Αναλύσεις

Προσπάθεια στρατολόγησης ξένων YouTubers για άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων

Μια ματιά στον υπόγειο πόλεμο ψηφιακής προπαγάνδας που ενδιαφέρει Κύπρο & Ελλάδα.

Στις αρχές της εβδομάδας, ο γνωστός Αυστριακός YouTuber «Kraut» ανήρτησε ένα μήνυμα στο κανάλι του, όπου ενημέρωνε πως τον είχε προσεγγίσει μια τουρκική εταιρεία ψηφιακής επικοινωνίας με σκοπό να τον «στρατολογήσει».

Συγκεκριμένα, ο Kraut ανέφερε πως οι Τούρκοι «ρώτησαν για την τιμή του», ούτως ώστε να δημιουργήσει ένα βίντεο γι’ αυτούς. Αυτοί θα έκαναν την έρευνα και θα έγραφαν το κείμενο και ο Kraut θα το παρήγαγε, θα το κινηματογραφούσε και θα το ανέβαζε στο κανάλι του.

Καθώς ο ίδιος αρνήθηκε για συνειδησιακούς λόγους, ενημέρωσε το κοινό του σε YouTube, Reddit και Twitter και απ' εκεί το θέμα συζητήθηκε έντονα στα ΜΚΔ, ιδιαίτερα στο «/r/Armenia» subreddit. Όπως αποκαλύφθηκε, τουλάχιστον ακόμα ένας YouTuber δέχθηκε πανομοιότυπη προσφορά.

Η δημοσιοποίηση των περιστατικών και το ενδιαφέρον που επέδειξαν κάποια αρμενικά Μέσα προκάλεσαν την αναδίπλωση (;) της τουρκικής εταιρείας, η οποία ανέφερε πως έπεσε θύμα χάκερ που εισήλθαν στα συστήματά της και έστελναν e-mail.

Στο σημερινό σημείωμα θα παραθέσουμε λεπτομέρειες από τα περιστατικά, καθώς θεωρούμε ότι αποτελούν σπάνιες ενδείξεις για τον τρόπο με τον οποίο ενδεχομένως να λειτουργεί η τουρκική προπαγάνδα στο διαδίκτυο, στρατολογώντας, επηρεάζοντας ή αλιεύοντας ίνφλουενσερς με σκοπό να τους μετατρέψουν σε πολιτικούς «πράκτορες επιρροής».

arm1111.JPG

Ίνφλουενσερς ταΐζουν τρολλς

Έχουμε αναλύσει πολλές φορές στο παρελθόν τον τρόπο με τον οποίο η τουρκική προπαγάνδα έχει αναβαθμιστεί και προσαρμοστεί στο ψηφιακό επικοινωνιακό περιβάλλον, ακολουθώντας τ’ αχνάρια άλλων μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων ως προς την άσκηση «μαλακής ισχύος» και υβριδικού πολέμου.

Η Τουρκία πειραματίζεται με οικοσυστήματα ιστοσελίδων και τρολλς-&-μποτς σε συνεργασία με άλλες χώρες, σκηνοθετεί τηλεσειρές με φανταστικά εγκλήματα για το 1963, ενεργοποιεί επικοινωνιακές ΜΚΟ σε Αφρική και κυκλώματα λαθροδιακίνησης από Συρία, εκμεταλλεύεται επικοινωνιακά περίεργες «προβοκάτσιες», υποβάλλει οπλοποιημένα αφηγήματα για το Κυπριακό, και με υπό κάλυψη «δημοσιογράφους» του «TRT» δημιουργεί αγγλόφωνα ντοκιμαντέρ, όπου με «αντιφασιστικό» μανδύα δαιμονοποιεί την κυπριακή ελληνική παράδοση που γέννησε την ΕΟΚΑ.

Όλα τα πιο πάνω αποτελούν παραδείγματα πληροφοριακών επιχειρήσεων, καθώς σχεδόν πίσω απ’ όλα κρύβονται κρατικές υπηρεσίες, θεσμοί, κομματικές οργανώσεις ή και η ίδια η δημόσια ραδιοτηλεόραση.

Η στρατολόγηση ξένων ίνφλουενσερς -ή η πολιτική επιρροή επ' αυτών- είναι μια ακόμη τέτοια τεχνική. Το περιστατικό με τον Kraut μάς δίνει μια ένδειξη πως η Τουρκία ίσως εργάζεται και προς αυτήν την κατεύθυνση. Μια τέτοια τακτική θα έχει στόχο να δημιουργεί άλλοθι και «plausible deniability» στη διασπορά των ιστορικών και πολιτικών αφηγημάτων της, που δεν θα φαίνεται πως προέρχονται από τουρκικές πηγές και άρα θα θεωρούνται αντικειμενικές και αξιόπιστες.

Απ' εκεί και πέρα, μετά το «ξέπλυμα» από τους YouTubers, θα μπορούν να πάρουν εργολαβία διασποράς και διάχυσης τα τουρκικά τρολλς-&-μποτς, τα ψηφιακά οικοσυστήματα των οποίων υπάρχουν και τα είδαμε πώς λειτουργούν κατά τη διάρκεια της λαθροεισβολής στον Έβρο, της έκρηξης στο λιμάνι της Βηρυτού, της εκμετάλλευσης των #cypruspapers, του ελληνόφωνου στιγματισμού της εκδήλωσης των μοτοσικλετιστών στη Δερύνεια τον περασμένο Οκτώβριο και βεβαίως με τον πολέμο στο Αρτσάχ.

turkishracism1.JPG

Η δυνητική επιρροή μέσω YouTube

Το κανάλι «Kraut and Tea» έχει 357.000 subscribers. Δημιουργήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2015 και μέχρι στιγμής καταγράφει 19.703.962 συνολικά views σε όλα τα βίντεο που έχει ανεβάσει.

Το κανάλι ανεβάζει εικονογραφημένα βίντεο με πληθώρα πληροφοριών, η θεματολογία του καλύπτει ιστορία, ανθρωπολογία, γεωγραφία, πολιτισμό και άλλα. Σε αυτό το πλαίσιο, και εν μέσω πανδημίας, ο Kraut ανεβάζει στις 26 Μαρτίου 2020 ένα βίντεο με τίτλο «The Turkish Century - From Hittites to Atatürk». Στο βίντεο (που διαρκεί 1:46:00'') ο Αυστριακός παραγωγός αναπτύσσει την ιστορική και εθνολογική εξέλιξη της Μικράς Ασίας και της Ανατολίας, μέχρι και την εμφάνιση των Τούρκων και τελειώνει με την άνοδο στην εξουσία του Mustafa Kemal Atatürk.

krautytchannel.JPG

Σ’ εκείνο το σημείο, ο Kraut αναπτύσσει αναλυτικά τον τρόπο με τον οποίο οι Νεότουρκοι εξολόθρευσαν τους Αρμενίους. Πώς οργάνωσαν τη Γενοκτονία, πώς έκαναν επίκληση στις ισλαμικές μάζες να διεξάγουν «τζιχάντ» κατά των «απίστων», πώς έφτιαχναν λίστες προγραφών και πώς εξόπλισαν και οργάνωσαν παραστρατιωτικές φατρίες σφαγής και πλιάτσικου. Το βίντεο είχε 1.398.220 θεάσεις, 45.000 likes και μόνο 1.800 dislikes.

Στο μήνυμά του ο Kraut αναφέρει πως ουσιαστικά το προϊόν που ζητούσε από αυτόν η τουρκική εταιρεία θα αναιρούσε τα προηγούμενα επιχειρήματά του, αλλά με αυτό τον τρόπο θα αναιρούσε και ο ίδιος τον εαυτό του. Δεν δέχτηκε.

Αν πετύχαινε η επιχείρηση και ο Kraut δεχόταν να ξεπουλήσει τα πιστεύω του, το τουρκικό αφήγημα που αρνείται τη διάπραξη της Γενοκτονίας των Αρμενίων θα είχε προβληθεί σε δεκάδες -ίσως και εκατοντάδες- χιλιάδες ανθρώπους.


Το πρώτο μήνυμα Kraut

Μετά που η εταιρεία αρνήθηκε πως είχε σχέση με το e-mail, ο Kraut φαίνεται να διέγραψε το αρχικό του μήνυμα (09/07/2021, με 354 retweets και 1,702 likes στο @Der_Parrot) από το κανάλι του στο YouTube. Ευτυχώς, ένας Αρμένιος φίλος της στήλης πρόλαβε να αποθηκεύσει και να μας στείλει το αυθεντικό μήνυμα του Kraut. Καθώς θεωρούμε πως αυτό το μικρό ψηφιακό ντοκουμέντο ίσως να ρίχνει λίγο φως στον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία προσπαθεί να περάσει την προπαγάνδα της, το παραθέτουμε αυτούσιο, μεταφρασμένο στα ελληνικά:

«Έλαβα ένα e-mail την περασμένη εβδομάδα από την τουρκική εταιρεία μίντια 365 derece digital agency. Με ρώτησαν ποια είναι η τιμή μου για να φτιάξω ένα βίντεο για ένα ειδικό γι' αυτούς θέμα. Διευκρίνισαν επίσης ότι αυτοί θα έκαναν την έρευνα και το γράψιμο και το μόνο που θα έκανα εγώ θα το σκηνοθετούσα και θα το ετοίμαζα για το κανάλι μου.

»Φάνηκε ότι με ήθελαν να αρνηθώ την Αρμενική Γενοκτονία.

»Και το άλλο, με ήθελαν βασικά να το φτιάξω με το ίδιο στυλ που έκανα τα άλλα βίντεο τουρκικής ιστορίας, βασικά, με ήθελαν να επιτεθώ στο ίδιο μου το βίντεο.

»Το σκέφτηκα πολύ και σκληρά πριν να αποφασίσω να αντιδράσω σε αυτό, και αν θα έπρεπε ακόμη και αντιδράσω. Κάποιοι φίλοι μου υπέδειξαν πως αυτό είναι ίσως μέρος μια καμπάνιας μίντια, και συνεπώς και άλλοι youtubers μάλλον έχουν προσεγγισθεί με αυτήν την προσφορά. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχουν youtubers εκεί έξω στο εγγύς μέλλον που θα φτιάχνουν βίντεο που θα μου επιτίθενται για το θέμα της Αρμενικής Γενοκτονίας. Αυτή η προοπτική είναι που πιέζει το χέρι μου.

»Η ιστορική πραγματικότητα δεν είναι για πούλημα. Η Αρμενική Γενοκτονία είναι ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός. Και αυτός ο ορισμός δεν είναι κάτι το οποίο είμαι διαθετειμένος να πουλήσω. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την προσωπική μου ακεραιότητα ως δημιουργού, αυτό είναι ένα θέμα που επεκτείνεται πολύ παραπάνω από την απλή ψωροΰπαρξή μου ως youtuber. Η γενοκτονία, η μελέτη της γενοκτονίας, και η μελέτη τού πώς εμπλεκόμαστε και αντιμετωπίζουμε την κληρονομιά μιας γενοκτονίας δεν είναι μονάχα ένα απλό ακαδημαϊκό ιστορικό πεδίο, είναι μια σημαντική κοινωνική συζήτηση, που κάποιος πρέπει να την κάνει. Είμαι μέρος της τελευταίας γερμανικής γενιάς που έπρεπε να ρωτήσει τον παππού του την άβολη ερώτηση τού τι έκανε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ναι, το να αντιμετωπίσεις την κληρονομιά μιας γενοκτονίας είναι κάτι βαθύτατα άβολο και ακόμη και τραυματικό για μια κοινωνία, αλλά είναι μια διαδικασία που δεν μπορείς να αποφύγεις. Μια κοινωνία που αρνείται να αντιμετωπίσει τους δαίμονες του παρελθόντος της, είναι μια κοινωνία που θα στοιχειώνεται από αυτούς τους δαίμονες.

»Έπειτα είναι και η προσωπική μου ακεραιότητα. Ναι, έχω κάνει εμπορικές χορηγίες. Και θα συνεχίσω να κάνω χορηγίες ώς το σημείο που αυτοί που πουλάνε το προϊόν με πείθουν πως το προϊόν τους αξίζει. Αλλά να πάρω χρήματα για να αρνηθώ μια γενοκτονία. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να κάνω. Η Αρμενική Γενοκτονία είναι μια πολύ αληθινή και πρόσφατη υπενθύμιση του ιστορικού τρόμου και του τραύματος ενός λαού. Η ιδέα τού να το αρνηθείς αυτό, για τα λεφτά, να προσβάλεις και να κάνεις κακό, να πληγώσεις ανθρώπους, εσκεμμένα να μειώσεις την οδύνη τους και την επιθυμία τους να αναγνωριστεί ο πόνος ενός λαού... για τα λεφτά. Δεν μπορώ να το κάνω αυτό.

»Ο λόγος που σας το λέω αυτό δημόσια είναι διότι αυτή είναι ξεκάθαρα μια καμπάνια μίντια. Και είναι πιθανόν ένας youtuber, είτε ιστορικός youtuber ή πολιτικός σχολιαστής, ή ακόμα και κάποιος Twitch streamer, να μην έχει αυτoύς τους ηθικούς προβληματισμούς για μια τέτοια προσφορά. Ακριβώς γι' αυτό, είναι πολύ πιθανό κάποιος να πάρει αυτήν την προσφορά και να αρνηθεί την Αρμενική Γενοκτονία για το χρήμα. Και ίσως ακόμα και να μου επιτεθεί εμένα που αναγνωρίζω την Αρμενική Γενοκτονία.

»Δεν μιλώ πολύ σε άλλους παραγωγούς. Είναι 3 το πολύ με τους οποίους μιλώ τακτικά. Παραμένω στον εαυτό μου την περισσότερη ώρα. Έτσι, με αυτήν την ανάρτηση θα ήθελα να κάνω έκκληση σε τυχόν παραγωγούς που μπορεί να προσεγγιστούν από αυτήν την εταιρεία, να μη δεχθούν την προσφορά της. Είναι λάθος να δεχτούν την προσφορά της. Αν δεν έχετε καθόλου ηθικές αναστολές, τουλάχιστον βάλτε το καλά στο μυαλό σας πως αν κάνετε κάτι τέτοιο θα τραυματίσετε σοβαρά την αξιοπιστία σας, ιδιαίτερα αν είσαστε ένας youtuber ιστορίας.

»Και αν πάρετε την προσφορά τους ούτως ή άλλως, παρά τα αρνητικά που σας κατέγραψα, ε τότε όλοι θα ξέρουν πως πήρατε χρήματα για να κάνετε εκείνο το βίντεο».

krautrarmeniafir.JPG

Το δεύτερο μήνυμα Kraut

Στις 13/07/2021, σε ανάρτησή του στο Twitter (@Der_Parrot), ο Kraut γράφει:

«Έχω μια σημαντική ενημέρωση για το συμβάν στο οποίο μου προσφέρθηκαν χρήματα για να αρνηθώ την Αρμενική Γενοκτονία.

»Έχουν επικοινωνήσει μαζί μου δικηγόροι που εκπροσωπούν την τουρκική εταιρεία μίντια 365 decere digital agency πριν από λίγες ημέρες και ήταν απολύτως έκπληκτοι και σοκαρισμένοι από την κατηγορία. Κανένας σ’ εκείνη την εταιρεία δεν υπέγραψε ποτέ ή συμφώνησε για μια τέτοια καμπάνια μίντια. Η εταιρεία δεν έχει επίσης κυβερνητικές επαφές. Είναι μια απλή εταιρεία ψηφιακών μίντια. Μου ζήτησαν να μοιραστώ μαζί τους τα e-mails που έλαβα, για να ελέγξουν τη λίστα με τους υπαλλήλους τους και να μάθουν τι συμβαίνει.

