέση με την Κύπρο, εντούτοις το πλούσιο βρετανικό Εθνικό Αρχείο δεν έκρυψε τα σχέδιά τους. Το τρισέλιδο έγγραφό του, με τους σχεδιασμούς των με τίτλο «Το Μέλλον της Κύπρου» (“The Future of Cyprus”), βλέποντας 10 χρόνια μπροστά, φέρει την υπογραφή του με ημερομηνία 14 Φεβρουαρίου 1964.

Το σχέδιο αναφερόταν σε τρεις πιθανές λύσεις με εδαφικό διαχωρισμό. Διχοτόμηση μέσω διπλής ένωσης, διχοτόμηση μέσω ομοσπονδίας - συνομοσπονδίας, ίσως, με ειδικές σχέσεις με την Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα, ή ομοσπονδία χωρίζοντας τη νήσο σε καντόνια, ένα ή δύο εκ των οποίων να ήταν τουρκικά…

Αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την Ελλάδα - Στον στρατηγικό μακροπρόθεσμο σχεδιασμό τους περιλαμβάνονταν και πρόνοιες για τη χρησιμοποίηση του 6ου Αμερικανικού Στόλου και του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, για να εμποδίσουν τα ελληνικά πλοία από το να διασχίσουν το Αιγαίο εις βοήθειαν της Κύπρου. Συντονισμένη προσπάθεια με τους συμμάχους (και φιλο-βρετανικά στοιχεία στην Ελλάδα) για χαλάρωση των σχέσεων μεταξύ ελληνικής Κυβέρνησης και Ελληνοκυπρίων και να «επιτεθούν κατά του ελληνικού Τύπου και ραδιοφώνου» κ.λπ. Γενικά αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την Ελλάδα… Και κατέληγε ο υπογράφων Sir Crispin Tickell:

«...11. Οι εισηγήσεις για τις πιο πάνω διάφορες επιλογές δράσης θα πάρουν χρόνο μέχρι να φέρουν αποτελέσματα. Από μια άποψη, τουλάχιστον, ο χρόνος είναι με το μέρος μας στο νησί. Ό,τι και να συμβεί, είναι σίγουρον ότι η σημερινή μετακίνηση πληθυσμού θα συνεχιστεί, με τους Τούρκους να μαζεύονται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Όσο πιο πολύ επιτυγχάνεται αυτό, τόσο πιο ενδεικτική και αποδεκτή θα είναι η λύση του είδους…».

(Το έγγραφο στην ολότητά του το βρήκα πριν από χρόνια αποδεσμευμένο και το δημοσίευσα στο αγγλικό μου βιβλίο “Conspiracy or Blunder?”, Λευκωσία 2000, και σε άλλα μου βιβλία, και αναφορά γίνεται και στο πρόσφατο βιβλίο μου «Διζωνική vs Δημοκρατία», Λεμεσός 2019).

Ο δε Sir Robert Wade-Gery, στις 20 Αυγούστου 1964, παραμονές του ναυαγίου στη Γενεύη, σε ένα άκρως απόρρητο εσωτερικό σημείωμά του, συμπλήρωσε:

«…Σίγουρα, ένα πραξικόπημα πολιτικά θα ήταν αδύνατο για τους Έλληνες να το δικαιολογήσουν ή τους Τούρκους να το ανεχτούν, εάν φαινόταν ότι προερχόταν από μια επίσημη και δημόσια συμφωνία στη Γενεύη. Όμως, μπορεί να έλθει η στιγμή που ένα επιτυχημένο πραξικόπημα μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια πραγματική λύση, αν ελάμβανε χώραν βάσει μιας παρασκηνιακής και μυστικής μισο-συμφωνίας στη Γενεύη. Η δυσκολία θα ήταν να κρατηθεί η ελληνο-τουρκική στρατιωτική δράση από το να βγει εκτός ελέγχου μέσα στην υψηλά φορτισμένη συναισθηματική ατμόσφαιρα που θα δημιουργηθεί. Δεδομένης της σημερινής έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ ελληνικής και τουρκικής κυβέρνησης, αυτό μπορεί να γίνει κατορθωτό μόνον αν έχουμε χέρι εμείς και οι Αμερικανοί. Εμείς δεν πρέπει να γνωρίζουμε προκαταβολικώς τίποτα για το πραξικόπημα (θα είναι, πραγματικά, πολύ ανεπιθύμητο, αν γνωρίζαμε), όμως θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε γρήγορα έτσι και λάβει χώραν. Εκείνο που χρειαζόμαστε, είναι να εξασφαλίσουμε τις μίνιμουμ αναγκαίες μυστικές μονομερείς υποσχέσεις από την κάθε πλευρά, ότι οι δυνάμεις των δεν θα επιτεθούν η μία της άλλης…». Η υπογράμμιση της λέξης πραξικόπημα από τον Βρετανό αξιωματούχο.

