Τουρκικές αποβατικές ασκήσεις κοντά στη Σάμο και ενίσχυση της βάσης του Ακσάζ με υποβρύχια

Η Τουρκία διενήργησε πριν από λίγα 24ωρα στο πλαίσιο της άσκησης Έφεσος 2, αποβατικές ασκήσεις βορείως της Σάμου (βλ. δορυφορική φωτογραφία 21ης Μαΐου). Και όλα αυτά, ενώ υπάρχει ο ισχυρισμός ότι είναι ήρεμα τα νερά στο Αιγαίο. Η Άγκυρα όμως, συνεχίζει τις προκλήσεις, τις οποίες επιμελώς επιδιώκουν Αθήνα και Λευκωσία να αποκρύβουν. Πέραν των αποβατικών ασκήσεων οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ενίσχυσαν τη ναυτική βάση του Ακσάζ με άλλα δύο υποβρύχια. Από δύο, τα υποβρύχια έχουν αυξηθεί σε τέσσερα και μαζί με τις νέες υποδομές στη Βάση της Μερσίνας και την πρόθεση για την εγκατάσταση των ραντάρ επιτήρησης στον Απόστολο Ανδρέα, η Άγκυρα αποκαλύπτει τμήμα των ευρύτερων στρατηγικών της σχεδιασμών, που είναι συναφείς με την Κύπρο και την Ελλάδα, ακόμη και με αυτή την επανέναρξη των συνομιλιών, από τη μια, και του ελλαδοτουρκικού διαλόγου, από την άλλη.

Πώς μπορεί να συνδεθεί Κυπριακό και τουρκική πολιτική εντός της ΕΕ

Πώς αντιστρέφεται η αξίωση για δύο κράτη με την αναγνώριση της ΚΔ

Η αποχώρηση του Αττίλα…

Ποιοι είναι αυτοί οι σχεδιασμοί; Πρώτον, δεν έχει πρόθεση για την πλήρη αποχώρηση του στρατού της από την Κύπρο, διότι συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της Γαλάζιας Πατρίδας και της τουρκικής λίμνης από τη Μαρμαρίδα έως την Αλεξανδρέττα, όπου βρίσκεται η τρίτη ναυτική βάση μετά από εκείνες του Ακσάζ και της Μερσίνας. Οι τουρκικές προθέσεις εκτείνονται και στις νότιες θάλασσες της Κύπρου. Και αυτό είναι εμφανές από τις αξιώσεις της Άγκυρας στην ΑΟΖ, αλλά και από τα δύο πρόσθετα υποβρύχια στο Ακσάζ και τα ραντάρ επιτήρησης στην Καρπασία.

Υποβρύχια, UAV και κουμάντο

Ως προς τας υποβρύχια, θα ήταν δυνατό να επισημανθούν τα ακόλουθα: Α) Αυξάνονται οι χρόνοι περιπολίας. 2) Είναι ευκολότερος ο θαλάσσιος έλεγχος. Γ) Αποκτάται νέο στην περιοχή μας τουρκικό πλεονέκτημα, που είναι συναφές με τους ευρύτερους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας. Εφόσον η Ελλάδα και η Κύπρος δεν διαθέτουν στην περιοχή σκάφη επιφανείας ή/και αεροσκάφη με ανάλογα ηλεκτρονικά όργανα, τα τουρκικά υποβρύχια δρουν και μπορούν να αλωνίζουν. Σε συνδυασμό με το σύνολο των τουρκικών δυνάμεων και βάσεων, η Άγκυρα στέλνει στους συμμάχους και δη στο ΝΑΤΟ μήνυμα ότι αυτή κάνει κουμάντο.

Ως προς τα ραντάρ στην Καρπασία, θα μπορούσαν να επισημανθούν τα ακόλουθα: Πρώτον, αυξάνεται η επιτήρηση και η έγκαιρη προειδοποίηση σε μια ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Και αυτό γίνεται σε συνδυασμό με εικόνες από τα ραντάρ πλοίων και από τα UAV (Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη).

Δεύτερον, εξασφαλίζεται πλήρης κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο και απομόνωση της Κύπρου σε περίπτωση κρίσης από θαλάσσης και αέρος, στη λογική και πρακτική εφαρμογή της πολιτικής των Κανονιοφόρων. Και αυτό μπορεί να γίνει, διότι η Άγκυρα έχει μεγάλο όγκο Ναυτικών Δυνάμεων από την περιοχή της Ρόδου προς την Κύπρο, έναντι μηδαμινών κυπριακών και μηδενικών ελλαδικών. Άρα, ο τουρκικός στόχος είναι η αποκοπή της Κύπρου από την Ελλάδα στη γραμμή Κρήτη, Κάρπαθος, Ρόδος, για να κλείσει τις νότιες πύλες του Αιγαίου και να εξουδετερώσει τις πιθανότητες ανεφοδιασμού ή άλλης στήριξης προς την Κύπρο σε περίπτωση κρίσης.

Δόγματα και Τουρκία

Εφόσον δεν υπάρχει μόνιμος ελληνικός στολίσκος στην Κύπρο και εφόσον η Κύπρος δεν φροντίζει να εξοπλιστεί στη θάλασσα, όπου η έκτασή της είναι έντεκα φορές μεγαλύτερη από την ξηρά, τότε θα πρέπει να μετακινηθούν δυνάμεις από την Ελλάδα προτού κλιμακωθεί η κρίση. Πώς, όμως, να γίνει μετακίνηση δυνάμεων όταν το υφιστάμενο δόγμα έχει ως εξής: η Κύπρος δεν είναι πια casus belli από πλευράς Ελλάδας, η οποία θα δράσει αναλόγως των άλλων χώρων όπου η κρίση θα εξελιχθεί, όπως π.χ. το Αιγαίο και η Θράκη. Και συμβαίνουν αυτά, διότι το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου έχει μπει στο ράφι και, διότι, κυρίως το ΑΚΕΛ, αλλά και αρκετά στελέχη του ΔΗΣΥ, είναι αντίθετα σε μια τέτοια εξέλιξη, γεγονός που προσφέρει και στους εν Αθήναις άλλοθι. Γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά κερδισμένη είναι η Τουρκία. Διότι η ισχύς είναι κεντρικός πυλώνας της διπλωματίας. Πώς, λοιπόν, αναμένουν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η Αθήνα να αλλάξει στάση η Τουρκία, να πάει σε συνομιλίες και να είναι διαλλακτική όταν ελέγχει, δια της ισχύος, τον χώρο μας και όταν δεν έχει κόστος από την ΕΕ ή από τις ΗΠΑ; Και γιατί να έχει, όταν η κυπριακή Κυβέρνηση υπόσχεται δώρα στην Τουρκία εντός της ΕΕ, εάν πάει στις συνομιλίες; Κλασικός εξευμενισμός που οδήγησε το Κυπριακό στη διολίσθηση και στη σαλαμοποίηση.

Κανόνες αποτροπής μέσω της ΕΕ

Ερώτημα: Εφόσον ο Τατάρ και η Τουρκία επιμένουν ότι, για να αρχίσουν εκ νέου συνομιλίες, θα πρέπει να γίνει δεκτή η ισότιμη κυριαρχία που οδηγεί στα δύο κράτη, γιατί η Λευκωσία και η Αθήνα επιμένουν στην εξευμενιστική πολιτική, δηλαδή των δώρων εντός της ΕΕ προς την Άγκυρα, όπως είναι η κατάργηση της βίζας σε Τούρκους πολίτες και η αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση; Γιατί δεν αλλάζει ρότα η πολιτική μας, στην εξής βάση:

1. Ουδεμία αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ μπορεί να επέλθει, εάν η Άγκυρα δεν εφαρμόσει με την Κυπριακή Δημοκρατία την υφιστάμενη τελωνειακή ένωση. Από την τρέχουσα κατάσταση δημιουργούνται συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, καθότι τα κυπριακά προϊόντα απαγορεύεται να εξαχθούν στην Τουρκία, ενώ τα τουρκικά εισάγονται στην Κύπρο, αφού περνούν εντός της κοινής αγοράς. Επί τούτου, υπέχει ευθύνη η Επιτροπή ως η αρμόδια Αρχή ελέγχου για την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Ευθύνη όμως και δικαιώματα έχει και η Κυριακή Δημοκρατία, της οποίας τα έννομα συμφέροντα πλήττονται. Ως εκ τούτου, δύναται να στραφεί προς την Επιτροπή για να εφαρμοστεί η τελωνειακή ένωση. Άλλωστε, αυτή θα είναι μια κίνηση στη λογική της οποίας η Τουρκία θα δείχνει την πρόθεσή της ότι μπορεί να αρχίσουν συνομιλίες.
2. Επιβολή μορφής στρατιωτικού εμπάργκο προς την Τουρκία, εφόσον δεν αρχίσει την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Κύπρο. Και εδώ είναι που θα πρέπει να γίνει η σύνδεση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία με την κατοχή της Κύπρου. Το ΕΛΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), για παράδειγμα, δια του Προέδρου του Μάνφρεντ Βέμπερ είχε ταχθεί δημόσια υπέρ ενός τέτοιου μέτρου.
3. Την παροχή στρατιωτικού υλικού από τις χώρες της ΕΕ προς την Κυπριακή Δημοκρατία για να υπάρχει αξιόπιστη αποτροπή στο μοντέλο της Ουκρανίας. Άλλωστε, τα κατεχόμενα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι και εδάφη της ΕΕ.
4. Τη συμπερίληψη εντός των συμπερασμάτων της ΕΕ παραγράφου που θα αναφέρει ότι, σε περίπτωση νέας τουρκικής επίθεσης σε βάρος της Κύπρου ή της Ελλάδας, ενεργοποιείται αυτόματα το άρθρο 42,7 των Συνθηκών, που στηρίζεται στην αλληλεγγύη των κρατών μελών και την παροχή από αυτά στρατιωτικής υποστήριξης προς το κράτος που δέχεται την επίθεση.

Ποιος αναγνωρίζει ποιον;

Θα μπορούσαν να διατυπωθούν και άλλες θέσεις επί τη βάσει των οποίων να συνδεθεί το Κυπριακό με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ χωρίς δώρα, αλλά με την εκπλήρωση των τουρκικών υποχρεώσεων, όπως είναι η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2025, που τονίζει ότι η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία είναι προϋπόθεση της ενταξιακής της πορείας. Εφόσον, λοιπόν, η Άγκυρα επιμένει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εκλιπούσα, το πιο λογικό που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι ουδένα τουρκικό βήμα μπορεί να γίνει εντός της ΕΕ, εάν η Άγκυρα δεν αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία ως ενιαίο κράτος εντάχθηκε στην Ένωση και όχι ως ομόσπονδο ή συνομόσπονδο πολιτειακό σύστημα. Το δε κεκτημένο ανεστάλη στο βόρειο τμήμα, λόγω κατοχής και ένεκα του ότι η νόμιμη Κυβέρνηση και το νόμιμο κράτος δεν μπορούν να ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο. Για την εφαρμογή του χρειάζεται ομοφωνία, δηλαδή η σύμφωνη γνώμη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οπότε, εάν οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία θέλουν λύση, καθώς και εφαρμογή του κεκτημένου (αρχικά μέσω της επιστροφής της πόλης της Αμμοχώστου), αυτοί είναι που θα πρέπει να αναγνωρίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία και όχι εμείς το ψευδοκράτος. Διότι, είναι οι νόμοι του νόμιμου κράτους που είναι νόμοι της ΕΕ που θα πρέπει να εφαρμοστούν και όχι του παράνομου ψευδοκράτους.

Η ουτοπία και ο ρεαλισμός του εξευμενισμού

Ας μην λένε, λοιπόν, η Κυβέρνηση και το λοιπό κομματικό κατεστημένο ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στρατηγική και επιλογές μέσω της ΕΕ. Βεβαίως, υπάρχει η μόνιμη επωδός, όπως η γνωστή: «Μα, αυτά δεν γίνονται»… Ερώτημα: Η δική τους πολιτική, εδώ και 50 χρόνια, πού μας οδήγησε; Προς τα δύο κράτη! Ναι ή όχι; Όποτε τους συμφέρει, είναι Ευρωπαϊστές, όποτε δεν τους συμφέρει, βάζουν στο ράφι το νομικό και πολιτικό πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, όπως το καθορίζουν οι αρχές και αξίες της ΕΕ, και αναφέρονται στον δήθεν ρεαλισμό, που αποδεικνύεται ουτοπία. Και, για να γίνει ρεαλισμός, πρέπει να υποκύψουμε στην Τουρκία. Δεν είμαστε πολύ μακριά από μια τέτοια εξέλιξη, καθότι, στη λογική του εξευμενισμού, η ηγεσία μας προσεγγίζει και υιοθετεί τις προηγούμενες τουρκικές θέσεις, τις οποίες μετατρέπει σε δική της σημαία, όπως συνέβη με την ομοσπονδία των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα, επί της οποίας πατά η Άκυρα για να αξιώσει την ισότιμη κυριαρχία και τα δύο κράτη…

Η συγκεκριμένη δορυφορική φωτογραφία της 21ης Μαΐου είναι αδιάψευστος μάρτυρας τού τι συμβαίνει πίσω από τη λεγόμενη νέα ελλαδοτουρκική επαναπροσέγγιση και τα «ήρεμα νερά». Οι Τούρκοι δεν ενισχύουν μόνο τη βάση στο Ακσάζ με υποβρύχια, αλλά προχωρούν και στο πλαίσιο της άσκησης Έφεσος 2 σε αποβατικές ασκήσεις 30 χιλιόμετρα από τη Σάμο. Πού, άραγε, στοχεύουν, εκτός από τα νησιά του Αιγαίου; Κατά τα άλλα, είναι… ήρεμα τα νερά.

