Σκέψεις για εθνική κατώτατη σύνταξη

Σκέψεις κατά πόσον το συμπληρωματικό ποσό που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι, το γνωστό «μικρό τσιεκούδι», θα μπορούσε να ενσωματωθεί στη σύνταξη και να δημιουργηθεί έτσι εθνική κατώτατη σύνταξη, γίνονται στα ανώτατα δώματα της Κυβέρνησης. Όπως ανέφερε στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε στη «Σημερινή» ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Κυριάκος Κούσιος, το ενδεχόμενο αυτό βρίσκεται στις σκέψεις και τους προβληματισμούς των αρμοδίων, ενώ παράλληλα είναι και ένα από τα θέματα που θα απασχολήσει τη μελέτη του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας.

Πέραν αυτού, ο κ. Κούσιος ανέφερε αρκετά άλλα ενδιαφέροντα σημεία στη συνέντευξή του. Επιγραμματικά σημειώνουμε τα εξής: Για το θέμα του κατώτατου μισθού και της ωριαίας απόδοσης που ζητούν οι συντεχνίες, είπε ότι το να τίθεται θέμα ωριαίας απόδοσης ως θέμα ουσίας δεν είναι σωστό. Το θέμα των ωραρίων εργασίας μπορεί να συζητηθεί στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, όπως και το θέμα των αργιών. «Και έχω ήδη περιλάβει στην ημερήσια διάταξη και τα δυο αυτά σημεία», σημείωσε ο κ. Κούσιος.

Για το θέμα της τηλεργασίας ο Υπουργός Εργασίας ανέφερε ότι η ΕΕ επεξεργάζεται οδηγία για να ρυθμίσει την τηλεργασία. «Η οδηγία αναμένεται να εκδοθεί το αργότερο περί τα τέλη Μαΐου και θα την αναμένουμε, ώστε να την ενσωματώσουμε στη νομοθεσία πριν από το τέλος του χρόνου», ανέφερε.

Ερωτηθείς για το πολιτικό του μέλλον μετά τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου, ο κ. Κούσιος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι δεν επενδύει πολιτικά για το μέλλον. «Βέβαια, ποτέ δεν θα αρνηθώ να προσφέρω στον τόπο μου αν κληθώ, αλλά όχι κατ’ ανάγκην από τη θέση μέλους της Κυβέρνησης», σημείωσε. Ερωτηθείς αν έχει βολιδοσκοπηθεί από κάποιον υποψήφιο πρόεδρο, απάντησε αρνητικά.

Ανεξίτηλη η σφραγίδα της Ζέτας

Κύριε Υπουργέ, αναλάβατε το Υπουργείο Εργασίας σε μια δύσκολη συγκυρία, μετά τον θάνατο της αείμνηστης Ζέτας Αιμιλιανίδου. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες και προκλήσεις που είχατε να αντιμετωπίσετε;

Είναι γνωστό ότι η αείμνηστη Ζέτα Αιμιλιανίδου έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με αποτέλεσμα ο πήχης να βρίσκεται πολύ ψηλά. Οπότε δεν το κρύβω ότι είναι με δέος που ανέλαβα τα καθήκοντα του Υπουργού Εργασίας. Πέραν βέβαια του γεγονότος ότι πρόκειται για ένα βασικό Υπουργείο, που έχει άμεση σχέση με τους πολίτες, καθώς χειρίζεται θέματα που έχουν να κάνουν με τον κάθε συμπολίτη μας, είτε αυτά αφορούν στις συντάξεις είτε στα επιδόματα είτε στην εργασία. Την ίδια ώρα, το Υπουργείο αυτό αποτελεί τον θεματοφύλακα της εργασιακής ειρήνης και επομένως θα πρέπει να υπάρχει αγαστή συνεργασία με όλους τους κοινωνικούς εταίρους.