»Αυτό έκαναν. Φαίνεται πως ένα άτομο εισήλθε παράνομα στις υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της εταιρείας για να στείλει αυτές τις προσφορές σε εμένα και σε κάποιο άλλον youtuber, ενώ υποτίθεται εκπροσωπούσε την εταιρεία. Το άτομο ωστόσο δεν εκπροσωπεί εκείνη την εταιρεία. Και αυτό το άτομο έχει επιτυχώς ταυτοποιηθεί. Εξ όσων γνωρίζω αυτό το άτομο διέπραξε κλοπή ταυτότητας και ίσως και απάτη ταυτότητας. Και αυτό το άτομο μάλλον τώρα θα αντιμετωπίσει τις νομικές συνέπειες των πράξεών του.

»Είμαι κάπως έκπληκτος για το ότι κάποιος θα ήταν τόσο βλάκας που να προσπαθήσει να πλαστοπροσωποποιήσει μια επιχείρηση. Και ένα από τα χειρότερα πράγματα απ’ όλο αυτό είναι ότι αυτή η επιτυχημένη επιχείρηση είχε αντίκτυπο λόγω των εγωιστικών και ηλίθιων πράξεων ενός ατόμου. Κανένας που εργάζεται σε αυτή την εταιρεία δεν το άξιζε αυτό, ούτε άξιζε να στιγματιστεί η φήμη τους μέσα από τις παράνομες πράξεις ενός ατόμου που δεν τους εκπροσωπεί.

»Αν μοιραστήκατε την πρώτη μου δήλωση, σας καλώ να την μοιραστείτε και αυτή. Καθώς πιστεύω ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στην 365 decere digital agency δεν αξίζουν να στιγματιστεί η φήμη τους μέσα από τις πράξεις ενός ανέντιμου ατόμου».

krautrarmenia.JPG

Σχεδόν όλοι οι σχολιαστές κάτω από τη σχετική ανάρτηση στο Reddit θεωρούν πως ήταν φανερό πως επρόκειτο για προσπάθεια διοχέτευσης τουρκικής προπαγάνδας, η οποία ξεσκεπάστηκε, αφού προσέκρουσε στην άρνηση του Kraut, και γι' αυτό έκλεισε άδοξα και άρον-άρον με νομικίστικες δικαιολογίες.

Προσπάθεια στρατολόγησης και 2ου YouTuber

Μετά την αποκάλυψη Kraut, με ανάρτησή του στις 10/07/2021 στο Twitter (@SuibhneOfficial), ο Νοτιοαφρικανός-Αυστραλός YouTuber James Suibhne ανέφερε: «Έλαβα ακριβώς το ίδιο email από μια τουρκική εταιρεία μίντια που προσφερόταν να με πληρώσει για να κάνω προπαγάνδα και να αρνούμαι την Αρμενική Γενοκτονία. Αυτό είναι άρρωστο».

suibhne3.JPG

Το κανάλι «Suibhne» στο YouTube έχει 461.000 subscribers. Δημιουργήθηκε στις 2 Μαρτίου 2016 και έχει 36.513.589 θεάσεις μέχρι στιγμής, επίσης για θέματα ιστορίας τα οποία παρουσιάζονται εικονογραφημένα.

Παρά τη μεγάλη συζήτηση που προκλήθηκε σε αυτούς τους κύκλους χρηστών ΜΚΔ, που δεν είναι καθόλου αμελητέος αριθμός, το θέμα δεν πήρε διαστάσεις στα mainstream ΜΜΕ. Δύο αρμενικά μέσα, το «Zartonk Media» (13/07/2021) και το «PanARMENIAN.net» (13/07/2021) τού έδωσαν κάποια δημοσιότητα.

* Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 18/07/2021, στήλη «Άμυνας & Ασφάλειας Αφηγήματα»)