Δορυφορική φωτογραφία της σύγχρονης ναυτικής βάσης στο Ακσάζ, απεικονίζει τις ναυτικές δυνάμεις της Τουρκίας με σκάφη επιφανείας, όπως φρεγάτες και πυραυλοφόρα περιπολικά. Σημαντικό, βεβαίως, είναι άλλο. Στη φωτογραφία 7 εντοπίζονται τέσσερα αντί δύο υποβρύχια, γεγονός που μαρτυρεί την ενίσχυση των δυνατοτήτων της Τουρκίας σε μία ευαίσθητη περιοχή απέναντι από τη Ρόδο στις νότιες πύλες του Αιγαίου, τις οποίες εάν η Άγκυρα αποκλείσει, δημιουργεί συνθήκες απομόνωσης της Κύπρου σε περίπτωση κρίσης.

Αυτή η δορυφορική φωτογραφία αποτυπώνει τις αναβαθμίσεις σε όλα τα επίπεδα που έχουν γίνει από το 2021 στη ναυτική βάση της Μερσίνας απέναντι από την Κύπρο. Η αναβάθμιση αφορά τους χώρους συγκέντρωσης βαρέος υλικού, επέκτασης προβλητών, δημιουργία νέων και αύξηση, μεταξύ άλλων, αποθηκευτικών χώρων. Όλα αυτά δεν είναι καθόλου τυχαία. Αποτελούν τμήματα των τουρκικών σχεδιασμών στο πλαίσιο της γαλάζιας πατρίδας και της πλήρους κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Κύπρος είναι κομμάτι του παζλ και με την ενίσχυση στρατιωτικών δυνατοτήτων και υποδομών διερωτάται κάποιος πώς άλλαξαν οι συνθήκες για να δικαιολογούν την οποιαδήποτε αισιοδοξία του Προέδρου ότι οι Τούρκοι θα αλλάξουν στάση και θα προσέλθουν σε συνομιλίες για λύση του Κυπριακού και όχι για διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο χάρτης αποτυπώνει τις κύριες ναυτικές και αεροπορικές βάσεις της Τουρκίας στα παράλιά της, καθώς και στην Κύπρο. Πρόσθετα γίνονται ορατές οι πύλες του Αιγαίου στη γραμμή Κάρπαθος- Ρόδος. Δεν είναι καθόλου τυχαία η ενίσχυση των ναυτικών δυνάμεων στη βάση του Ακσάζ με δύο υποβρύχια (βλ. δορυφορική φωτογραφία 1). Οι τρεις βάσεις στο Ακσάζ στη Μερσίνα και στην Αλεξανδρέττα σε συνδυασμό με εκείνη της Αττάλειας προσφέρουν υπεροχή και τις δυνατότητες για την εμπέδωση της τουρκικής λεγόμενης «λίμνης» που εκτείνεται από τη Μαρμαρίδα έως την Αλεξανδρέττα. Στον χάρτη παρέχεται δε η δυνατότητα, σε περίπτωση κρίσης, για απομόνωση της Κύπρου και για εφαρμογή της πολιτικής των κανονιοφόρων. Με κίτρινο χρώμα απεικονίζονται σημαντικά δρομολόγια των εμπορικών κυρίως πλοίων της περιοχής. Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό, γιατί η Τουρκία θέλει να ελέγχει τις θαλάσσιες οδούς για γεωπολιτικούς, οικονομικούς και για στρατιωτικούς λόγους. Προς αυτή την κατεύθυνση, πρόσθετο πλεονέκτημα για την Τουρκία αποτελεί η απουσία του ελληνικού ναυτικού και οι μηδαμινές δυνατότητες του κυπριακού. Βεβαίως, η Εθνική Φρουρά διαθέτει τους πυραύλους Exocet, με βεληνεκές που εκτείνεται σχεδόν μέχρι τα όρια της κυπριακής ΑΟΖ και αποτελεί μία μορφή αποτροπής, η οποία όμως αποδυναμώνεται για δύο -μεταξύ άλλων- λόγους: πρώτον, γιατί δεν μπορεί να συνδυαστεί, όπως θα έπρεπε, με θαλάσσιες και εναέριες δυνάμεις, και, δεύτερον, γιατί η Τουρκία διαθέτει και θαλάσσιες και εναέριες και χερσαίες δυνάμεις, καθώς και σύγχρονα drones, τα οποία μπορούν να εντοπίσουν και να εξουδετερώσουν θέσεις της Εθνικής Φρουράς. Γι’ αυτό επιβάλλεται η ενίσχυση των ημετέρων δυνάμεων στο πλαίσιο του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος.

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων