Τουρκική προέλαση και ροκάνισμα «νεκρής ζώνης»

Επί μακρόν οι Τούρκοι προελαύνουν και μετά το ’74, ροκανίζοντας, ταυτοχρόνως, τη «νεκρή ζώνη» και με την ανοχή της ΟΥΦΙΚΥΠ δημιουργούν προβλήματα στην Εθνική Φρουρά και σε διάφορες περιοχές όπου υπάρχει εντός της «νεκρής ζώνης» καλλιεργήσιμη γη. Αποκαλύπτουμε σήμερα χάρτες και γεγονότα που συνθέτουν άλλη μια διάσταση του Κυπριακού συναφή με το εδαφικό, εάν και όταν γίνει διαπραγμάτευση για την τελική λύση.

Ο ρόλος των Ην. Εθνών και οι κυβερνήσεις

Ο ρόλος των Ην. Εθνών στην Κύπρο δεν ήταν και δεν είναι προφανώς αυτός που θα έπρεπε να ήταν. Σε ουκ ολίγες περιπτώσεις δεν είναι καν ουδέτερος. Μάλλον φιλοτουρκικός μπορεί να εκληφθεί εφόσον υιοθετεί μέσα από τις ίσες αποστάσεις τούς κανόνες του ισχυρού και όχι της Χάρτας του ΟΗΕ. Αληθές όμως είναι ότι ευθύνη υπέχουν και οι κυπριακές Κυβερνήσεις, λόγω της αποδοχής συνεχών τετελεσμένων. Αποτέλεσμα τούτων είναι η συνεχής προώθηση των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων από την κατάπαυση του πυρός της 16ης Αυγούστου και ώρα 18:00, μέχρι σήμερα.

Αυτή η τουρκική προώθηση, που μεταφράζεται ως επέκταση της κατοχής και αφορά τμήματα της «νεκρής ζώνης», καλύπτει 234,77 τ.χλμ, ήτοι 3,94% του συνολικού εδάφους των ελεύθερων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πιο αναλυτικά: Οι Τούρκοι κατέλαβαν μετά τις 16 Αυγούστου του ’74, ποσοστό της τάξης του 3,76% επί των ελεύθερων περιοχών, ενώ η «νεκρή ζώνη», κακώς εκτείνεται σε ποσοστό της τάξης του 3,94%. Γιατί είναι κακή η εκτίμηση του ποσοστού αυτού; Διότι περιλήφθηκαν από τα Ην. Έθνη εντός της «νεκρής ζώνης» περιοχές που δεν ήταν ποτέ καταληφθείσες ή «αμφισβητούμενες», παρά μόνο παρέμεναν και παραμένουν εντός των ελεύθερων περιοχών. Κλασικά επί τούτου παραδείγματα είναι η Αθηένου, η Δένεια, το Μάμμαρι, οι Τρούλλοι, η Πύλα, η περιοχή του Διεθνούς Αεροδρομίου Λευκωσίας κ.λπ. Σε αυτές τις περιοχές περιλαμβάνονται περιουσίες Ελληνοκυπρίων και δη καλλιεργήσιμη γη. Εξ ου και τα υφιστάμενα προβλήματα που υπάρχουν με τις κατοχικές δυνάμεις και την ΟΥΝΦΥΚΙΠ ως προς τα όρια της «νεκρής ζώνης» και την καλλιέργειά τους.

READ THE ARTICLE IN ENGLISH - Turkish Advance and the Erosion of the Buffer Zone

Διαμόρφωση σκηνικού

Πώς σχηματίστηκε το σκηνικό αυτό και ποιες είναι οι επιπτώσεις και δη επί της επίλυσης του Κυπριακού και του εδαφικού, χρήζει μελέτης. Με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 16 Αυγούστου του 1974, η εν Κύπρω Ειρηνευτική Δύναμη ανέλαβε την καταγραφή της γραμμής κατάπαυσης πυρός της επιτευχθείσας συμφωνίας. Ο πρώτος χάρτης περιλαμβάνεται στην έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 1974, αποτυπώνοντας μόνο το όριο της περιοχής τουρκικού ελέγχου (Limit of Area of Turkish Control) και χωρίς να περιλαμβάνει «νεκρή ζώνη». Ένας δεύτερος χάρτης κατατέθηκε τον Ιούνιο του 1975, που δεν διαφέρει από εκείνον του Δεκεμβρίου του ’74, και τον Δεκέμβριο του 1975 κυκλοφόρησε ένας τρίτος. Αυτός συμπεριλαμβάνει κατά αυθαίρετο τρόπο το ίχνος της γραμμής της Εθνικής Φρουράς και την μεταξύ των δυο γραμμών «νεκρή ζώνη», τροποποιώντας ταυτοχρόνως την ορολογία που χρησιμοποιούσε μέχρι τότε για να περιγράψει τις θέσεις των αντίπαλων δυνάμεων. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζει τη γραμμή Αττίλα ως «Προωθημένο όριο Αμυντικής Γραμμής των Τουρκικών Δυνάμεων» και κατ’ ανάλογον τρόπο εκείνην της Εθνικής Φρουράς: «Προωθημένο όριο της Αμυντικής Γραμμής της Εθνικής Φρουράς» (Limit indicating FDLs of Turkish Forces - Limit indicating FDLs of Cyprus National Guard). Δεν υπάρχει ή έννοια περί κατοχικών δυνάμεων. Αξίζει να επισημανθεί ότι σε όλες τις νεότερες εκθέσεις του ΓΓ του ΟΗΕ χρησιμοποιείται νέα ορολογία, που αναφέρεται σε Γραμμή Κατάπαυσης Πυρός των Τουρκικών Δυνάμεων και αντίστοιχα της Εθνικής Φρουράς (Cease Fire Lines of Turkish Forces - Cease Fire Lines of Cyprus National Guard). Με τον τρόπο αυτό επιβάλλεται αλλαγή της Γραμμής Κατάπαυσης του Πυρός, όπως είχε καταγραφεί στις 16/8/1974, αφού πλέον περιλαμβάνονται δύο γραμμές και δη οι συνεχιζόμενες προοδευτικά παραβιάσεις των Τούρκων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο.

Τελευταίος χάρτης ήταν εκείνος του Σχεδίου Ανάν, ο οποίος, όμως, υιοθετεί την τουρκική αντίληψη επί του εδαφικού, δηλαδή ποια είναι τα όρια της κατοχής μετά τη 16η Αυγούστου του 1974 και όχι τι κατείχαν οι Τούρκοι ώς τις 18:00 της 16ης Αυγούστου του 1974. Από το 1975 ώς σήμερα με διάφορα άλματα καταγράφεται μια προώθηση των θέσεων Αττίλα από το 1975, το ‘76, το ’78, το ’88 ώς τα Στροβίλια, την Πύλα τον Άγιο Δομέτιο κ.λπ. Δεν έχουμε μόνο προώθηση των κατοχικών δυνάμεων, αλλά και ροκάνισμα της «νεκρής ζώνης», η οποία στην ουσία αποτελεί έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπάρχουν σειρά διαμαρτυριών από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς, αλλά…

Κυριαρχία και «νεκρή ζώνη»

Η «νεκρή ζώνη» δεν είναι κατεχόμενο έδαφος. Είναι πέραν της γραμμής Αττίλα και ασκεί κυριαρχία η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως στις ελεύθερες περιοχές. Η παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και η δράση της είναι στο πλαίσιο συνεννόησης της νόμιμης Κυβέρνησης με το Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο εκδίδει τους όρους εντολής. Έχει δε ως πηγή το ψήφισμα 186 του Σ. Ασφαλείας, που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 1964. Έχει θεμελιακό χαρακτήρα, διότι μετά τις διακοινοτικές ταραχές τής τότε εποχής, με το ψήφισμα αυτό ο ΟΗΕ γενικότερα και το Σ. Ασφαλείας ειδικότερα αναγνωρίζουν ως μόνη νόμιμη Αρχή αυτήν της κυπριακής Κυβέρνησης και το κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι το εν λόγω ψήφισμα, που η τουρκική πλευρά, για ευνόητους λόγους, θέλει να καταργήσει μέσω χωριστής συμφωνίας με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για να επιτύχει μορφή αναγνώρισης διά του Σ. Ασφαλείας. Εδώ θα πρέπει να γίνει μια διευκρίνιση. Τα κατεχόμενα εδάφη είναι αναπόσπαστο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, επί των οποίων δεν μπορεί να ασκεί αποτελεσματική εξουσία, λόγω της παράνομης παρουσίας των τουρκικών στρατευμάτων, τα οποία φέρουν την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει εκεί. Αυτό αναφέρουν: Α) Το Πρωτόκολλο 10, που καθορίζει ολόκληρη την ένταξη του ενιαίου υπό κατοχή κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Β) Οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου του Συμβουλίου της Ευρώπης (Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή και Τιτίνας Λοϊζίδου) και καθορίζουν ότι το ψευδοκράτος είναι «μαριονέτα» (puppet state), υποτελές στον τουρκικό στρατό.

Διαφορετικοί χάρτες…

Το θέμα της «νεκρής ζώνης» είναι περίπλοκο, υπό την έξης έννοια: Έχει καθοριστεί κατά το δοκούν από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με τρόπο δηλαδή αυθαίρετο. Σιωπηρώς γίνεται αποδεκτό από τις κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τετελεσμένα επί του εδάφους έχουν εξελιχθεί και οι τουρκικές προωθήσεις. Συναφώς εμφανίζεται το ακόλουθο φαινόμενο: Τόσο η Εθνική Φρουρά όσο και το Υπουργείο Άμυνας έχουν διαφορετικούς χάρτες από εκείνους των Ην. Εθνών και του Υπουργείου των Εξωτερικών ως προς τα όρια της «νεκρής ζώνης» και της κατοχής! Για παράδειγμα: Ενώ υπήρχαν και υπάρχουν θέσεις της ΕΦ που δεν επανδρώνονταν για τακτικούς λόγους, τα Ην. Έθνη θεώρησαν ότι η περιοχή εμπίπτει στη «νεκρή ζώνη» και στη δική τους ευθύνη. Ακόμη π.χ. και στην Αθηένου, τα Ην. Έθνη θεωρούσαν παραβίαση του status quo όταν οχήματα της ΕΦ περνούσαν από την κωμόπολη για τροφοδοσία των επανδρωμένων φυλακίων της ΕΦ. Οπότε εξαρτιόταν η κίνηση των οχημάτων της ΕΦ από τις διαταγές του εκάστοτε αρχηγού, εάν δηλαδή ήθελε ν’ αμφισβητήσει ή όχι την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και το όρια της ευθύνης της. Ανάλογα περιστατικά συνέβαιναν και συμβαίνουν στην περιοχή του Αεροδρομίου της Λευκωσίας και αλλού. Δεν είναι τυχαία όσα είχαν συμβεί και συμβαίνουν στην Πύλα, αφού οι ημέτεροι δεν συντονίζονταν μεταξύ τους και δεν είχαν τους ορθούς χάρτες, εφόσον ήταν προσαρμοσμένοι με εκείνους της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Η Πύλα δεν είναι η μόνη τρανταχτή περίπτωση. Είχαν προηγηθεί τα Στροβίλια σε τρεις περιπτώσεις. Η πρώτη ήταν το 2000, όταν έγινε επέκταση της κατοχής. Η δεύτερη το 2003 και η τρίτη το 2019, όταν πήραν τον έλεγχο σε τρία σπίτια της περιοχής, προβάλλοντας στους κατοίκους τον ισχυρισμό ότι είναι «πολίτες» του ψευδοκράτους.

Βασικά προβλήματα

Οι διαφορετικοί χάρτες που καθορίζουν διαφορετικά όρια ως προς τη «νεκρή ζώνη» δημιουργούν και σειρά προβλημάτων που αφορούν στην καλλιέργεια χωραφιών εντός αυτής, καθώς και την εισβολή των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων, που συνοδεύεται από την αδράνεια των Ην. Εθνών, αλλά και από τις διαφωνίες των κατοίκων περί των ορίων της «νεκρής ζώνης». Ότι δηλαδή: 1. Οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται περί «νεκρής ζώνης», αλλά περί δικού τους, στην πραγματικότητα, κατεχόμενου εδάφους. 2. Οι περιουσίες Ελληνοκυπρίων περιλαμβάνονται στη «νεκρή ζώνη», ενώ δεν θα έπρεπε. 3. Υπάρχει πρόβλημα ως προς τα όρια των θέσεων της ΕΦ, με αποτέλεσμα να υπάρχουν προβλήματα ακόμη και στα δρομολόγια τροφοδοσίας των φυλακίων.

Εδαφικό και λύση…

Πέραν τούτων, υπάρχει ένα άλλο βασικό συναφές ζήτημα: Το εδαφικό. Επί τη βάσει ποιων χαρτών γινόταν και γίνεται η διαπραγμάτευση. Πού είναι η πραγματική κατάπαυση του πυρός και ποια είναι τα όρια της «νεκρής ζώνης» για να μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση και τι ποσοστό τελικά θα επιστραφεί, εάν επιστραφεί, σε περίπτωση λύσης και κάτω από ποιες συνθήκες; Και κατά το Σχέδιο Ανάν, αλλά και σήμερα, οι χάρτες που χρησιμοποιεί το Υπουργείο Εξωτερικών είναι εκείνοι με τα όρια των Ην. Εθνών, που έχουν αυθαίρετο και δη τουρκικό χαρακτήρα με την ανοχή των ημετέρων. Η επέκταση της κατοχής φτάνει το 3,76% και η «νεκρή ζώνη», όπως την θέλει η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, στο 3,94%. Σύνολο 7,7%. Οι Τούρκοι θεωρούν ότι τους ανήκει και ότι, αν επιστρέψουν εδάφη, το ποσοστό αυτό θα περιληφθεί στις «υποχωρήσεις» τους, με αντάλλαγμα, βεβαίως, την άσκηση χωριστών κυριαρχικών δικαιωμάτων - εξουσιών. Οι Τούρκοι είναι ξεκάθαροι. Εκτός των ανεπιτυχών επικοινωνιακών τρικ, οι ημέτεροι επί της ουσίας τι λένε;..

^{Αυτός ο χάρτης αποτυπώνει με κόκκινο χρώμα την προώθηση των τουρκικών δυνάμεων από τις 16 Αυγούστου του 1974 ώς σήμερα και με κίτρινο τη «νεκρή ζώνη», που χαράχτηκε κατά τρόπο αυθαίρετο από την Ειρηνευτική Δύναμη.}

^{Οι δυο χάρτες ανήκουν στα Ην. Έθνη. Ο ένας έχει εκδοθεί τον Δεκέμβριο του 1974 και αποτυπώνει τη Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός και μέχρι πού είχαν φτάσει τα τουρκικά στρατεύματα. Ο δεύτερος εκδόθηκε έναν χρόνο αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1975, και καταγράφει μεν τη γραμμή Αττίλα (κόκκινο χρώμα), αλλά, κατ’ αυθαίρετο τρόπο, τη γραμμή της Εθνικής Φρουράς (μπλε χρώμα).}