«Η Δημοκρατία ‘‘σύρθηκε’’ στη διαδικασία της Άτυπης Πενταμερούς κατ’ απαίτησιν της Τουρκίας»

Το κόστος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τη συμμετοχή στην Άτυπη Πενταμερή για το Κυπριακό και το κέρδος της Τουρκίας σε αυτήν τη διαδικασία, αλλά και τις ενέργειες και δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έναντι της υπό ένταξη Τουρκίας, καθώς και τα πολλαπλά χτυπήματα της πανδημίας σχολιάζει ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές στη συνέντευξη που ακολουθεί ο ευρωβουλευτής, μέλος της Ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Δημήτρης Παπαδάκης.

Ποια η εκτίμησή σας για το αποτέλεσμα της Άτυπης Πενταμερούς για το Κυπριακό;

Δυστυχώς, η Κυπριακή Δημοκρατία «σύρθηκε» στη διαδικασία της Άτυπης Πενταμερούς κατ’ απαίτησιν της Τουρκίας και μάλιστα μιας Πενταμερούς στα μέτρα της Τουρκίας, χωρίς ενεργό συμμετοχή της ΕΕ, χωρίς πραγματική διάθεση για συζήτηση και αναζήτηση κοινού εδάφους. Σκοπός ήταν να τεθεί επί τάπητος η πρόταση της Τουρκίας για δύο κράτη, κάτι που εκτρέπει όλα τα μέχρι στιγμής συμφωνηθέντα και ανατρέπει πλήρως και τη βάση συζητήσεων επί της οποίας διεξάγονταν οι συνομιλίες τόσα χρόνια. Η διαπίστωση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος θα πρέπει να διασυνδεθεί με την απαράδεκτη στάση της Τουρκίας και τις διχοτομικές απαιτήσεις της.

Η Πενταμερής δεν ήταν ούτε κατάλληλα προετοιμασμένη, ούτε άφησε ένα θετικό αποτέλεσμα για μας. Το γεγονός και μόνο ότι επετράπη στην Τουρκία, έστω και να θέσει τις παράλογες απαιτήσεις της στη Διάσκεψη, κρύβει μεγαλύτερους κινδύνους για πιθανές εκτροπές στο μέλλον. Ταυτόχρονα, χωρίς να υπάρχει ουσιαστική εξέλιξη και χωρίς να ψέγεται η Τουρκία για τη διαχρονικά αδιάλλακτη και επιθετική στάση της, φαίνεται ότι θα καταφέρει να περάσει αλώβητη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εξασφαλίζοντας μάλιστα αυξημένη χρηματοδότηση.

Η εξαγγελία για συνέχιση των προσπαθειών είναι μεν θετική εξέλιξη, αφού ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν παρέδωσε την εντολή του, ωστόσο αναρωτιέμαι ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα και της επόμενης Πενταμερούς; Είναι λες και μιλούμε δύο διαφορετικές γλώσσες. Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση. Ελλοχεύουν κίνδυνοι στην όλη κατάσταση και απαιτούνται προσεκτικοί και στρατηγικοί χειρισμοί.

Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα στο Κυπριακό, ποια πρέπει να είναι τα επόμενά μας βήματα;

Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα γιατί όσο προχωρούμε σε διαφορετικούς δρόμους δεν πρόκειται να συναντηθούμε πουθενά. Η Τουρκία θέλει να επιβάλει τις απαιτήσεις της. Εμείς θα τις δεχτούμε; Όχι, βέβαια. Δεν μπορούμε, για άλλη μια φορά, να είμαστε αυτοί που υποχωρούν για να μη χαλάσει το λεγόμενο «καλό κλίμα» μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν υπάρχει καλό κλίμα για να το χαλάσουμε. Η Τουρκία θέλει να λύσει το Κυπριακό με έναν τρόπο που θα της επιτρέπει να έχει λόγο στα ζητήματα του κράτους. Δεν πρόκειται ν’ αφήσει τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους να ζήσουν ειρηνικά στην πατρίδα τους. Αν αυτό ήθελε, το Κυπριακό θα είχε λυθεί προ πολλού.

Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να επιστρατεύσει τους παραδοσιακούς συμμάχους της, προς προάσπιση και υπεράσπιση των συμφερόντων της.