Ας αναλογιστεί ο αναγνώστης, πλέον, για το τι ακολούθησε 10 χρόνια αργότερα, το 1974…

Ο Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι

Ο μ. Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι ήταν Αιγύπτιος πολιτικός και διπλωμάτης, ο έκτος Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών μεταξύ 1992 – 1996, και πέθανε το 2016.

Ήταν επί δικής του θητείας και επί θητείας του Sir David Hannay ως μονίμου αντιπροσώπου του ΗΒ στον ΟΗΕ που οι Βρετανοί προώθησαν το συνομόσπονδο σχέδιό τους, το οποίο παρουσίασαν ως «Ιδέες Γκάλι». Και αφού είχε ετοιμάσει το έδαφος, βάζοντας το διζωνικό θεμέλιο με το διαβόητο ψήφισμα 649/90 ο προκάτοχός του, «σχεδιαστής» του «Μέλλοντος της Κύπρου», Sir Crispin Tickell, με τη βοήθεια του τέως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργου Βασιλείου, ο οποίος αποδέχθηκε την απαρτχάιντ βρετανο-τουρκική δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία…

Το 1999 ο Boutros Boutros Ghali κυκλοφόρησε το βιβλίο του “UNVANQUISHED A U.S. – U.N. SAGA” με τα απωθημένα του εναντίον της αμερικανικής διοίκησης, που απέρριψε ασυζητητί την προοπτική δεύτερης θητείας του ως Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Στο βιβλίο του προφανώς περιορίστηκε να εκθέσει τον έλεγχο που ασκούν οι Αμερικανοί στον Οργανισμό που οι ίδιοι ίδρυσαν το 1948… Αλλά τίποτα για τα ρατσιστικά σχέδια που δέχθηκε να προωθήσει για τη δύσμοιρη Κύπρο…

Σε μια βιβλιοκριτική της το 1999 για το βιβλίο του Boutros Boutros Ghali η γνωστή στο Λονδίνο δημοσιογράφος Rosemary Righter έγραψε για την ξεκάθαρη πικρία του εναντίον της διοίκησης Κλίντον:

«Είναι περισσότερο ενδιαφέρον από άλλα βιβλία για τα ΗΕ, π.χ. από τον απωθητικά μάταιο και διπλό απολογισμό του Kurt Waldheim για τη δική του υπηρεσία στον Οργανισμό… Υπήρξε ενδεικτικά μια αδέξια, αλλά επιτυχής καμπάνια του Λευκού Οίκου εναντίον δεύτερης θητείας του Boutros Boutros Ghali... Ήταν ένα βρόμικο παιχνίδι εναντίον του… ήταν μια ‘προσβολή’ για την Αίγυπτο, την Αφρική, στην οποίαν ‘ανήκε’ η δεύτερη θητεία…».

Τελικά, η δεύτερη θητεία δόθηκε σε Αφρικανό. Αλλά στον Kofi Annan (πέθανε τον Αύγουστο του 2018) από την Γκάνα, μέσω του οποίου οι «σχεδιαστές» του «Μέλλοντος της Κύπρου» πλάσαραν το «Σχέδιο Ανάν». Για να γράψει το βιβλίο-καταπέλτη εναντίον του, «Μια παταγώδης αποτυχία των διεθνών σχέσεων - Η αποστολή Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, 1999-2004», η συνταγματολόγος Claire Palley…

Σήμερα το τι εξελίσσεται είναι η συνέχεια των πιο πάνω, αλλά η πολιτική ελίτ στην Κύπρο δεν τολμά να τα πει στον λαό. Το δε «donkey work» των σχεδιαστών του «Μέλλοντος της Κύπρου» ανέλαβε ο νέος εντολοδόχος στον ΟΗΕ, António Guterres, από την Πορτογαλία, με βοηθό την Αμερικανίδα Jane Holl Lute…

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος