Ταχύτερη εξέταση αιτήσεων ασύλου και στο βάθος «κυρώσεις»

Σε τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά στις διαδικασίες και τα χρονοδιαγράμματα εξέτασης αιτήσεων ασύλου προχωρεί η Επίτροπος Νομοθεσίας, μετά από σχετική απόφαση που έλαβε το Υπουργικό Συμβούλιο. Στόχος είναι η βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου για την ταχύτερη εξέταση των αιτήσεων και διαφοροποίηση στη δικαστική διαδικασία, ώστε να είναι παρόντες και οι αιτητές ασύλου. Στις αλλαγές που προωθούνται υπάρχει εισήγηση για μια ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των υπηρεσιών που ασχολούνται με τις αιτήσεις ασύλου. Περαιτέρω, ως παράδειγμα υπάρχει η νομοθεσία στην Ελλάδα, που προνοεί «κυρώσεις» στις περιπτώσεις που οι αιτητές ασύλου δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους έναντι του ελληνικού κράτους. Κάτι που θα προστεθεί και στη δική μας νομοθεσία, ώστε να προνοείται κάτι αντίστοιχο και στην Κύπρο.

Αξίζει να αναφερθεί ότι, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Οκτώβριο 2022, οι αιτήσεις ασύλου έχουν ανέλθει σε 18.345, ενώ οι συνολικές αιτήσεις που εκκρεμούν για εξέταση ανέρχονται περίπου στις 28.000. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι οι αιτητές ασύλου που έχουν ήδη λάβει καθεστώς προστασίας αποτελούν σήμερα το 6% του πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την ίδια ώρα, φέτος πραγματοποιήθηκαν σχεδόν 7.000 επιστροφές.

Οι προτεινόμενες αλλαγές του νόμου

Στη «Σημερινή» μίλησε η Επίτροπος Νομοθεσίας, Λουΐζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου, η οποία ανέλαβε την ολοκλήρωση και παρουσίαση των αλλαγών του ογκωδέστατου κειμένου. Αρχικά ανέφερε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ανέθεσε στην Επίτροπο Νομοθεσίας την επανασύνταξη του νόμου περί Προσφύγων. «Ο νόμος αυτός έγινε το 2000 και υπέστη περίπου 15 τροποποιήσεις, όπου εισήχθησαν νέες πρόνοιες στη βάση οδηγιών και πρακτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου είμαστε δεσμευμένοι».

Πρόσθεσε ότι η υπάρχουσα νομοθεσία έχει ένα δύσκολο, δυσανάγνωστο κείμενο, με αποτέλεσμα ο χρήστης να μην μπορεί να το χρησιμοποιήσει, και έχρηζε αναθεώρησης. Παράλληλα, εξήγησε ότι είναι αντιληπτό το ζήτημα που υπάρχει με τους τεράστιους αριθμούς των υποθέσεων και λαμβάνονται μέτρα για αντιμετώπιση.

Όπως ανέφερε, ένα μέτρο που έχει ληφθεί είναι οι σχετικοί διαδικαστικοί κανονισμοί του Ανωτάτου Δικαστηρίου τον Σεπτέμβρη, όπου χειρίζονται τις υποθέσεις των αιτητών ασύλου με συγκεκριμένες προθεσμίες και με την παρουσία του αιτητή ασύλου στο δικαστήριο. Άλλο παράδειγμα είναι η τροποποίηση του Συντάγματος για να γίνει σύμπτυξη της προθεσμίας των 75 ημερών που αφορά προσφυγές σε άλλες διοικητικές πράξεις, ώστε να λαμβάνεται απόφαση εντός εύλογου χρόνου για περιπτώσεις αιτημάτων διεθνούς προστασίας. «Αυτό είναι υποχρέωσή μας, εντός εύλογου χρόνου να γίνονται πιο γρήγορες οι διαδικασίες».

Συμπλήρωσε ότι, το κείμενο που επεξεργάζονται, επικεντρώνεται σε σύγκριση νομοθεσιών άλλων χωρών, όπως η Ελλάδα, που έχει ένα νέο νομοθέτημα τα τελευταία δύο χρόνια και μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα. «Και η Ελλάδα είχε πάρα πολλές ροές αιτητών ασύλου, ενώ προηγήθηκαν και κάποιες παρουσιάσεις του νόμου στον Υπουργό», είπε.