Ένα αρνητικό κλίμα διεθνώς για την Τουρκία, θα ασκήσει πιέσεις, ώστε να λογικευτεί και να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με σύνεση. Και, ασφαλώς, αυτό που διαχρονικά λέω, χρειαζόμαστε κόκκινες γραμμές στις υποχωρήσεις, σε σχέση με το περιεχόμενο της λύσης. Έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ώστε να μη βρισκόμαστε προ εκπλήξεως. Η λύση στην οποία θα καταλήξουμε θα πρέπει να είναι δίκαιη και βιώσιμη μακροπρόθεσμα, χωρίς να μεταφέρει και να αναπαράγει τα διχαστικά λάθη του παρελθόντος και θα πρέπει να διασφαλίζει σε όλους τους πολίτες τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες, όπως αναγνωρίζονται σε όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη.

Πανδημία, εμβόλια και τα λάθη της ΕΕ

Εδώ και ενάμιση χρόνο ζούμε στους ρυθμούς της πανδημίας. Πώς αυτό επηρέασε τις εργασίες του Ευρωκοινοβουλίου;

Έχει επηρεαστεί σε τεράστιο βαθμό. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λειτουργεί ασφαλώς απρόσκοπτα, αλλά με διαφορετικό καθεστώς πια, αφού οι πλείστοι υπάλληλοι και συνεργάτες εργάζονται εξ αποστάσεως, προκειμένου να τηρούνται όλα τα μέτρα προστασίας, ενώ υπάρχει περιορισμένη φυσική παρουσία των ευρωβουλευτών, τόσο στις συνεδριάσεις των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών όσο και στη συνεδρίαση της Ολομέλειας.

Ναι μεν έχουν βρεθεί οι φόρμουλες, ώστε να επιτελείται στο ακέραιο το έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά αντιλαμβάνεστε ότι το έργο και η επιρροή που μπορούν να επιτελέσουν οι διαπροσωπικές σχέσεις και επαφές δεν μπορούν να αντικατασταθούν με τις απρόσωπες διαδικτυακές συζητήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, έπρεπε και πρέπει να ακολουθούμε όλα τα μέτρα υγιεινής, μέχρι να προχωρήσουν τα εμβολιαστικά πλάνα για να μπορέσουμε έτσι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα.

Θεωρείτε ότι έγιναν λάθη από πλευράς ΕΕ σε σχέση με το εμβολιαστικό πλάνο και τις συμφωνίες για τα εμβόλια;

Ασφαλώς και έγιναν λάθη. Η ΕΕ στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει μεγάλο αριθμό εμβολίων, ώστε να προμηθευτούν όλες οι χώρες, συνήψε συμφωνίες με τις εταιρείες παραγωγής εμβολίων, χωρίς ωστόσο να διασφαλίσει, με ειδική ρήτρα, τον χρόνο κατά τον οποίο θα έπρεπε να παραδοθούν τα εμβόλια. Αυτό οδήγησε σε καθυστερήσεις και ελλείψεις. Ωστόσο, θέλω να ξεκαθαρίσω ότι, χωρίς την εμπλοκή της ΕΕ, θα ήταν ενδεχομένως αδύνατο για μια χώρα, όπως η Κύπρος, να εξασφαλίσει τέτοιες ποσότητες εμβολίων και να προχωρήσει στην πραγμάτωση ενός εμβολιαστικού πλάνου.

Στα ζητήματα που αφορούν την υγεία, η ΕΕ έχει υποστηρικτική αρμοδιότητα. Με άλλα λόγια, η ΕΕ μπορεί να παρέμβει μόνο για να υποστηρίζει, να συντονίζει ή και να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών της.

Η πανδημία και η ανάγκη διαχείρισής της, όχι μόνο σε τοπικό αλλά σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, έχει αναδείξει την ανάγκη συντονισμού των κρατών μελών της ΕΕ στον καταρτισμό μιας, κατά το δυνατόν, κοινής πολιτικής, πρωτοκόλλων και συνεννόησης, σε σχέση με τη διαχείριση τέτοιων εκτάκτων και εξαιρετικών περιπτώσεων.