Αναλαμβάνοντας, λοιπόν, το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, συνειδητοποίησα τον σημαντικό ρόλο που αυτό διαδραματίζει, όπως επίσης και ο ίδιος ο Υπουργός. Έχοντας διοριστεί στις 27 Ιουνίου το 2022, με έναν ορίζοντα θητείας περίπου 8 μηνών, το πρώτο θέμα που κλήθηκα να διαχειριστώ ήταν αυτό του Εθνικού Κατώτατου Μισθού. Ένα πολύ σοβαρό θέμα, που αποτελούσε και προεκλογική δέσμευση του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι εντολές του οποίου ήταν ξεκάθαρες. Ότι, δηλαδή, θα έπρεπε να ολοκληρωθεί η διαβούλευση και να ληφθεί η απόφαση για τον καθορισμό του. Μια σημαντικότατη μεταρρύθμιση, η οποία πιστεύω οριοθετεί ένα νέο ξεκίνημα για τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Ταυτόχρονα, αντιμετώπισα, όπως και η προκάτοχός μου, τον σημαντικό όγκο αιτήσεων για επιδόματα και συντάξεις και δυστυχώς τις μεγάλες καθυστερήσεις οι οποίες παρατηρούνταν στην καταβολή τους.

Πέραν των πιο πάνω, με την ανάληψη των καθηκόντων μου είχα να αντιμετωπίσω και διάφορα άλλα θέματα, όπως ήταν η ΑΤΑ, ή ακόμα και απεργίες που εκδηλώνονταν ή απειλούσαν να εκδηλωθούν. Υπήρχε, επίσης, η ανάγκη ετοιμασίας εναρμονιστικών νομοσχεδίων. Να υπενθυμίσω χαρακτηριστικά την οδηγία της ΕΕ για τη γονική άδεια. Το νομοσχέδιο έχει εγκριθεί και από την 1η Ιανουαρίου ισχύει η γονική άδεια, κάτι που θα αυξήσει περισσότερο τον όγκο των αιτημάτων που θα δέχεται το Υπουργείο μας.

Ο Εθνικός Κατώτατος και η ωριαία απόδοση

Το θέμα του Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ) ολοκληρώθηκε, όπως ήταν και η δέσμευση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Για σας το θέμα θεωρείται κλειστό ή προτίθεστε να συζητήσετε το σημείο της ωριαίας απόδοσης που ζητούν οι συντεχνίες;

Να επαναλάβω αρχικά ότι ο καθορισμός Εθνικού Κατώτατου Μισθού είναι μια σημαντικότατη μεταρρύθμιση και έτσι πρέπει να την βλέπει κάποιος και να την αξιολογεί. Καθορίζοντας ΕΚΜ, δεν μπορεί κανένας εργοδότης να καταβάλει μισθό χαμηλότερο από τον κατώτατο. Πρόκειται, δηλαδή, για καθορισμό μίνιμουμ απολαβών.

Όπως έχει καθοριστεί, λοιπόν, ο ΕΚΜ, θα επωφεληθούν περίπου 80.000 συμπολίτες μας, από τους οποίους οι 40.000 θα επωφεληθούν δραστικότατα. Υπάρχουν περιπτώσεις αύξησης των μισθών μέχρι και 30%. Θεωρώ, λοιπόν, ότι είναι ένα επίτευγμα του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, με το οποίο μπήκαν οι βάσεις, καθώς να υπενθυμίσω πως θα υπάρξει αναπροσαρμογή σε ένα χρόνο και στη συνέχεια ο κατώτατος θα αναπροσαρμόζεται κάθε 2 χρόνια.

Επί της ερώτησης τώρα, θα ήθελα να σημειώσω ότι το να τίθεται θέμα ωριαίας απόδοσης ως θέμα ουσίας δεν είναι σωστό. Το θέμα των ωραρίων εργασίας μπορεί να συζητηθεί στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, όπως και το θέμα των αργιών. Και έχω ήδη περιλάβει στην ημερήσια διάταξη και τα δυο αυτά σημεία. Δεν γνωρίζω φυσικά κατά πόσον θα προλάβουμε να συζητήσουμε τα θέματα αυτά στους δυο μήνες που έχουν απομείνει. Αυτό που είναι γεγονός, είναι πως ο ΕΚΜ δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να διασυνδέεται με ωράρια ή με αργίες.

Αυτό που θα ήθελα να σημειώσω, είναι ότι ο ΕΚΜ αφορά σε όλους ανεξαίρετα τους εργαζομένους με βάση τα ωράρια που είχαν μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει κανένας εργαζόμενος που να μη γνωρίζει τις ώρες που απασχολείται στη δουλειά του. Επί της ουσίας, λοιπόν, υπάρχει ωριαία απόδοση.

