Συνεντεύξεις

Προεδρικές 2023: Πόσο πιθανό είναι ν’ ανατραπούν τα δεδομένα;

Ο Δρ Νάσιος Ορεινός απαντά στη «Σημερινή» - Ποια είναι τα βασικότερα συμπεράσματα από τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις και πόσο πιθανό είναι να ανατραπούν τα δημοσκοπικά δεδομένα;

Τέσσερεις περίπου μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2023, από τα δημοσκοπικά δεδομένα εξάγονται κρίσιμα συμπεράσματα για υποψηφίους, επιτελεία και εκλογείς. Στο διάστημα των περασμένων έξι μηνών, το ΣΙΓΜΑ σε συνεργασία με την Prime Consulting διεξήγαγε τρεις μεγάλες δημοσκοπήσεις, εκ των οποίων η τελευταία παρουσιάστηκε την περασμένη Δευτέρα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δημοσκόπηση ΣΙΓΜΑ: Πρωτιά με απώλειες για Χριστοδουλίδη – Κολλημένος κάτω από 20% ο Αβέρωφ

Ποια είναι τα κρισιμότερα συμπεράσματα και οι τάσεις που εντοπίζονται στον μέχρι τώρα προεκλογικό μαραθώνιο; Πόσο πιθανό είναι να υπάρξουν ανατροπές στα μέχρι τώρα δημοσκοπικά δεδομένα; Πού συνίσταται η «επανάσταση» του εκλογικού σώματος που προοιωνίζεται αλλαγές στο κομματικό πεδίο της Κύπρου; Τις ερωτήσεις αυτές απαντά στη «Σημερινή» ο εκλογολόγος Δρ Νάσιος Ορεινός.

Έχουμε ήδη τρεις μεγάλες δημοσκοπήσεις από την Prime Consulting και το ΣΙΓΜΑ, που καλύπτουν την περίοδο από τον Μάιο μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2022. Ποια είναι τα κρισιμότερα ευρήματα και ποιες οι σημαντικότερες τάσεις που βλέπετε στο πέρασμα αυτών των 6 περίπου μηνών;

Το κυριότερο εύρημα των εκλογών του 2023, το οποίο βεβαίως συνδέεται και με προηγούμενες εκλογές, είναι το γεγονός ότι οι βάσεις των κομμάτων έχουν δείξει κατεύθυνση και έχουν οδηγήσει, με την καλή έννοια, τις ηγεσίες των κομμάτων τους προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Φαινόμενο το οποίο φαίνεται να λαμβάνει χώραν για πρώτη φορά στην Κύπρο και πιστεύω ότι τα κόμματα που έχουν σεβαστεί τη βάση τους έχουν λάβει σοφή απόφαση. Τα φαινόμενα αποσυσπείρωσης, που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, δυσκολεύουν τις ηγεσίες με κίνδυνο τυχόν λανθασμένη απόφαση στις προεδρικές να οδηγήσει ένα κόμμα σε περαιτέρω αποσυσπείρωση, ενδεχομένως ακόμα και να το διασπάσει. Επιπλέον, σημαντικό εύρημα αποτελεί και η ανατροπή, η οποία έχει παρατηρηθεί σε επίπεδο παράστασης νίκης. Συγκεκριμένα, από 39-30 που ήταν υπέρ του κ. Νεοφύτου τον Μάιο, η παράσταση έγινε 41-26 υπέρ του κ. Χριστοδουλίδη τον Ιούνιο και 50-19 τώρα τον Σεπτέμβριο. Αυτήν τη στιγμή, λοιπόν, σε σχέση με τον Μάιο, περισσότεροι εκλογείς εκτιμούν ότι τις εκλογές θα μπορούσε να κερδίσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Tην ίδια ώρα θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο εκλογικό σώμα παρατηρείται έντονο το συναίσθημα της απογοήτευσης και της αγανάκτησης. Όσον αφορά τα προβλήματα τα οποία οι εκλογείς θεωρούν ότι αντιμετωπίζει σήμερα η Κύπρος, πέραν της Οικονομίας και του Κυπριακού, ο Κύπριος πολίτης θεωρεί ως σημαντικά προβλήματα τη διαφθορά και το μεταναστευτικό. Τα τελευταία δύο δεν υπήρχαν στον χάρτη την αντίστοιχη περίοδο του 2017. Όσον αφορά την πρόθεση ψήφου, αυτό που έχει παρατηρηθεί τον Σεπτέμβριο είναι μια μερική πτώση του Νίκου Χριστοδουλίδη στην περίοδο Ιουλίου – Οκτωβρίου, ο οποίος όμως διατηρεί μια καλή διαφορά ασφαλείας, αλλά και στασιμότητα του Αβέρωφ Νεοφύτου από τον Μάιο στα ίδια ποσοστά. Την ίδια ώρα καταγράφεται και μια μικρή αύξηση του κ. Μαυρογιάννη. Απ’ εκεί και πέρα έχει παρατηρηθεί στις τρεις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις ότι ο Κύπριος πολίτης επιθυμεί εκλογές ουσίας, την ίδια ώρα που αντιλαμβάνεται ότι οι κομματικοί μηχανισμοί επηρεάζουν την επιλογή ενός υποψηφίου. Αυτά θα έλεγα είναι τα μέχρι τώρα συμπεράσματα.