Πώς αξιολογείτε τα μέτρα αναχαίτισης που λαμβάνει η Κυβέρνηση κατά καιρούς;

Αναφορικά με τα μέτρα, σίγουρα οι περιορισμοί ήταν αναγκαίοι για την αναχαίτιση των κυμάτων της πανδημίας και κυρίως για να περιοριστούν οι εισαγωγές στα νοσοκομεία. Δεν πρόκειται για ζήτημα πολιτικής αμιγώς, είναι πρωτίστως ζήτημα υγείας και ασφάλειας και άρα τον πρώτο λόγο θα πρέπει να έχουν οι επιστήμονες, για να προτείνουν λύσεις, τόσο σε σχέση με τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία του πληθυσμού.

Πέραν τούτου, όμως, οι λύσεις που προτείνονται ή τα μέτρα που λαμβάνονται, θα πρέπει να ελέγχονται και στο επίπεδο της λογικής της ισότητας και της ίσης αντιμετώπισης των πολιτών. Είναι οξύμωρο κάποιος να μπορεί να ταξιδέψει στο εξωτερικό με εκατόν αλλά άτομα σε έναν κλειστό χώρο, όπως είναι το αεροσκάφος, αλλά τα θέατρα και οι κινηματογράφοι να παραμένουν κλειστά. Ίσως θα έπρεπε να είχε εξεταστεί το ενδεχόμενο να παραμένουν ανοιχτοί οι χώροι αυτοί, όπως επίσης και οι χώροι εστίασης, αλλά να διενεργούνται τακτικότεροι και αυστηρότεροι έλεγχοι, τόσο των θαμώνων όσο και των επιχειρηματιών.

Αυτό που επίσης θέλω να τονίσω είναι το γεγονός ότι η πανδημία έδωσε το «δικαίωμα» στις Κυβερνήσεις να περιορίσουν τα δικαιώματα των πολιτών, άλλοτε για μεγαλύτερα, άλλοτε για μικρότερα χρονικά διαστήματα. Αυτοί οι περιορισμοί θα πρέπει βεβαίως να βρίσκονται πάντοτε στο πλαίσιο της νομιμότητας και να είναι ανάλογοι, τόσο σε ένταση όσο και σε έκταση, με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Σε αντίθετη περίπτωση, ο αναιτιολόγητος περιορισμός των δικαιωμάτων των πολιτών για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα προξενήσει κοινωνικές επιπτώσεις και αντιδράσεις.

Ελπίζουμε ότι, με την πρόοδο του εμβολιαστικού προγράμματος, θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, να δραστηριοποιούμαστε με ασφάλεια, τόσο για τον εαυτό μας αλλά και για τους συνανθρώπους μας.

Τι επιπτώσεις αναμένετε να έχει η πανδημία σε πολιτικοοικονομικό επίπεδο;

Είναι ακόμη σχετικά νωρίς, για να αξιολογηθεί πλήρως «το κόστος» και οι επιπτώσεις λόγω της πανδημίας.

Ασφαλώς έχει πληγεί, σε τεράστιο βαθμό, ο τουριστικός τομέας, που για την Κύπρο είναι ζωτικής σημασίας και με τα lockdowns, που εφαρμόστηκαν κατά καιρούς, το κλείσιμο επιχειρήσεων και η μείωση του κύκλου εργασιών, ασφαλώς και έχει επιφέρει τεράστιο πλήγμα, τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά. Να μην ξεχνάμε ασφαλώς και το πλήγμα που έχει υποστεί ο καλλιτεχνικός κόσμος, που δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά παράλληλα είναι και πνευματικό, αφού για περισσότερο από ένα χρόνο έχουν περιοριστεί έως και απαγορευθεί, όλες οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ομοίως, το πλήγμα που έχει υποστεί και ο τομέας της εκπαίδευσης με το άνοιγμα και το κλείσιμο των σχολείων, την πιεστική ύλη και όλα τα προβλήματα που επέφερε η πανδημία στη λειτουργία των σχολείων και στη δυνατότητα διδασκαλίας αλλά και παρακολούθησης των μαθημάτων.

Για να μπορέσουμε όμως να εκτιμήσουμε την πραγματική εικόνα, θα πρέπει πρώτα να επιστρέψουμε, σιγά-σιγά και με προσοχή, στην κανονικότητα. Επίσης, θα πρέπει να εκτιμήσουμε τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στην Κύπρο, σε παραλληλισμό με τις υπόλοιπες χώρες, με τις οποίες αλληλοεπιδρούμε, συσχετιζόμαστε και επηρεαζόμαστε. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να προχωρήσουν τα εμβολιαστικά προγράμματα κάλυψης του πληθυσμού ανά το παγκόσμιο, έτσι ώστε να επανέλθει και η οικονομική ανάπτυξη και να εκτιμηθούν οι κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας, για να ληφθούν και τα κατάλληλα επανορθωτικά μέτρα.

Η Πράσινη Συμφωνία

Σχολιάστε μας την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ και πώς η Κύπρος μπορεί να γίνει μέρος της Συμφωνίας.

Η φιλοδοξία της ΕΕ είναι να καταστεί ο πρώτος κλιματικά ουδέτερος συνασπισμός, παγκοσμίως, ώς το 2050 και αυτό είναι που αντικατοπτρίζει ο πυρήνας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η Πράσινη Συμφωνία προτείνεται ως μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική για την ΕΕ, με στόχο τον μετασχηματισμό της σε μια κλιματικά ουδέτερη, δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, που θα διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική, ως προς τη χρήση των πόρων. Στόχος, μέχρι το 2050, να έχουν μηδενιστεί οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και η οικονομική ανάπτυξη να έχει αποσυνδεθεί από τη χρήση των πόρων. H Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία παρέχει έναν οδικό χάρτη δράσεων για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων με τη μετάβαση σε μια καθαρή, κυκλική οικονομία και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη μείωση της ρύπανσης.

Υπογραμμίζεται η ανάγκη ολιστικής προσέγγισης, με όλες τις δράσεις και τις πολιτικές της ΕΕ να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της. Παράλληλα η ΕΕ θα κατευθύνει τις προσπάθειές της για μια παγκόσμια συμπόρευση για αειφόρο ανάπτυξη αλλά και για ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.

Είναι γεγονός ότι η Κύπρος, όπως και αρκετές άλλες χώρες, οικοδόμησε το σημερινό μοντέλο ανάπτυξής της στην υπερκατανάλωση των φυσικών της πόρων. Η Κύπρος πρέπει να αναπτύξει, άμεσα, μακροπρόθεσμη στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί και μελέτες θα πρέπει να εκπονηθούν για τους τομείς των μεταφορών, της ηλεκτροπαραγωγής και της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, με εφαρμογή στους τομείς της γεωργίας, κτηνοτροφίας, υδατοκαλλιέργειας, αλιείας, υδάτινων πόρων, δασικών οικοσυστημάτων και βιοποικιλότητας, παράκτιων ζωνών, τουρισμού, υγείας και υποδομών στις μεταφορές. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να καλύπτει μακροχρόνιο χρονικό ορίζοντα και να περιλαμβάνει τις οικονομικές εκτιμήσεις των δράσεων.

Είναι υποχρέωση της κυπριακής Πολιτείας να καταρτίσει εθνικό μακροχρόνιο σχεδιασμό αειφόρου ανάπτυξης, με χρονικό ορίζοντα πέραν των 30 ετών. Με αυτόν τον τρόπο, θα γίνει κατορθωτή η συμπερίληψη μακροπρόθεσμων στόχων για την εισαγωγή στην Κύπρο εναλλακτικών μορφών ενέργειας, με παράλληλη εκτίμηση του κόστους ή του οφέλους που προκύπτει. Μόνο με τον πιο πάνω σχεδιασμό θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε το δικαίωμα των μελλοντικών γενεών να ζήσουν σε μια οικολογικά ισορροπημένη Κύπρο.

«Πολιτικός μου πατέρας, ο Βάσος Λυσσαρίδης»

Για το τέλος, βγαίνω εκτός πολιτικών δρώμενων για να σας ρωτήσω, τι ήταν για σας ο Βάσος Λυσσαρίδης;

Πολιτικός μου πατέρας. Όχι μόνο γιατί ακούγοντάς τον, παιδί ακόμα, αποφάσισα ότι θέλω να ασχοληθώ με τα κοινά, αλλά γιατί το όραμα του Βάσου Λυσσαρίδη, αυτής της διεθνούς προσωπικότητας, αυτού του γνήσιου Σοσιαλιστή και υπερασπιστή της ελευθερίας, της Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους τους λαούς, ήταν πάντοτε ο οδοδείκτης στη δική μου πολιτική δράση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μου. Ο θάνατός του, βιολογικός μόνο, μας αφήνει φτωχότερους, μα η ζωή του, αφήνει την πατρίδα μας πλουσιότερη.