Εν κατακλείδι, θα έλεγα ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Η αρχή έγινε με αποτέλεσμα να έχουμε μια σημαντικότατη μεταρρύθμιση στον τόπο μας. Ας την αξιοποιήσουμε, να δούμε τα θετικά και οι οποιεσδήποτε διαφορετικές προσεγγίσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν στην πορεία και μέσα από τη διαδικασία της αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού.

Εθνική κατώτατη σύνταξη

Υπάρχει ενώπιόν σας το μεγάλο θέμα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού. Πού βρίσκεται το συγκεκριμένο ζήτημα;

Είναι γνωστό ότι έχουμε υπογράψει συμφωνία με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας για την ετοιμασία μελέτης για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, η οποία αναμένεται να παραδοθεί πολύ σύντομα.

Γενικότερα, τα θέματα που μας απασχολούν σε σχέση με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού είναι πολλά. Είτε αυτό λέγεται καταβολή αξιοπρεπούς και ικανοποιητικής σύνταξης είτε λέγεται δυνατότητα του Ταμείου να καταβάλλει μεγαλύτερες συντάξεις είτε η δυνατότητα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για πρόωρη αφυπηρέτηση, όπως είναι το γνωστό 12%.

Σήμερα η υψηλότερη σύνταξη που μπορεί να λάβει κάποιος από τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις είναι περίπου στα 2.500 ευρώ και αφορά στις περιπτώσεις με υψηλό μισθό σε μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας τους. Την ίδια ώρα, η καταβολή εισφορών στο ΤΚΑ έχει οροφή. Επομένως, για χάρη παραδείγματος να πω ότι, εάν κάποιος έχει μισθό 200.000 τον χρόνο, στο τέλος μπορεί να παίρνει σύνταξη 2.500 ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα είναι ικανοποιητική, αναλόγως με το επίπεδο ζωής που έχει συνηθίσει. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να εξετάσουμε την αύξηση των εισφορών για να μπορέσει κάποιος να λαμβάνει μεγαλύτερη σύνταξη, αλλά ταυτόχρονα να επωφελούνται με τις εισφορές και οι χαμηλοσυνταξιούχοι. Σήμερα, με βάση τις αποφάσεις της κυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, υπάρχει συμπλήρωμα για μονήρες άτομο ώστε να λαμβάνει ως σύνταξη το ποσό των 710 ευρώ ή για ένα ζευγάρι τα 1.210 ευρώ. Μας προβληματίζει κατά πόσον αυτό το συμπληρωματικό ποσόν, το «μικρό τσιεκούδι» όπως είναι γνωστό, θα μπορούσε να ενσωματωθεί στη σύνταξη και να έχουμε και εθνική κατώτατη σύνταξη. Είναι ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν τη μελέτη του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να διευκρινίσω κάτι σχετικά με μια δήλωση που είχα κάνει προ ημερών και υπήρξαν αντιδράσεις από μερίδα συμπολιτών μας. Η δήλωση ήταν ότι δεν υπάρχει κανένας στην Κύπρο που μπορεί να παίρνει σύνταξη κάτω από 710 ευρώ ή ένα ζευγάρι 1.210 ευρώ. Η πραγματικότητα είναι πως όντως υπάρχουν συμπολίτες μας που δεν λαμβάνουν τη συμπληρωματική αυτή σύνταξη. Και αυτό γιατί από το 2013, όταν και ανακοινώθηκε, θα έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για να εγκριθούν. Η περίοδος παρατάθηκε μέχρι το 2020. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι από τους συμπολίτες μας δεν έκαμαν αίτηση για να επωφεληθούν. Και ο λόγος που έπρεπε να υποβάλουν αίτηση είναι γιατί υπάρχουν κριτήρια. Αν κάποιος παίρνει σύνταξη κάτω από τα 710 ευρώ αλλά έχει καταθέσεις πέραν του μισού εκατομμυρίου, γιατί να τύχει αυτού του ευεργετήματος; Αν σε ένα ζευγάρι ο ένας συνταξιούχος παίρνει επίσης χαμηλότερη των 710 ευρώ σύνταξη, όμως το άλλο άτομο εργάζεται και παίρνει 3.000 ευρώ μισθό και πάλι γιατί να τύχει αυτής της συμπληρωματικής σύνταξης;

Αυτό λοιπόν το θέμα, που υπάρχει για μερικές χιλιάδες συμπολιτών μας, επιλύεται με ενέργειες της Υφυπουργού Πρόνοιας κ. Αναστασίας Ανθούση από την 1η Ιανουαρίου του 2023. Με την εφαρμογή του νέου προγράμματος θα μπορούν όλοι να κάνουν την αίτησή τους για να επωφεληθούν του ειδικού αυτού επιδόματος, γι’ αυτό και καλώ τους συμπολίτες μας να υποβάλουν την αίτησή τους για να εξεταστεί. Εάν δεν υποβάλουν αίτηση, δεν θα λάβουν το συμπληρωματικό επίδομα στη σύνταξη.

Η λογική του 12%

Στο πλαίσιο του συνταξιοδοτικού αντιλαμβανόμαστε ότι θα συζητηθεί και το λεγόμενο πέναλτι του 12%. Πώς σκοπεύετε να χειριστείτε το συγκεκριμένο ζήτημα;

Έχω εξηγήσει επανειλημμένα τη λογική της περικοπής του 12%. Να τονίσω κατ’ αρχήν ότι δεν είναι η κυβέρνηση Αναστασιάδη που αποφάσισε την περικοπή του 12% από τη σύνταξη όσων επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στο 63ο έτος. Είναι η προηγούμενη κυβέρνηση. Έχοντας πει αυτό, να σημειώσω ότι έχουμε καθορίσει ποια είναι η ηλικία αφυπηρέτησης. Είναι το 65ο έτος. Κάτι που επίσης καθορίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και σωστά καθορίστηκε.

Εάν λοιπόν δεν περικόπτεται το 12% από αυτούς που συνταξιοδοτούνται στα 63, στην ουσία μειώνουμε το όριο αφυπηρέτησης στα 63. Πώς είναι δίκαιο για εκείνους που αφυπηρετούν στα 65, να μην περικόπτεται το 12% από τους συναδέλφους τους που αποφάσισαν να συνταξιοδοτηθούν στα 63; Επί τούτου έδωσα ένα απλό παράδειγμα. Ένας που παίρνει 1.000 ευρώ σύνταξη στα 63 του χρόνια, αν έφευγε στα 65 θα έπαιρνε 1120. Αυτός λοιπόν που έφυγε στα 63 και παίρνει 1000 ευρώ, σημαίνει ότι στα δύο χρόνια, μέχρι τα 65, θα εισπράξει 26 χιλιάδες. Όταν ο συνάδελφός του θα αφυπηρετήσει στα 65, θα πάρει 1120. Και έτυχα χλευασμού όταν ανέφερα ότι αυτή η διαφορά θα καλυφθεί στα 80 χρόνια. Όταν κάποιος κάνει τα μαθηματικά και διαιρέσει τις 26 χιλιάδες με τη διαφορά των δύο συντάξεων, θα δει πόσα χρόνια χρειάζονται για να έρθουν στο ίδιο επίπεδο εκείνος των 63 με εκείνο των 65. Είναι όμως ένα θέμα το οποίο επίσης θα αποτελέσει αντικείμενο της μελέτης του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας.

Αντικείμενο της μελέτης θα αποτελέσουν και ορισμένα ειδικά επαγγέλματα, τα λεγόμενα βαριά επαγγέλματα. Υπάρχουν όμως ορισμένοι κίνδυνοι. Τι σημαίνει βαριά επαγγέλματα; Όταν βρισκόταν το θέμα υπό συζήτηση, έτυχε να μιλήσω με άτομα που ασκούσαν συγκεκριμένα επαγγέλματα. Κουρείς, κομμώτριες, οδηγούς ταξί και άλλους. Και όλοι υποστήριζαν ότι τα επαγγέλματά τους είναι βαρέα και ανθυγιεινά. Εάν λοιπόν δεν είμαστε προσεκτικοί, θα θέλουν όλοι να μπουν σε αυτήν την κατηγορία και στο τέλος θα τεθεί σε κίνδυνο και η βιωσιμότητα του ΤΚΑ. Εδώ πρέπει να πω ότι με βάση τις αναλογιστικές μελέτες το ΤΚΑ είναι βιώσιμο μέχρι και το 2080.

Τηλεργασία: Αναμένοντας την οδηγία της ΕΕ

Το θέμα της τηλεργασίας, αν και έχει προχωρήσει αρκετά, δεν φαίνεται να είναι ακόμα έτοιμο προς υλοποίηση. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται;

Η πανδημία του κορωνοϊού απέδειξε ότι η τηλεργασία είναι αναγκαία και επωφελής. Εάν επομένως εφαρμοστεί, πρέπει σίγουρα να ρυθμίζεται. Είχε ετοιμαστεί ένα νομοσχέδιο, το οποίο είχε συζητηθεί στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος και ολοκληρώθηκε και η νομοτεχνική επεξεργασία.

Στη συνέχεια, όμως, πληροφορήθηκα ότι η ΕΕ επεξεργάζεται οδηγία για να ρυθμίσει την τηλεργασία. Σε επαφές που είχαμε με τις Βρυξέλλες μάς αναφέρθηκε ότι η οδηγία αναμένεται να εκδοθεί το αργότερο περί τα τέλη Μαΐου. Με δεδομένο λοιπόν ότι υπάρχει διακοπή στη Βουλή λόγω εκλογών, ακόμα και να προωθούσαμε το νομοσχέδιο δεν θα είχε πιθανότητα να εγκριθεί μέχρι να βγει η οδηγία. Ταυτόχρονα, θεωρώ ότι θα ήταν ανακόλουθο αν προωθούσαμε το νομοσχέδιο για να εγκριθεί από τη Βουλή και σε ένα μήνα να συζητούσαμε την τροποποίησή του με βάση την οδηγία της ΕΕ. Θα αναμένουμε, λοιπόν, την οδηγία την οποία θα ενσωματώσουμε στη νομοθεσία πριν από το τέλος του χρόνου.

Η παρακαταθήκη και το πολιτικό μέλλον

Ποια παρακαταθήκη αφήνετε στον επόμενο Υπουργό Εργασίας, δεδομένου ότι τον Φεβρουάριο έχουμε προεδρικές εκλογές;

Εκείνο το οποίο θα πρέπει ο διάδοχός μου να υιοθετήσει, είναι τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα αυτού του Υπουργείου, το οποίο έχει να κάνει με τον άνθρωπο, με ευάλωτες ομάδες, με τον εργαζόμενο. Αν λοιπόν ο διάδοχός μου θέλει να είναι ένας Υπουργός που να προσφέρει, πρέπει να υιοθετήσει αυτήν την ανθρωποκεντρική πολιτική που επιβάλλεται για τον Υπουργό Εργασίας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι παρά το ότι έχουν γίνει πολλά, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να κάνει. Όχι μόνο ο επόμενος, αλλά και ο μεθεπόμενος Υπουργός για να φτάσουμε στα επίπεδα που όλοι θα μπορούμε να υπερηφανευόμαστε ότι εξυπηρετούμε τον συμπολίτη μας, τις ευάλωτες ομάδες, αυτούς που έχουν ανάγκη και ανταποκρινόμαστε με τον τρόπο που όλοι θα θέλαμε. Αυτό σε άμεση συνάρτηση με την οικονομική κατάσταση του τόπου, αλλά και τις πολιτικές που θέλει να εφαρμόσει ο κάθε Πρόεδρος.

Καταλήγοντας, ποιο είναι το πολιτικό μέλλον του Κυριάκου Κούσιου;

Δεν είχα ποτέ μου πολιτικές φιλοδοξίες. Είχα τη δυνατότητα να είμαι μέλος κυβέρνησης αρκετές φορές. Επί προεδρίας Γλαύκου Κληρίδη, Τάσσου Παπαδόπουλου και Νίκου Αναστασιάδη, πριν από τον διορισμό μου. Όμως δεν είχα αποφασίσει να εμπλακώ στην πολιτική. Το ότι ενεπλάκην το 2019 είχε να κάνει και με τη σχέση μου με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και με το γεγονός ότι ήμουν σε μια ηλικία που απρόσκοπτα θα μπορούσα να προσφέρω στον τόπο μου, χωρίς ταυτόχρονα να επενδύω για το μέλλον, γιατί θεωρώ ότι είμαι σε μια ηλικία που το να αποχωρήσω είναι φυσιολογικό. Ως εκ τούτου δεν επενδύω πολιτικά για το μέλλον. Βέβαια, ποτέ δεν θα αρνηθώ να προσφέρω στον τόπο μου αν κληθώ, αλλά όχι κατ’ ανάγκην από τη θέση μέλους της Κυβέρνησης.

Έχετε βολιδοσκοπηθεί από κάποιον υποψήφιο πρόεδρο;

Όχι, δεν έχω βολιδοσκοπηθεί.