Είδαμε το 40% των συναγερμικών ψηφοφόρων στις προηγούμενες δημοσκοπήσεις να δηλώνουν πως θα ψηφίσουν Χριστοδουλίδη. Στην τελευταία, όμως, δημοσκόπηση το ποσοστό αυτό έπεσε στο 28%. Κάτι που εξηγεί εξάλλου και τη σημαντική πτώση του 6% στην πρόθεση ψήφου, για τον κ. Χριστοδουλίδη. Ωστόσο, τις απώλειες αυτές φαίνεται πως δεν καταφέρνει να τις κεφαλαιοποιήσει ο Αβέρωφ Νεοφύτου, που από τη στήριξη του 45% των συναγερμικών ψηφοφόρων έχει ανέβει μόλις στο 48%. Πού πάνε οι συναγερμικοί που φεύγουν απ’ τον κ. Χριστοδουλίδη και γιατί θεωρείτε ότι φεύγουν; Είναι πιθανότερο να στηρίξουν τελικά τον κ. Νεοφύτου ή να επιστρέψουν στον κ. Χριστοδουλίδη;

Η σχετική πτώση στην εισροή του κ. Χριστοδουλίδη από τον ΔΗΣΥ από τον Ιούνιο μέχρι σήμερα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δημοσκόπηση του «Σίγμα», έχει μετακυλήσει κυρίως στην απροσδιόριστη ψήφο και ελαφρώς σε διάφορους άλλους υποψηφίους, ελαφρώς και στον κ. Νεοφύτου. Είναι γεγονός ότι το ποσοστό αυτό δεν μετακινείται στον κ. Νεοφύτου, ο οποίος, αναλύοντας και τις τρεις δημοσκοπήσεις του «Σίγμα», έχω παρατηρήσει ότι παραμένει στάσιμος στα ποσοστά του Μαΐου. Άρα θα συμφωνούσα μαζί σας ότι φαίνεται πως τις απώλειες δεν κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει ο κ. Νεοφύτου.

Απέχουμε ακόμα περίπου 4 μήνες από την ημέρα των εκλογών. Βλέπετε στις μετρήσεις να υπάρχουν τάσεις και δυναμικές που μπορούν να διαφοροποιήσουν τα δεδομένα όπως αυτά φαίνονται στις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις;

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, η οποία θεωρώ βρίσκεται στο μυαλό ίσως όλου του εκλογικού σώματος, για την οποία η απάντηση δεν μπορεί να είναι απόλυτη. Την ίδια ώρα υπάρχουν κάποιες παράμετροι, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να μας προβληματίσουν. Για παράδειγμα, η σταθερή διαφορά ασφαλείας την οποία καταγράφει ο κ. Χριστοδουλίδης έναντι των ανθυποψηφίων του, η στασιμότητα του κ. Νεοφύτου από τον Μάιο, η παράσταση νίκης, η οποία είναι υπέρ του κ. Χριστοδουλίδη, και το γεγονός ότι 8 τους 10 εκλογείς δηλώνουν πως είναι απόλυτα ή μάλλον βέβαιοι για την ψήφο τους αυτήν την περίοδο, είναι στοιχεία τα οποία αναμειγνύοντάς τα ενδεχομένως να μπορούμε να κάνουμε τη σκέψη ότι φαίνεται να υπάρχει μια δυσκολία σε ό,τι αφορά τη διαφοροποίηση. Δεν ισχυρίζομαι ότι τα δεδομένα δεν θα αλλάξουν, ούτε όμως ότι θα αλλάξουν, και θέλω να είμαι πολύ προσεκτικός σε αυτό το στάδιο. Ας αναμένουμε ακόμα λίγο για να εξαγάγουμε τα τελικά μας συμπεράσματα.

Υπάρχει κάποιο εύρημα που κατά τη δική σας κρίση αποτελεί «δημοσκοπική έκπληξη», θετική ή αρνητική, στις μέχρι τώρα μετρήσεις;

Έκπληξη δεν θα έλεγα, αλλά ίσως ασυνήθιστη ανατροπή. Το γεγονός ότι μέσα σε ένα μήνα, μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου, υπήρξε η αλλαγή στην πρωτιά της παράστασης νίκης είναι κάτι που δεν συνηθίζεται, ενδεχομένως στα κυπριακά δεδομένα να μην έχει συμβεί και ποτέ. Πέραν αυτού, εκείνο που έχει παρατηρηθεί είναι ότι 20 ποσοστιαίες μονάδες έχουν φύγει από τον κ. Νεοφύτου και έχουν μετακινηθεί προς τον κ. Χριστοδουλίδη σε διάστημα 5 μηνών, από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο, κάτι που έχει καταγραφεί ως δημοσκοπικό εύρημα και βέβαια θα αποτελέσει αναφορά στις μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις.

Από τα δημοσκοπικά ευρήματα αλλά και τα αποτελέσματα των εκλογών από το 2011 και εντεύθεν, φαίνεται πως αργά αλλά αποφασιστικά το κομματικό τοπίο και η εκλογική συμπεριφορά των Κυπρίων αλλάζουν. Πού εντοπίζετε τις αλλαγές αυτές; Βλέπετε ότι δημιουργείται κάποιο «κενό» στο ιδεολογικοπολιτικό φάσμα, που δεν μπορούν τα υφιστάμενα κόμματα να το καλύψουν;

Κενό στο ιδεολογικοπολιτικό φάσμα δεν πιστεύω να δημιουργείται, μάλλον υπερκαλύπτεται από την πληθώρα κομμάτων που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια. Σαφέστατα, όμως, η εκλογική συμπεριφορά των Κυπρίων αλλά και το κομματικό τοπίο έχουν αλλάξει. Υπογραμμίζω ότι ο σημερινός ψηφοφόρος είναι πιο ώριμος, πιο απαιτητικός, ψάχνει περισσότερο και ασκεί περισσότερη κριτική, άρα ευκολότερα διαφοροποιείται. Ως αποτέλεσμα, η απαγκίστρωση, αλλιώς αποσυσπείρωση των ψηφοφόρων από τα κόμματα, την οποία έχω ονομάσει «επανάσταση του εκλογικού σώματος», φαίνεται να αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών, με τους αριθμούς να είναι χαρακτηριστικοί. Κομβικό σημείο αποτελούν οι εκλογές του 2016. Εκεί ήταν που η Βουλή έγινε 8-κομματική και νέοι σχηματισμοί εισήλθαν στη Βουλή. Ακολούθησαν οι βουλευτικές εκλογές του 2021, οι οποίες μάλλον ήταν συνέχεια αυτών του 2016, οι οποίες έχουν αναθεωρήσει περαιτέρω το κομματικό και πολιτικό σκηνικό. Τα δύο μεγάλα κόμματα, από 67% που άθροιζαν το 2011, έχουν κατέβει στο 50% το 2021, ενώ σε επίπεδο ψήφων τα κόμματα έχουν απολέσει αρκετές ψήφους. Από το 2011 μέχρι σήμερα, το ΑΚΕΛ έχει απολέσει 52.258 ψήφους, ο ΔΗΣΥ 39.354, το ΔΗΚΟ 23.368 και η ΕΔΕΚ περίπου 13.000. Την ίδια ώρα, το 2016 αλλά και το 2021, τα κόμματα έχουν καταγράψει έντονες διαρροές και χαμηλότερες συσπειρώσεις απ’ ό,τι στο παρελθόν. Θυμίζω ακόμα ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2011 ο αριθμός των ψηφοφόρων που ψήφισαν «Άλλο» κόμμα και το οποίο δεν είχε εισέλθει στη Βουλή είχε καταγραφεί μόλις σε 4.823, ποσοστό 1,19%. Το 2016 ο αριθμός αυτός έγινε 11.217, ποσοστό 3,18% και το 2021 σκαρφάλωσε στους 52.205 εκλογείς, ποσοστό 14,6%. Ιδιαίτερα, θα πρέπει να αναδειχθεί ότι η κυπριακή Βουλή αυτήν τη στιγμή αντιπροσωπεύεται μόνο με το 55% του εκλογικού σώματος. Συγκεκριμένα, 305.507 ψήφοι κομμάτων που εισήλθαν επί συνόλου του εκλογικού σώματος 557.836. Το υπόλοιπο 45% (252.329 ψήφοι) είτε δεν πήγε είτε έλαβε κάτω του εκλογικού μέτρου (3,6%).

Πότε θα δούμε τις επόμενες δημοσκοπήσεις;

Οι δημοσκοπήσεις του «Σίγμα» έχουν προγραμματιστεί να διεξάγονται μηνιαίως μέχρι και τις εκλογές.