Η κ. Ζαννέτου ανέφερε ότι η προσπάθεια είναι να υπάρξει μια βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου. «Υπάρχει εισήγηση για δημιουργία ενός Τμήματος εντός της Υπηρεσίας Ασύλου για κατηγοριοποίηση και προτεραιοποίηση των αιτήσεων. Οι αιτήσεις πρέπει να εξετάζονται με προτεραιότητα αναλόγως της φύσης τους. Υπάρχουν αιτήσεις που προέρχονται από ασυνόδευτα παιδιά, οικογένειες, ευάλωτα άτομα και από άτομα από ασφαλείς χώρες». Διευκρίνισε ότι η κατηγοριοποίηση που γίνεται στην Ελλάδα είναι στη βάση των χωρών και των συνθηκών του κάθε αιτητή, προσθέτοντας ότι το έχουν ως παράδειγμα για να εισαχθεί και στο σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. «Αυτή η προτεραιοποίηση γίνεται κατά την υποδοχή στο Κέντρο υποδοχής Πουρνάρα».

Στη συνέχεια, υπογράμμισε ότι στην υπάρχουσα νομοθεσία υπάρχουν κάποια χρονικά όρια. «Προσπαθούμε να είναι εύλογα, ώστε να γνωρίζει ο αιτητής πώς προχωρεί η αίτησή του και πότε θα ληφθεί απόφαση». Άλλο ζήτημα, το οποίο θα τύχει χειρισμού, είναι η καλύτερη δομή του νόμου, ώστε να είναι πιο εύχρηστος στον χρήστη με σχολαστική μελέτη των οδηγιών, των υποχρεώσεων και των δεσμεύσεων που έχει η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και να ρυθμιστούν ζητήματα που δεν ήταν στη νομοθεσία. Επεσήμανε ότι σήμερα υπάρχει δυνατότητα αποκοπής από τις υλικές συνθήκες. «Αφορά τα επιδόματα και τη διαμονή σε κέντρο φιλοξενίας. Είναι παροχές που δίνονται από την ημέρα που δίδεται η βεβαίωση εγγραφής υποβολής αίτησης και είναι το χαρτί που δικαιολογεί την παρουσία του στην Κύπρο». Εξήγησε ότι γίνεται εισήγηση στο κείμενο για μια ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των υπηρεσιών, ώστε να είναι γνωστό αν η υπόθεση κάποιου αιτητή έχει ολοκληρωθεί.

Επιπλέον, η κα. Ζαννέτου ανέφερε ότι η νομοθεσία της Ελλάδας προβλέπει ότι σε περιπτώσεις που οι αιτητές ασύλου δεν τηρούν τους κανονισμούς του κέντρου φιλοξενίας, μπορεί να γίνει κάποια αναστολή ή αποκοπή. «Είναι σαν ένα κίνητρο για τήρηση των κανονισμών. Όπως υπάρχουν οι υποχρεώσεις του κράτους έναντι των αιτητών ασύλου, υπάρχουν και οι υποχρεώσεις των αιτητών ασύλου έναντι του κράτους». Διευκρίνισε ότι μια βασική υποχρέωση είναι να καταθέσουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία που έχουν ενώπιον των Αρχών, να διηγηθούν την ιστορία τους όπως είναι, να παραστούν στις συνεντεύξεις και να τηρούν τα χρονοδιαγράμματα και τις διαδικασίες. «Στο πλαίσιο των κανονισμών έχει τεθεί το ζήτημα της καταβολής των εξόδων σε περίπτωση που ο αιτητής ασύλου χάσει στη δικαστική διαδικασία, ώστε να μπορεί να ξανα-καταχωρήσει αιτήσεις. Προσπαθούμε να κάνουμε ορισμένες βελτιωτικές ρυθμίσεις που θα βοηθούν όλες τις πλευρές στο ζήτημα της συνεργασίας, εφαρμογής των διαδικασιών και της επίσπευσης». Τόνισε ότι θα επιταχύνονται οι διαδικασίες στις περιπτώσεις που οι αιτητές ασύλου είναι υπό κράτηση , ώστε να μην παρατείνεται χωρίς λόγο η κράτηση.

Στόχος να τεθεί σε διαβούλευση στις αρχές του 2023

«Είναι ένα τεράστιο έργο και το κάθε θέμα έχει δικό του κεφάλαιο και δική του οδηγία», ανέφερε η Επίτροπος Νομοθεσίας. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν ολόκληρες κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν τα ευάλωτα άτομα και τα θύματα εμπορίας προσώπων.

Όσον αφορά τα ασυνόδευτα ανήλικα, ανέφερε ότι υπάρχει ειδική διαδικασία, ώστε να εντοπίζονται και να γίνεται η διαδικασία ανηλικότητάς τους. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ρητές οδηγίες και ένα περιθώριο όπου μπορεί να κινηθεί το κράτος», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι δεν είναι αντιγραφή του νόμου από την Ελλάδα αλλά η επιλογή των καλών σημείων. «Όλοι γνωρίζουμε για την ανεξαρτησία των δικαστηρίων. Δεν μπορούμε να τους βάζουμε πρόνοιες εντός τόσων ημερών και μηνών, όμως έχει ωριμάσει ο καιρός και αυτές οι υποθέσεις δεν πρέπει να διαρκούν περισσότερο από ένα χρόνο», υπογράμμισε.

Μιλώντας για το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του κειμένου, ανέφερε ότι θα χρειαστεί όλο τον Δεκέμβριο. «Έχω μαζί μου μια ομάδα εξειδικευμένη στο διεθνές δίκαιο και η μόνη τους δουλειά είναι αυτό το κείμενο». Διευκρίνισε ότι έστειλαν ένα μεγάλο μέρος στο Υπουργείο για να ξεκινήσει μια πρώτη συζήτηση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων. «Πρέπει να κάνω συναντήσεις με την Αστυνομία, την Υπηρεσία Ασύλου, το Υπουργείο Εσωτερικών, τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, το Δικαστήριο και με όσους αναφέρονται στο κείμενο. Ας ελπίσουμε ότι αρχές του χρόνου θα τεθεί σε διαβούλευση, ώστε να τοποθετηθούν και άλλοι φορείς όπως ΜΚΟ». Καταλυτικά, ανέφερε ότι είναι ένα νομοσχέδιο που θα βελτιώσει κάποια θέματα και θα τεθούν ζητήματα καλύτερης συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών.

500 αιτητές ασύλου στη Γερμανία

Έντονο είναι και το πολιτικό παρασκήνιο, καθώς ενισχύονται όλο και περισσότερο οι προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας ώστε να καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να δεχθεί άλλες μεταναστευτικές ροές. Την ίδια ώρα χρειάζεται υπενθύμιση ότι το μεταναστευτικό ζήτημα δεν αποτελεί κυπριακό πρόβλημα, αλλά είναι ένα ζήτημα που απασχολεί όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τα κράτη- μέλη να έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με την Κύπρο.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στη Γερμανία, όπου συζήτησε το μεταναστευτικό με τον Καγκελάριο Όλαφ Σολτζ και αποφασίστηκε η μετεγκατάσταση 500 αιτητών ασύλου από την Κύπρο. Παράλληλα, ο Υπουργός Εσωτερικών συναντήθηκε με τον ομόλογό του από το Μπανγκλαντές για την άμεση εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών, προκειμένου να επιταχυνθούν οι επιστροφές που πραγματοποιεί η Κύπρος στο Μπανγκλαντές και να απαλειφθούν προηγούμενες γραφειοκρατικές διαδικασίες και κωλύματα, ώστε να ενισχυθεί σημαντικά ο αριθμός επιστροφών στη χώρα. Από την πλευρά του ο Υπουργός Εξωτερικών πραγματοποίησε διμερείς συναντήσεις στην Τυνησία με τους ομολόγους του από το Κονγκό και το Καμερούν, δύο χώρες με μεγάλους αριθμούς παράτυπων μεταναστών στην Κύπρο. Στις συναντήσεις έγινε συνεννόηση για έναρξη διμερών διαπραγματεύσεων με στόχο τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής μεταναστών.